Thị trường tiền ảo có đến hàng trăm loại khác nhau, trong đó nổi bật nhất là đồng tiền kỹ thuật số bitcoin đang diễn ra sôi động ở Việt Nam. Dùng tiền ảo để mua mì tôm, uống cà phê, thuê khách sạn… tại TP.HCM không còn là chuyện hiếm.
Mua cà phê, mì tôm… bằng tiền ảo
Mặc dù Ngân hàng Nhà nước (NHNN) chưa cho phép nhưng nhiều cửa hàng, quán ăn, doanh nghiệp vẫn dùng tiền ảo bitcoin để thanh toán các dịch vụ, mua hàng hóa.
Tại một quán cà phê trên đường Võ Văn Kiệt, TP.HCM, khách hàng có thể thanh toán tiền cà phê, mua bánh pizza… bằng tiền ảo bitcoin.
Nhân viên tại quán này khẳng định khách hàng chỉ cần có mã code bằng bitcoin là có thể thanh toán được. Nếu khách hàng gặp vướng mắc gì về tiền ảo nhân viên của quán sẵn sàng tư vấn tận tình.
Tương tự, một quán ăn sushi ở quận Bình Thạnh, TP.HCM đã chấp nhận thanh toán tiền bằng bitcoin. Mới nhất, ĐH FPT tuyên bố chấp nhận sinh viên nộp học phí bằng bitcoin. Trước mắt, hình thức này sẽ áp dụng cho sinh viên ngoại quốc.
Đáng chú ý bitcoin còn được giao dịch trực tiếp thông qua các cây ATM bitcoin. Hiện tại TP.HCM có khoảng bốn chiếc máy tương tự ATM nhưng giao dịch bitcoin đã xuất hiện ở đường Lý Tự Trọng, Cách Mạng Tháng Tám, Bùi Viện.
Đơn cử nằm bên trong một tiệm ăn ở đường Lý Tự Trọng, quận 1 có một máy giao dịch bitcoin - được gọi là BTM để phân biệt với các máy ATM thông thường. Ngoài ngôn ngữ tiếng Anh và Pháp, máy còn có ngôn ngữ tiếng Việt cùng khả năng giao dịch bằng tiền Việt Nam.
Trả lời báo chí, ông Trịnh Minh Phúc, đồng sáng lập Công ty Bitcoin Việt Nam, đơn vị quản lý cây ATM bitcoin trên đường Lý Tự Trọng, cho biết cửa hàng này của một người bạn. Máy đặt ở đây để dễ quản lý giúp tiệm ăn đông khách hơn.
Dù giao dịch bitcoin chưa được pháp luật Việt Nam thừa nhận và bảo vệ, nhiều người vẫn tìm đến chiếc máy để mua bán. Trong ảnh: Khách đến giao dịch bitcoin tại trụ ATM bitcoin đặt trong một quán cà phê trên đường Bùi Viện, quận 1, TP.HCM. Ảnh: HOÀNG GIANG
Tiểu thương, xe ôm cũng chơi tiền ảo
Ghi nhận thực tế cho thấy hiện nay người mua bán, đầu tư, thanh toán bằng tiền ảo rất đa dạng. Để sở hữu một đồng tiền ảo, có khi người ta phải bán hàng chục lượng vàng mới đủ tiền mua. Cơn sốt tiền ảo đã len lỏi vào đời sống thường nhật, ngay cả với những công nhân với mức lương 7-8 triệu đồng/tháng.
Anh Ngọc Nguyên, quản đốc phân xưởng một công ty may ở Bình Dương, cho biết bình thường trong những bữa ăn trưa của công nhân chỉ bàn chuyện cơm áo gạo tiền, chồng con, thực phẩm an toàn thì giờ đây đề tài rôm rả nhất chính là tiền ảo bitcoin.
“Ngay cả chị bán cá ngoài chợ, bác xe ôm đầu ngõ nhà tôi cũng hỏi nhau mua mã nào, bán mã nào, lời bao nhiêu…” - anh Nguyên kể.
Chị Ngọc Lan, một nhà đầu tư tiền ảo ở quận Bình Thạnh, cho biết mới tham gia chưa lâu nên chị chỉ dám đầu tư 5.000 USD, tương đương khoảng 115 triệu đồng. Với gói này, một ngày chị được hưởng lãi 25 USD.
“Đối với số tiền lãi 25 USD mỗi ngày, tôi có thể dùng để mua bán các mặt hàng như giày, ví, túi xách, quần áo hoặc thanh toán các dịch vụ như karaoke, thuê xe du lịch, uống cà phê tại các điểm liên kết với Công ty BNI Group” - chị Lan hào hứng.
Ông Phạm Văn Tuyên, Tổng Giám đốc Công ty BNI Group, đơn vị sử dụng đồng tiền ảo techtradecoin trong chuỗi các dịch vụ kinh doanh của mình cho biết: “Chúng tôi không vi phạm pháp luật, các chuỗi dịch vụ kinh doanh của chúng tôi là hoàn toàn hợp pháp, bởi đồng tiền techtradecoin phải quy ra đồng Việt Nam mới tiêu được cơ mà.
Hiểu nôm na là khi mua đồng tiền này tức là xác nhận nhà đầu tư đã trở thành thành viên của chúng tôi và khi sử dụng các dịch vụ của chúng tôi thì được hưởng mức giá ưu đãi”.
Liên tiếp lập kỷ lục, đầy rẫy rủi ro
Giá đồng bitcoin đã xô đổ mọi kỷ lục được thiết lập trước đó khi có thời điểm trong tháng 12 vừa qua vọt lên mức gần 20.000 USD/bitcoin.
Thậm chí có thời điểm, chỉ trong một ngày giá đồng tiền này tăng 2.000 USD. Tính chung, kể từ đầu năm đến nay, giá đồng tiền kỹ thuật số đã tăng hơn 1.800% với mức độ quan tâm của nhà đầu tư ngày càng gia tăng .
Tuy nhiên, sức nóng của đồng tiền bitcoin cũng đang gây nhiều lo ngại. Chuyên gia kinh tế Phan Dũng Khánh nhận định ngay cả khi bỏ một cục tiền ra để mua đồng bitcoin, ethereum… và nhà đầu tư có thể được rút vốn bất cứ khi nào thì khả năng xảy ra rủi ro vẫn rất cao. Mua một đồng tiền kỹ thuật số để đầu tư mà phải đợi công ty lớn mạnh mới thu hồi lại tiền gốc thì rủi ro càng lớn hơn.
“Bởi không ai biết trước được tương lai sẽ xảy ra điều gì. Đây cũng được xem là một mô hình kinh doanh đa cấp” - ông Khánh nhấn mạnh.
Ồ ạt nhập máy đào tiền ảo
Theo thông tin từ Cục Hải quan TP.HCM, tính đến cuối tháng 10-2017 đã tiếp nhận 98 tờ khai nhập khẩu 1.478 bộ máy xử lý dữ liệu tự động giải mã bitcoin và litecoin. Đối tượng làm thủ tục nhập khẩu mặt hàng này đa phần là cá nhân, tổ chức không có mã số thuế. Các loại máy này chủ yếu nhập từ Trung Quốc.
TS kinh tế Nguyễn Ngọc Huy thì cho rằng đầu tư theo hình thức ủy thác vào tiền ảo cũng giống như một dạng đa cấp trong đầu tư, khi mà lợi nhuận càng cao thì khả năng bị biến tướng, bóp méo càng nhiều.
Chính vì thế, khi đã chấp nhận đầu tư vào những hình thức kinh doanh mạo hiểm như thế này thì nhà đầu tư cần phải lường trước khả năng mất trắng.
Ông Nguyễn Hoàng Minh, Phó Giám đốc NHNN Chi nhánh TP.HCM, khẳng định: “Đến thời điểm này NHNN chưa chấp nhận hoạt động của đồng tiền ảo vì độ rủi ro của nó khá cao. Bitcoin là đồng tiền mang tính ẩn danh, được sử dụng dưới hình thức là kỹ thuật số nên rất dễ bị đánh cắp dữ liệu hoặc ngừng giao dịch.
Bitcoin và các loại tiền điện tử tương tự không phải tiền tệ hợp pháp và không phải phương tiện thanh toán hợp pháp tại Việt Nam. Do đó, hành vi phát hành, cung ứng, sử dụng các loại tiền ảo đều bị cấm”.
Bitcoin mua được những gì?
Bitcoin nói riêng và tiền điện tử nói chung đang bùng nổ trên toàn thế giới. Từ giao dịch đầu tiên với chiếc pizza, bitcoin đã có thể sử dụng để mua nhà, đặt phòng, mua siêu xe tại nhiều nơi trên thế giới như Mỹ, Anh, Nhật... Hãng Microsoft đã cho phép khách hàng chuyển bitcoin sang USD để thanh toán các trò chơi, ứng dụng. Hãng máy tính Dell cũng chấp nhận bitcoin cho một số giao dịch trực tuyến.
Tuy nhiên, mỗi quốc gia lại có đánh giá khác nhau về bitcoin. Ví dụ tại Mỹ, nó được coi là một dạng tài sản ảo thay vì tiền tệ chính thống.
Bởi vậy, giao dịch sử dụng bitcoin sẽ chịu thuế, người “đào” hay dùng bitcoin để chi trả thù lao, lương thưởng cũng nằm trong khung tính thuế. Trong khi đó khối Liên minh châu Âu (EU) nhìn nhận bitcoin là một dạng tiền tệ, không phải tài sản.
Tuy nhiên, giới chuyên gia nhận định bitcoin có đầy đủ đặc tính của một bong bóng kinh tế và nếu điều này xảy ra thì nó sẽ trở thành một trong những bong bóng lớn nhất trong lịch sử.