Chuyện về người Dao ở Nà Khậu nuôi loại cây cực độc bán sang bên kia biên giới, và việc hạ độc làm chết người đã khiến người dân khắp vùng núi Phúc Yên và các xã, huyện lân cận đều hoang mang lo sợ. Vào những dịp lễ tết cũng như ngày cưới ngoài người dân bản địa, không ai dám đặt chân vào bản để uống rượu mừng. Thậm chí khách vào mua gỗ trong bản cũng luôn luôn phải cẩn thận và không bao giờ dám ăn cơm cùng người dân ở đây. PV đã có cuộc hành trình lên đây để tìm hiểu thực hư.
Đi tìm lời giải
Từ những cái chết bất thường mà người dân xung quanh bản cho là do người Dao ở đây ám sát, họ bắt đầu quy tụ lại rồi tẩy chay người Dao ở Nà Khậu bằng cách không vào làng mua thóc gạo, mua thảo quả, hoặc người dân ở bản xuống chợ mua đồ thì không quán nào chịu bán.
Trong vai những thương lái buôn mua khăn dân tộc, chúng tôi men theo vách đá đi vào bản để tìm hiểu sự thật xung quanh câu chuyện làng bỏ độc. Ở nơi chỉ có đá với cây cối, chúng tôi phải bỏ xe để đi bộ.
Thấy người lạ, lũ trẻ đang vui đùa ngoài đồng cũng bỏ chạy về nói với bố mẹ có người lạ vào làng. Càng đi sâu vào hỏi thăm, chúng tôi càng cảm thấy sợ hãi, sợ sẽ không có đường về đúng như lời đồn của người dân ở phía trung tâm xã.
Đi qua ngọn đồi thứ 3, chúng tôi đến nơi cư ngụ đông nhất của đồng bào người Dao ở Nà Khậu. Trước mắt là những thửa ruộng bậc thang kỳ vĩ, thì ra ở trốn đại ngàn ấy, lại có một nơi tuyệt đẹp đến mê hồn. Điều đó cũng dễ hiểu tại sao cuộc thiên di hơn một thế kỷ qua của đồng bào người Dao xưa, lại chọn nơi đây làm nơi dừng chân cuối cùng.
Anh Triệu Văn Tó, một người dân trong bản dẫn chúng tôi vào từng gia đình để tìm những chiếc khăn thêu xưa của các cụ để lại, người dân ở vùng cao cứ có khách đến nhà là xách chai rượu ra mời. Nhưng vì sợ trúng độc nên chúng tôi không ai dám uống đến một giọt.
Ông Bàn Văn Quyên (chủ nhà) bảo: “Có phải các ông lại sợ bị bọn tôi bỏ độc đúng không ? Nói thật với các ông chứ, làng tôi bị người ta nói oan thôi. Nếu như các ông uống xong chén rượu này về nhà mà bị sao cứ đến đây tìm tôi”. Nói xong ông Quyên bê chén rượu lên uống cạn. Vì sợ chủ nhà không vui lòng, chúng tôi cũng nâng chén rượu lên uống.
Đi qua nhiều dãy ruộng bậc thang, anh Tó chỉ ngôi nhà cuối cùng năm khuất bên kia núi và bảo, nếu như không có chiếc khăn nào thì anh cũng chịu bó tay không tìm được. Đến nơi gọi cửa, vị chủ nhà tên Lý Văn Nải vui vẻ hé cánh cửa mời khách vào nhà và không quên mời khách ly rượu ngô.
Trong suy nghĩ của chúng tôi, nếu đã uống chén rượu trước của người ta ở bản rồi, nếu như có bị sao thì có lẽ cũng sẽ không thể tránh khỏi cái chết nên uống nữa cũng chẳng sao. Chúng tôi nghỉ ăn cơm cùng gia đình để đi tìm hiểu tiếp những nhà khác khi đã quá trưa, trong lúc chia tay, anh Nải cũng nói với chúng tôi rằng: “Các anh là khách lạ, hẳn đã qua huyện qua xã để đi vào đây và nghe những lời đàm tiếu không tốt về làng chúng tôi. Bản thân tôi cảm thấy mình đã có lỗi quá lớn để cả bản phải mang tiếng…”. Nghe vậy chúng tôi hỏi tiếp thì anh Nải chỉ trả lời là sau này các anh sẽ biết thôi.
Con sâu làm giầu nồi canh
Để đi tìm sự thật câu chuyện, chúng tôi tìm gặp ông Lý Văn Liều, trưởng bản Nà Khậu và được ông cho biết: “Thực ra câu chuyện bỏ thuốc độc hay là dân bản ở đây trồng thuốc độc bán sang Trung Quốc là hoàn toàn không có, mà chỉ là “con sâu làm giầu nồi canh”. Vào năm 2008, do xích mích về chuyện tranh chấp đất đai với anh trai là ông Lý Vằn Chiêu, người em là Lý Văn Nải đã dọa anh là nếu như anh trai không giao lại đất thì sẽ bỏ độc làm cả nhà anh trai chết, và anh Nải tự thừa nhận rằng mình có trồng loại cây cực độc trên nương nếu cần sẽ có ngay.
Thời gian sau đó người em có mời anh trai sang uống rượu, sau bữa nhậu anh trai lăn ra đau bụng và nghi em trai đã hạ độc mình, sau một thời gian một số thầy lang trong bản cũng đã chữa khỏi, từ đó tin đồn trong bản có người trồng cây thuốc độc bắt đầu lan truyền”. Ông Liều chia sẻ.
Theo tìm hiểu, Lý văn Nải vốn sinh ra trong làng, nhưng vì bố mẹ đều mất cả, nên sống lang thang nay đây mai đó nhờ cậy người khác. Cho đến khi có vợ, người dân trong bản thương xót nhường chút đất để mấy anh em cùng làm ăn nên mới được như ngày nay.
Đối tượng Lý Văn Nải (người gây nên tin đồn tai tiếng cho bản làng).
Cũng bởi cuộc sống lang bạt, đã giúp Nải học được chút mẹo làm thầy chữa bệnh, cộng thêm tài cúng bái mỗi khi có ai đó trong bản ốm nhờ cậy, nên Nải luôn vỗ ngực cho mình là tải giỏi.
Khi những cuộc nhậu kết thúc, Nải thường hay lèm bèm dọa nạt mọi người là nhà hắn trồng rất nhiều cây thuốc độc, ai khinh bỉ hay tranh cãi với hắn đều sẽ phải chết, rằng kể cả người lạ vào bản mà không xin phép hắn cũng sẽ giết, lại một số người vào làng rồi về nhà bị ốm cũng đổ cho dân Nà Khậu sát hại. Bởi thế, không một người ngoài dám đặt chân vào Nà Khậu, lời đồn về ngôi làng bỏ độc cũng vì thế lan truyền mọi ngõ nghách ở huyện miền núi.
Ông Liều cũng cho biết thêm, người dân ở đây thường hay đi sang bên Trung Quốc để mua vải, lụa để thêu quần áo dân tộc, lại hay đi theo đường Ngọc Minh cho gần nên có lẽ cũng bởi thế mà người ta nghi ngờ dân bản có trồng thuốc độc bán sang Trung Quốc.
Anh Lý tài Chí, trưởng công an xã Minh Ngọc.
Anh Lý Tài Chí, Trưởng Công an xã Minh Ngọc cho biết: “Chúng tôi đã triệu tập đối tượng Lý Vằn Nải về trụ sở xã để lập biên bản về hành vi dọa nạt làm cho nhân dân hoang mang. Đồng thời, vừa kết hợp vận động trấn an người dân để tránh việc hiểu lầm, tẩy chay gây mất đoàn kết các dân tộc trong xã.
