Nga đang có những động thái mở rộng cơ sở sản xuất quân sự của mình, đáng chú ý nhất là việc tăng cường sản xuất động cơ tên lửa nhiên liệu rắn. Hình ảnh vệ tinh đã tiết lộ quá trình xây dựng và nâng cấp đang diễn ra tại nhiều địa điểm liên quan đến việc sản xuất các thành phần của tên lửa, bao gồm cả việc khôi phục các cơ sở đã ngừng hoạt động từ thời Liên Xô.
Đây là sự thay đổi rõ rệt sau nhiều thập kỷ trì trệ, với các khoản đầu tư lớn chỉ mới xuất hiện trong những năm gần đây. Động thái này nhấn mạnh ý định của Moskva nhằm tăng cường năng lực tên lửa, giải quyết tình trạng tắc nghẽn trong sản xuất và tăng cường cho kho vũ khí chiến thuật và chiến lược.
Kho tên lửa của Nga bao gồm các hệ thống tầm ngắn như Iskander-M đến tên lửa đạn đạo xuyên lục địa chiến lược (ICBM), phụ thuộc rất nhiều vào động cơ nhiên liệu rắn composite tiên tiến. Các hệ thống này là nền tảng trong chiến lược quân sự của Moskva và là xương sống của lực lượng răn đe hạt nhân.
Những cơ sở sản xuất quan trọng
Để tạo ra động cơ nhiên liệu rắn, đòi hỏi các quy trình sản xuất phức tạp và các cơ sở chuyên dụng, những nơi này thường ít được công khai. Mạng lưới sản xuất động cơ nhiên liệu rắn của Nga gồm nhiều cơ sở, mỗi cơ sở đều đóng vai trò quan trọng trong quá trình phát triển kho vũ khí tên lửa của nước này, nhưng quan trọng nhất là năm cơ sở do tình báo Mỹ phát hiện.
Cơ sở Biysk II, trước đây có liên quan đến các hệ thống tên lửa thời Liên Xô, hiện hỗ trợ các thiết kế hiện đại như Bulava SLBM. Nhà máy Kamensky chuyên sản xuất các hệ thống tên lửa và rocket như Iskander SRBM và Tornado MRL.
Nhà máy Moscow-Dzerzhinsky đóng vai trò trung tâm trong nghiên cứu động cơ đẩy, hỗ trợ ICBM như Yars và các hệ thống chiến thuật như Smerch. Các cơ sở khác, như Perm và Shlisserburg, được cho là xử lý các thành phần chuyên dụng cho tên lửa trên các lĩnh vực chiến lược và chiến thuật.
Thách thức chính trong việc mở rộng quy mô sản xuất là việc đảm bảo nguyên liệu thô và hóa chất cần thiết cho các chất đẩy rắn hiện đại, chẳng hạn như amoni perchlorat, một chất oxy hóa quan trọng. Hiện tại, Nga phụ thuộc rất nhiều vào Doanh nghiệp Nhà nước Liên bang Anozit, nhà sản xuất duy nhất chế tạo hợp chất này, có trụ sở tại Novosibirsk Oblast.
Mục tiêu của Nga
Việc mở rộng sản xuất nhiên liệu rắn có thể là một động thái nhằm giải quyết tình trạng thiếu hụt và đảm bảo nguồn cung cấp tên lửa ổn định cho cả nhu cầu chiến thuật trước mắt và các kế hoạch chiến lược dài hạn.
Năng lực sản xuất nhiên liệu rắn được tăng cường cho phép Nga phát triển các hệ thống tên lửa mới với tầm bắn, độ chính xác và khả năng sống sót cao hơn, gây ra mối đe dọa lớn hơn đối với sườn phía đông của NATO. Nó cũng có thể tạo điều kiện cho những tiến bộ trong công nghệ siêu thanh, vì nhiên liệu rắn thường là một phần không thể thiếu trong giai đoạn tăng tốc của các phương tiện lướt siêu thanh.
Hơn nữa, việc tích hợp các động cơ nhiên liệu rắn hiện đại vào kho vũ khí của Nga có thể sẽ nâng cao độ tin cậy và tuổi thọ của tên lửa. Những nỗ lực hiện đại hóa có thể cải thiện đáng kể hiệu suất của các hệ thống tên lửa, giúp chúng có khả năng chống chịu tốt hơn trước các biện pháp đối phó của đối phương.
Ngoài ra, việc mở rộng sản xuất của Nga còn nhằm tăng cường kho dự trữ tên lửa, giảm thiểu các lỗ hổng trong chuỗi cung ứng và hiện đại hóa kho vũ khí để duy trì sự cân bằng chiến lược.
Trong những năm gần đây, các quan chức Nga đã đưa ra một số thông báo cho thấy nỗ lực mở rộng sản xuất động cơ nhiên liệu rắn cho các hệ thống tên lửa chiến lược. Ví dụ, vào năm 2022, người đứng đầu Rostec, Sergey Chemezov đã nhấn mạnh đến việc hiện đại hóa tại các cơ sở như Nhà máy Votkinsk để nâng cao hiệu quả sản xuất cho các tên lửa như Yars và Bulava. Ngoài ra, Nhà máy Perm đã công bố nâng cấp năng lực sản xuất vào năm 2023, tập trung vào các thành phần quan trọng cho tên lửa đạn đạo xuyên lục địa.
Lãnh đạo quốc phòng Nga, bao gồm Phó Thủ tướng Yuri Borisov (trước khi giữ chức vụ hiện tại là người đứng đầu Roscosmos), cũng đã lưu ý đến tầm quan trọng của việc tự cung tự cấp các vật liệu như amoni perchlorat - một thành phần chính trong chất đẩy rắn.
Thêm khó cho Ukraine
Những diễn biến này được xem là sự trở lại của các chính sách ưu tiên dưới thời Chiến tranh Lạnh trong sản xuất quân sự, được điều chỉnh cho phù hợp với các thách thức địa chính trị hiện đại.
Hệ thống tên lửa nhiên liệu rắn đặt ra thách thức đáng kể đối với hệ thống phòng thủ của Ukraine do khả năng triển khai và thời gian chuẩn bị phóng nhanh. Các hệ thống như Iskander-M cho phép lực lượng Nga tấn công các mục tiêu có giá trị cao, nằm sâu trong lãnh thổ Ukraine trước khi các biện pháp đối phó có thể được triển khai. Tính cơ động của các bệ phóng này cũng rất hữu ích, vì chúng có thể di chuyển nhanh chóng sau một cuộc tấn công, tránh bị phát hiện và trả đũa.
Một yếu tố khác khiến hệ thống phòng thủ của Ukraine thêm khó khăn là việc Nga sử dụng các hệ thống dẫn đường tiên tiến cho tên lửa. Khả năng này đã áp đảo các mạng lưới phòng không hiện có, đặc biệt là khi kết hợp với các đợt tấn công ồ ạt bằng UAV và tên lửa khác làm bão hòa các hệ thống phòng thủ.
Bên cạnh đó, các tên lửa như Kalibr và Iskander không chỉ được sử dụng để tấn công các tài sản quân sự mà còn nhắm vào cơ sở hạ tầng dân sự quan trọng, gây ra sự gián đoạn trên diện rộng. Việc tích hợp các động cơ đẩy rắn cho phép mở rộng phạm vi hoạt động, đưa các mục tiêu xa tiền tuyến vào tầm với.