Theo báo cáo mới nhất của Bộ nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) cho thấy, khối lượng điều xuất khẩu của Việt Nam tháng 11 ước đạt 29.000 tấn với giá trị đạt 257 triệu USD, đưa khối lượng xuất khẩu điều 11 tháng đầu năm đạt 320.000 tấn nâng giá trị xuất khẩu lên gần 2,6 tỷ USD, tăng 6,2% về khối lượng và 18,3% về giá trị so với cùng kỳ.
Với kết quả này, năm 2016 Việt Nam sẽ tiếp tục duy trì thị phần trên 50% tổng giá trị thương mại trên toàn cầu. Tuy nhiên, theo nhận định của các chuyên gia sản lượng và giá trị của ngành điều Việt Nam tăng trong thời gian qua dù là tín hiệu đáng mừng song chưa bền vững.
Tính đến thời điểm hiện tại, 60 -70% lượng điều chế biến xuất khẩu trong nước vẫn đang phải nhập khẩu từ Campuchia, một số nước châu Phi... nên chất lượng và số lượng khá bấp bênh, khó kiểm soát. Hơn nữa nhìn vào cơ cấu hàng hóa xuất khẩu, vẫn chủ yếu là xuất thô, nên hàm lượng giá trị gia tăng rất thấp.
Theo ông Nguyễn Đức Thanh, Chủ tịch Hiệp hội Điều Việt Nam (Vinacas), bài toán phụ thuộc nguyên liệu nhập khẩu đến nay vẫn chưa thể giải quyết triệt để bởi có những thời điểm giá thu mua nguyên liệu xuống thấp, người nông dân trồng điều lại chặt bỏ để trồng loại cây khác khiến diện tích ngày càng bị thu hẹp.
Việc nhập khẩu nguyên liệu từ nước ngoài khiến cho các DN chế biến xuất khẩu khó kiểm soát chất lượng dẫn đến giảm giá trị hàng hóa thương phẩm điều của Việt Nam. Bên cạnh đó, việc các DN chưa chú trọng xây dựng thương hiệu cho sản phẩm điều chế biến trong nước cũng là một hạn chế cần được sớm khắc phục.
Ông Thanh cũng cho biết thêm, trước đó Bộ NN&PTNT đã phê duyệt đề án phát triển bền vững ngành điều đến năm 2020 với nhiều mục tiêu đề ra như ổn định diện tích ngành điều 30.000ha, nâng tỷ lệ chế biến sâu sản phẩm lên 20%, dầu vỏ hạt điều lên 50%...
Trong đó, chú trọng quy hoạch, sắp xếp các DN xuất khẩu điều theo hướng nâng cao chất lượng, đảm bảo điều kiện an toàn thực phẩm, giảm cơ sở chế biến nhỏ, tiến tới 100% cơ sở chế biến điều tự động hóa, khép kín, trang bị công nghệ tiên tiến...
Tuy nhiên, chiến lược này có hiện thực hóa và đi vào chiều sâu được hay không thì bản thân mỗi DN ngành điều phải tự lên kế hoạch triển khai cho mình bằng các giải pháp đầu tư công nghệ máy móc, thiết bị, nâng cao chất lượng thành phẩm và kết nối vùng nguyên liệu với người nông dân để giữ vững và ổn định sản xuất, xuất khẩu.
Hiện, giá điều xuất khẩu của Việt Nam đang thấp hơn so với giá điều xuất khẩu cùng chủng loại của Ấn Độ, cụ thể: