Sau sự cố vỡ đập thủy điện Đak Rông 3 (Quảng Trị), Đăk Mek 3 (Kon Tum), vụ vỡ đập trên thêm một minh chứng khẳng định sự thiếu an toàn của hệ thống thủy điện nhỏ.
Vỡ đập sau khi vừa hoàn thành
Thủy điện Ia Krêl 2 gồm 2 tổ máy có tổng công suất 5,5MW với sản lượng khoảng 22,5 triệu kWh/năm. Công trình nằm trên suối Ia Krel, do Cty CP công nghiệp và thủy điện Bảo Long-Gia Lai (có trụ sở ở TP.Pleiku làm chủ đầu tư) với tổng vốn xây dựng là 120 tỉ đồng, khởi công xây dựng vào tháng 9.2009 và dự kiến hòa lưới điện quốc gia vào tháng 7.2011.
Theo lãnh đạo xã Ia Dom, công trình này đã ngừng thi công một thời gian, mới đây mới hoàn thành và đang trong quá trình tích nước (tổng dung tích hồ chứa khoảng 8 triệu mét khối) thì xảy ra sự cố vỡ đập.
Theo báo cáo từ Đồn biên phòng cửa khẩu quốc tế Lệ Thanh, vào khoảng 6h, gia đình ông Kpuih Ơn ở làng Ó, xã Ia Dom có rẫy bên QL14C báo cáo cho đồn ra ứng cứu gia đình ông đang bị mắc kẹt trên cây do nước lũ lên nhanh. Lập tức, đồn đã bố trí lực lượng tới hiện trường để ứng cứu.
Cùng lúc đó, các lực lượng khác như công an huyện, huyện đội, chính quyền huyện Đức Cơ cũng triển khai các lực lượng ra hiện trường. Kết quả đã ứng cứu được 8 người đang mắc kẹt trên cây, các điểm cao bị cô lập; sơ tán 30 người trong khu vực đường 14C và các nương rẫy.
Tại khu vực cầu treo do đội thi công Cty 711-Binh đoàn 15 đang thi công có 22 công nhân đã chủ động thoát lũ an toàn. Trong quá trình ứng cứu, Đồn BP cửa khẩu Lệ Thanh đã điều xe, mượn thêm xe cẩu của người dân để vào vùng dữ cứu người. Tuy nhiên khi xe cẩu đến cầu Đôi (trên đường 14C) lũ bất ngờ dâng cao, xe cẩu bị chết máy, lái xe lao ra leo lên cây mới thoát nạn.
Ông Võ Thanh Hùng - Chủ tịch UBND huyện Đức Cơ - cho hay: “Rất may sự cố vỡ đập xảy ra vào buổi sáng là lúc mọi người đã dậy đi làm, nếu nó xảy ra sớm hơn thì chưa biết hậu quả như thế nào”.
Thống kê sơ bộ đã có khoảng 200ha diện tích cây trồng của người dân và cao su của Cty TNHH MTV 72 (Binh đoàn 15) bị thiệt hại, khoảng 69 ngôi nhà chòi bị ngập, nhiều xe ôtô, xe máy và các phương tiện phục vụ thi công bị hư hỏng...
Công an huyện Đức Cơ cho biết, sau khi nhận được tin báo, cơ quan chức năng phía nước bạn Campuchia tưởng là vỡ đập thủy điện Sê San nên đã chuẩn bị mọi phương án di dời dân khỏi vùng hai bên sông Sê San. Tuy nhiên, sau khi xác định sự cố, công an huyện đã báo cho phía nước bạn về tình hình và đề nghị phối hợp chủ động cứu nạn.
Ông Phạm Thế Dũng - Chủ tịch UBND tỉnh Gia Lai - cho hay: “Đây là sự cố lớn trên địa bàn huyện Đức Cơ. Các lực lượng đã nhanh chóng và cơ động ứng cứu nhanh, không để xảy ra thiệt hại về người”.
Ông Dũng cũng yêu cầu huyện Đức Cơ tiếp tục rà soát kỹ tới từng địa phương để kiểm tra những người chưa có mặt ở gia đình. Đồng thời, phía chính quyền và Cty 72 cần rà soát xem những hộ dân, công nhân nào bị thiệt hại nặng để có phương án hỗ trợ.
Chất lượng đập có vấn đề?
Sự cố vỡ đập Ia Krêl 2 xảy ra khi quá trình tích nước đang tiến hành và mới chỉ đạt 60% dung tích thiết kế.
Tại hiện trường, lượng nước trong lòng hồ trước khi vỡ đập cách cao trình đỉnh đập khoảng 4m, toàn bộ thân đập dâng dài khoảng 200m được đắp hoàn toàn bằng đất. Vị trí vỡ đập nằm ở cống xả đáy của đập. Nước đã xé toạc khoảng gần 50m chiều dài thân đập ở bờ vai phải, chiều cao từ đáy đập lên gần 30m. Cống xả đáy bằng bêtông với lõi thép nhỏ bị nước xé toác và đẩy cả nửa ống cống văng ra xa.
Chưa dừng ở đó, hàng chục mét đập tiếp tục bị nứt nẻ và lan dần ra giữa đập có nguy cơ bị vỡ sập tiếp. Nhiều người dân cho biết, từ hơn 1 tháng nay đã thấy hiện tượng đập bị nứt nẻ. Hai ba ngày trước, mưa lớn xảy ra liên tục cho đến hôm nay thì vỡ đập.
Ông Lê Đức Đạo - Trưởng CA huyện Đức Cơ - cho rằng: “Thời gian qua huyện Đức Cơ không có thiên tai nào đáng kể, đập Ia Krêl 2 bị vỡ gây ra sự cố ghê gớm. Điều này đặt ra nghi vấn chất lượng đập có vấn đề khi mà nước tích chưa đủ”.
Những nghi ngờ càng đặt ra hơn khi suốt quá trình xảy ra sự việc, chủ đầu tư công trình không hề có mặt tại hiện trường và không cử người đi ứng cứu dân.
“Trong sự việc này, trách nhiệm của chủ đầu tư không cao. Đề nghị các ngành chức năng vào cuộc xem nguyên nhân vỡ đập để quy ra trách nhiệm là của ai, đơn vị thiết kế kỹ thuật, đơn vị thi công hay đơn vị nào khác” - ông Phạm Thế Dũng cho hay.
Lại một sự cố vỡ đập thủy điện sau Đak Rông 3, Đăk Mek 3; những quả bom nước nhân tạo phát nổ trên đầu dân. Đây là lời cảnh báo đến các cơ quan nhà nước trong việc thả nổi quản lý các công trình thủy điện vừa và nhỏ.
Đã đến lúc có những cơ chế quản lý chặt chẽ hơn trong việc xây dựng các công trình hồ đập chứa nước, các đập thủy điện, thủy lợi. Và quan trọng hơn, việc cấp phép cho tư nhân xây dựng các công trình thủy điện vừa và nhỏ tràn lan như hiện nay tỏ ra đang có vấn đề lớn!
