Ý đồ của Nga
Giữa bối cảnh ngày càng nhiều dấu hiệu cho thấy cuộc phản công của Ukraine sắp bắt đầu, Kiev và Moscow đã tăng cường các cuộc tấn công nhằm vào các lực lượng của nhau.
Trong khi Nga tăng cường các vị trí phòng thủ và tuyên bố phá hủy một chuyến tàu chở tới 200 tấn đạn dược của Ukraine thì Bộ trưởng Quốc phòng Ukraine Oleksii Reznikov thông báo quân đội nước này đã sắp hoàn tất giai đoạn chuẩn bị cuối cùng để tiến hành cuộc tấn công được dự đoán từ lâu, theo đó, các chỉ huy sẽ quyết định "nơi nào, khi nào và bằng cách nào" cuộc phản công diễn ra.
Theo Bộ Quốc phòng Nga, ngày 1/5, Moscow đã tiến hành cuộc tấn công tên lửa quy mô lớn nhằm vào ngành công nghiệp quân sự Ukraine, làm gián đoạn việc sản xuất vũ khí và đạn dược của nước này.
Cuộc không kích ngày 1/5 của Nga ở Ukraine đánh dấu cuộc tấn công quy mô lớn thứ hai chỉ trong 4 ngày, sau cuộc tấn công ngày 28/4 của Nga nhằm vào thành phố Uman.
"Lực lượng Vũ trang Nga đã tiến hành cuộc tấn công tên lửa quy mô lớn bằng vũ khí chính xác tầm xa được phóng từ trên không và trên biển nhằm vào tổ hợp quân sự - công nghiệp của Ukraine", Bộ Quốc phòng Nga thông báo, đồng thời cho biết "tất cả mục tiêu được chỉ định đều bị nhắm trúng".
Những cuộc tấn công trên là các cuộc không kích chính xác trên quy mô lớn đầu tiên của Nga ở Ukraine trong nhiều tuần qua. Vào mùa thu và mùa đông năm ngoái, Nga đã tiến hành chiến dịch không kích diện rộng nhằm vào các cơ sở hạ tầng năng lượng của Ukraine.
Các nước phương Tây sau đó đã phản ứng bằng cách hỗ trợ cho Ukraine các hệ thống phòng không hiện đại.
Các cuộc tấn công mới của Nga có thể là dấu hiệu cho thấy không chỉ Kiev mà Moscow cũng đang chuẩn bị cho cuộc phản công của Ukraine.
Ukraine không công khai thông báo thời điểm tiến hành chiến dịch nhưng các quan chức nước này đều khẳng định họ đã sẵn sàng cho kế hoạch trên. Kiev dường như cũng tăng cường tấn công vào các lãnh thổ Nga kiểm soát, trong đó có vụ nổ kho chứa dầu ở Crimea cuối tuần trước.
Hanna Shelest, học giả tại Trung tâm Phân tích Chính sách châu Âu cho rằng dựa trên những hành động của Moscow trong những tuần gần đây, "Nga thực sự sẵn sàng cho cuộc phản công".
Theo bà, những cuộc tấn công gần đây có thể là phép thử của Nga với hệ thống phòng không Ukraine và là nỗ lực của Moscow nhằm xác định vị trí của các hệ thống này trước thềm cuộc phản công của Kiev.
Trước đó, một quan chức Ukraine cho biết, chiến đấu cơ Nga hiện không còn ở ngoài tầm hoạt động của các hệ thống phòng không của Ukraine.
Thay vào đó, chúng tiến vào các vùng không phận giao tranh để khiêu khích hệ thống phòng không của Ukraine tấn công và từ đó xác định được vị trí các hệ thống này. Nói cách khác, chiến đấu cơ Nga chấp nhận rủi ro để làm tiêu hao các hệ thống phòng không của Kiev.
Vào giữa tháng 4, hệ thống phòng không Patriot đã đến tay Ukraine sau khi các lực lượng của nước này được đào tạo nhanh về cách sử dụng chúng. Phương Tây đã cung cấp cho Ukraine cả các hệ thống phòng không khác, trong đó có Hệ thống Tên lửa Đất đối không Tiên tiến Quốc gia (NASAMS) do Mỹ sản xuất.
Theo đánh giá từ tài liệu mật bị rò rỉ của Lầu Năm Góc, trong suốt cuộc xung đột, Ukraine chủ yếu dựa vào các hệ thống vũ khí thời Liên Xô và kho tên lửa sử dụng cho hệ thống này đang ở mức thấp nguy hiểm.
Mỹ và đồng minh đã cung cấp thêm các hệ thống phòng không cho Ukraine nhưng Nga, vốn sở hữu số lượng không hạn chế tên lửa chính xác tầm xa, có lẽ sẽ tìm ra những điểm yếu của các hệ thống này và khai thác chúng khi Ukraine tiến hành cuộc phản công.
Ukraine lái xe tăng ở Avdiivka thuộc khu vực Donetsk ngày 28/4/2023. Ảnh: AP
Vì sao mọi thứ đã sẵn sàng nhưng Ukraine chưa phản công?
Gần đây, quân đội Ukraine đã tăng cường đảm bảo các tuyến tiếp tế vào khu vực trong và quanh Bakhmut trong khi Nga củng cố các phòng tuyến ở Crimea cũng như các vùng lãnh thổ mà Moscow kiểm soát ở Ukraine đóng vai trò như hành lang trên đất liền nối lục địa Nga với bán đảo này.
Mick Ryan, Tướng đã nghỉ hưu của quân đội Australia nhận định thời điểm Ukraine tiến hành phản công "đang rất gần".
Ông đặc biệt chú ý đến "cuộc chiến trinh sát" đang diễn ra trên tiền tuyến, vốn đóng vai trò thiết yếu trước thềm bất kỳ cuộc tấn công nào khi cả hai bên tăng cường thu thập thông tin chính xác về các hoạt động của đối phương.
Ông cũng đề cập đến việc Ukraine tăng cường huy động các đơn vị tiến công với những hệ thống pháo mới, các kỹ sư, chuyên gia về UAV và những lĩnh vực khác đóng vai trò "cần thiết để thâm nhập vào các phòng tuyến của Nga".
"Sau đó Ukraine sẽ tiến hành khai thác điểm yếu, phá hủy các lực lượng của Nga và giành lại lãnh thổ", ông Ryan cho hay. Theo ông, việc lên kế hoạch và chuẩn bị là điều cần thiết nhưng thành công trên chiến trường phụ thuộc vào các lãnh đạo quân sự và các đơn vị thích nghi cũng như phản ứng như thế nào trước các cuộc tấn công sau đó khi chiến dịch mới bắt đầu.
Quân đội Ukraine thuộc Lữ đoàn Pháo binh số 43 cho biết họ có mọi thứ cần thiết để bắt đầu cuộc phản công nhưng hiện nay họ lại chưa thể tiến công bởi vì bùn lầy.
"Cho tới khi thời tiết được cải thiện, sẽ không có cuộc phản công nào", một trung úy tên là Serhii trong lữ đoàn trên cho hay.
Ukraine đang đứng trước sức ép tiến hành phản công để tránh xung đột đi vào bế tắc, có thể kéo dài trong năm 2023 hoặc lâu hơn.
Nếu không đạt được tiến triển trên chiến trường cũng như không giành lại được các vùng lãnh thổ Nga kiểm soát hay gây tổn thất cho các lực lượng của Moscow, điều này có thể làm giảm nhuệ khí của quân đội Ukraine và thử thách sự kiên nhẫn của phương Tây.
Khu vực Zaporizhzhia với khoảng một nửa lãnh thổ do Nga kiểm soát có những cánh đồng rộng lớn trải dài tới Biển Azov được cho là khu vực Ukraine chuẩn bị đánh lớn. Tuy nhiên, trong số những biến số mà các chỉ huy phải cân nhắc trước cuộc tấn công, thời tiết có lẽ là yếu tố khó đoán nhất.
Ukraine đang tính toán rằng thời tiết ấm lên vào cuối thu đầu hạ sẽ làm mặt đất săn lại, tạo điều kiện cho xe tăng hạng nặng và pháo binh hoạt động. Tuy nhiên, khi nào điều đó xảy ra thì không ai biết. Những cơn mưa mùa xuân năm nay dai dẳng hơn so với năm ngoái. Mưa như trút nước ở Zaporizhzhia những tuần qua đã biến chiến trường thành một bãi bùn lầy.
"Đây là một mùa xuân bất thường. Trước đây chưa bao giờ mưa nhiều như vậy", chỉ huy lữ đoàn pháo binh trên của Ukraine cho hay. Trong khi đó, Viện Nghiên cứu Chiến tranh có trụ sở tại Washington đánh giá: "Mùa xuân là một cơn ác mộng cho giao tranh ở Ukraine".