ĐBQH, Trung tướng Trần Văn Độ, Phó Chánh án TANDTC:
Xung quanh vụ án Nguyễn Thanh Chấn, tài liệu chứng cứ có trong hồ sơ vụ án rồi nhưng do cơ quan tiến hành tố tụng, trong cơ quan xét xử đánh giá sai những tình tiết, những chứng cứ đó, dẫn đến vụ án có quyết định sai lầm.
XEM CLIP TRUNG TƯỚNG TRẦN VĂN ĐỘ TRẢ LỜI PHỎNG VẤN:
- Hung thủ xuất hiện có ý nghĩa như thế nào trong vụ án này, thưa ông?
- Đó là tình tiết mới, trước đây chưa ai biết được. Tôi thì không gọi là hung thủ mới, tôi gọi là anh Lý Nguyễn Chung tự thú và có một vài lời khai người khác nói rằng anh phạm tội. Đó là tình tiết, tình tiết đấy nếu đúng thực tế thì sẽ làm thay đổi bản chất vụ án.
- Trong vụ án này, liệu có thỏa mãn 2 điều kiện: tái thẩm và giám đốc thẩm không?
- Yếu tố quyết định ở đây chính là bản tự thú của anh Chung. Đó là tình tiết mới có thể thay đổi bản chất vụ án. Qua đó, người ta mới xem xét lại. Rõ ràng, trong quá trình tố tụng có những vi phạm nhất định tố tụng nhưng cái đó thì cũng chưa thể khẳng định được. Tất cả những vi phạm đó, về nguyên tắc thì Tòa án tối cao là tòa án phá án nên phải hủy đi để điều tra lại một cách rõ ràng, thận trọng.
- Nhưng tại sao Tòa án tối cao không bàn sâu vào những vi phạm tố tụng trong quá trình xét xử vụ án đó?
Đây là vụ án xét xử theo đề nghị tái thẩm, mà tái thẩm thì theo nguyên tắc tòa án chỉ xem xét các tình tiết mới và quyết định có tình tiết mới thực sự hay không để quyết định vụ án.
- Nói vậy, Lý Nguyễn Chung không đầu thú thì ông Chấn không có cơ hội được minh oan?
- Không, điều đó thì cũng chưa có ngoại lệ trong quá trình, có những tình tiết mới, có những trường hợp người ta xem xét mà có thể là… Bởi vì các bạn biết rồi, có nhiều đơn kêu oan nhưng VKS nói là không gửi đến VKS chẳng hạn nhưng tòa không có chức năng đi thu thập tài liệu chứng cứ gì cả. Cho nên họ có thể xem xét lại, bởi vì việc minh oan cho một người phạm tội có thể xảy ra bất cứ lúc nào.
- Ông vừa nói sai sót, cụ thể trong vụ này thì sai sót là gì qua đánh giá của Hội đồng tái thẩm hôm qua?
- Các bạn cứ chờ đến quyết định giám đốc thẩm đi.
- Làm sao để hạn chế sai sót thông qua vụ án này, thưa ông?
- Rất nhiều. Thứ nhất là pháp luật tố tụng phải hoàn chỉnh. Thứ hai là tăng cường trách nhiệm của người tiến hành tố tụng. Thứ ba, nâng cao trình độ của những người điều tra, kiểm sát, công tố, tòa án. Có lẽ quan trọng nhất là người dân phải biết phòng ngừa tội phạm. Trong vụ án này, có những người dân biết ngay từ đầu nhưng không tố giác, không khai báo dẫn đến cơ quan tiến hành tố tụng có thể sai lầm.
- Có người nói, tình tiết Lý Nguyên Chung ra đầu thú không phải là tình tiết mới vì vụ án đã xảy ra 10 năm và lẽ ra cơ quan điều tra không phát hiện ra được?
Không có thông tin nào cho rằng trong quá trình trong quá trình xét xử sơ thẩm, đến phúc thẩm, không có thông tin nào nói Lý Nguyễn Chung phạm tội cả. Đó là thông tin không chính xác.
- Có băn khoăn, cách xử lý của VKS và Tòa dẫn đến cách hiểu là gì, oan sai này không phải lỗi do cơ quan tiến hành tố tụng mà hoàn toàn do bất khả kháng bên ngoài?
Không ai băn khoăn điều đó cả. Việc oan sai thế nào thì giải quyết theo pháp luật. Kết luận, kết quả điều tra thế nào thì sau đó vụ việc thế nào sẽ biết. Chứ bây giờ chưa thể nói được vấn đề gì vì cơ quan điều tra chưa có kết quả điều tra lại.
- Trong trường hợp này có cơ sở để kháng nghị giám đốc thẩm không hay chỉ có cơ sở để kháng nghị tái thẩm?
Có thể có nhưng tái thẩm là đúng nhất.
- Hệ quả pháp lý đối với trách nhiệm cơ quan tố tụng khác nhau như thế nào đối với trường hợp giám đốc thẩm và tái thẩm?
Nếu án sai thì phải sửa, oan thì phải bồi thường. Không có chuyện tái thẩm là để lẩn tránh trách nhiệm. Tất cả hậu quả pháp lý của giám đốc thẩm hay tái thẩm đều như nhau.
Viện trưởng VKSNDTC Nguyễn Hòa Bình lý giải vì sao tái thẩm mà không kháng nghị giám đốc thẩm vụ oan sai này:
Giải thích luật rất dài nhưng tái thẩm hay giám đốc thẩm cuối cùng những vi phạm nếu có của các cơ quan tiến hành tố tụng vẫn bị xử lý.
Không phải tái thẩm là anh lẩn tránh được trách nhiệm hay giám đốc thẩm thì anh mới bị xử lý. Vì đã sai ở giai đoạn nào khi đã có kết quả cuối cùng thì việc xem xét trách nhiệm những tập thể và cá nhân tham gia quá trình tố tụng đều được đặt ra và xử lý nghiêm.
Tôi nói rõ, tái thẩm là khi có những tình tiết mới mà tòa không biết, tình tiết đó làm thay đổi bản chất vụ án. Trong vụ này, có sự xuất hiện của ông Lý Nguyễn Chung. Tuy tòa chưa tuyên, nhưng khả năng phạm tội của ông Chung là khá rõ ràng.
