“Để đảm bảo chất lượng nguồn nước sông Đồng Nai, đề nghị UBND tỉnh Đồng Nai tổ chức tham vấn ý kiến của Ủy ban Bảo vệ môi trường lưu vực hệ thống sông Đồng Nai, đặc biệt các địa phương thuộc vùng hạ lưu là TP.HCM, Bình Dương, Bà Rịa-Vũng Tàu” - Bộ TN&MT có công văn hỏa tốc gửi UBND tỉnh Đồng Nai ngày 27-3 khi đề cập đến dự án lấn, lấp sông Đồng Nai mà địa phương này đang thực hiện.
Thượng nguồn phải tham vấn hạ nguồn
Theo Bộ TN&MT, với quy mô của dự án lấn, lấp sông Đồng Nai được công bố thì thẩm quyền phê duyệt báo cáo đánh giá tác động môi trường (ĐTM) thuộc UBND tỉnh Đồng Nai.
Nhưng nguồn nước của hệ thống sông này có ý nghĩa quan trọng đặc biệt đối với sự phát triển kinh tế-xã hội của 11 tỉnh, TP trên lưu vực.
Quan trọng nhất là chức năng cung cấp nước sinh hoạt cho hàng triệu người thuộc vùng hạ lưu là các tỉnh, thành đã kể.
Do vậy việc triển khai các dự án đầu tư phát triển có nguy cơ gây tác động xấu đến chất lượng nguồn nước của hệ thống sông, làm ảnh hưởng đến các địa phương khác thì cần được xem xét, đánh giá kỹ lưỡng về các tác động môi trường trong phạm vi dự án và tham vấn ý kiến các địa phương nằm trong phạm vi bị ảnh hưởng, trong đó có khu vực hạ lưu.
Từ đó, Bộ TN&MT đề nghị UBND tỉnh Đồng Nai có báo cáo cụ thể về tình hình triển khai dự án nêu trên, đặc biệt là công tác quản lý nhà nước về TN&MT.
“Các chuyên gia, nhà khoa học đều nhận định về sự ảnh hưởng lớn của dự án đến lưu vực sông bởi đây là một trong những con sông quan trọng của Việt Nam, nó chảy qua 11 tỉnh, thành.
Cá nhân tôi cũng thấy rằng dự án đương nhiên có những tác động tới dòng sông Đồng Nai” - Thứ trưởng Bộ TN&MT Nguyễn Thái Lai bổ sung.
Kiểm tra, báo cáo Chính phủ
Theo ông Hoàng Văn Bảy - Cục trưởng Cục Quản lý Tài nguyên nước, 90% diện tích của dự án được hình thành từ việc lấn, lấp sông và phần còn lại ít nhiều cũng nằm trong hành lang bảo vệ nguồn nước sông Đồng Nai.
vậy ngoài việc phải tuân thủ các quy định về đất đai, đầu tư, môi trường, dự án còn phải tuân thủ Luật Tài nguyên nước.
“Bất kể dự án nào cũng đều phải tuân thủ pháp luật nên sự lưu thông của dòng chảy, liên quan đến thoát lũ cũng phải được xem xét trên toàn thể lưu vực sông, trong đó có phạm vi dự án và cả hạ du.
Tôi cũng tham gia đoàn của Ủy ban Khoa học công nghệ và Môi trường của Quốc hội giám sát dự án tại Đồng Nai vào ngày 28-3” - ông Bảy nhấn mạnh.
Thứ trưởng Nguyễn Thái Lai cho biết bộ trưởng Bộ TN&MT đã chỉ đạo rà soát lại thẩm quyền phê duyệt dự án, mức độ tác động của dự án để đánh giá một cách cẩn thận.
Bộ TN&MT đã chỉ đạo các đơn vị liên quan khẩn trương thu thập số liệu, thẩm tra, tính toán tác động đến dòng chảy và xem xét ĐTM của dự án.
Từ đó mới có thể nhận định chính xác về sự tác động của việc san lấp 7,7 ha sông để xây khu đô thị. Kết quả này sẽ báo cáo Chính phủ và cung cấp cho Đồng Nai.
Mặc dù UBND tỉnh Đồng Nai khẳng định dự án thực hiện theo đúng trình tự, thủ tục và tác động đến dòng chảy không đáng kể song với trách nhiệm của mình, Bộ TN&MT vẫn phải làm những việc như trên” - ông Lai tuyên bố.
Lấn, lấp sao gọi là cải tạo cảnh quan
Ven sông gần dự án có nhiều cảnh quan đẹp, đặc biệt nhiều cổ thụ quý, đền chùa có giá trị văn hóa - lịch sử nên dự án chắc chắn sẽ ảnh hưởng đến, làm mất đi các giá trị sinh thái ven sông hiện hữu.
Đến khi dự án hoàn thành sẽ có khu nhà ở thương mại cao cấp và người dân địa phương khó thể được thụ hưởng.
Điều đó cho thấy ngay cả về quan điểm quy hoạch thì dự án cũng không nhắm tới những giá trị sinh thái, lợi ích cộng đồng.
Dự án còn ảnh hưởng đến sinh kế của người dân, đặc biệt là những người đánh bắt cá nhưng dự án không đề cập thì khẳng định của Đồng Nai rằng dự án mang lại nhiều lợi ích cho dân địa phương là thật khó hiểu.
Các chuyên gia của Mạng lưới Sông ngòi Việt Nam đang tính toán để đưa ra nhận định một cách khoa học về tác động của dự án đến dòng chảy.
Qua buổi thực địa cho thấy nơi lấn sông quá gần với Cù Lao Phố, trong khi nơi này đang bị sạt lở nghiêm trọng nên việc đánh giá phải nghiên cứu thêm.
Trường hợp Đồng Nai vẫn quyết làm thì người dân bị ảnh hưởng phải yêu cầu tỉnh Đồng Nai ký cam kết, nếu dự án gây ra những tác động như dự báo thì người phê duyệt dự án phải chịu trách nhiệm.
TS VŨ NGỌC LONG, Viện trưởng Viện Sinh thái học miền Nam
TRUNG THANH ghi
