Nên dùng cá chép thật
Ngày lễ 23 tháng Chạp hàng năm được dân gian quan niệm là ngày Táo Quân về trời.
Các thần về trời để tâu với Ngọc Hoàng một năm làm việc thiện, ác, tốt, xấu của gia đình mình để Ngọc Hoàng đề ra một chương trình làm việc trong năm mới.
Cá chép được coi là linh vật đưa Táo Quân lên trời, vì vậy khi cúng lễ nên đặt cá chép ở gần khu vực thờ cúng.
Trao đổi với chúng tôi, GS Ngô Đức Thịnh (Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu và Bảo tồn văn hóa tín ngưỡng Việt Nam) cho rằng, trong ngày 23 này, người dân có thể dùng cá chép thật hoặc cá chép giấy để cúng đều được.
Theo GS Thịnh, với các gia đình có điều kiện thì nên dùng cá chép thật để làm lễ và sau đó thả phóng sinh.
"Cá chép thật sau khi làm lễ được thả phóng sinh mang rất nhiều ý nghĩa. Ngoài việc để đưa ông Táo bay về trời theo quan niệm của dân gian thì tục lệ phóng sinh này còn mang tư tưởng của Phật giáo liên quan đến vấn đề môi trường rất sâu sắc.
Tinh thần từ bi theo quan niệm của nhà Phật. Lòng từ bi của nhà Phật không chỉ với loài người mà nó mở rộng ra muôn loài, muôn vật. Triết lý nhà Phật là coi tất cả muôn loài, kể cả con người cùng chung một bản thể, cội nguồn", GS Thịnh nói.
Cá chép được nuôi phục vụ ngày lễ 23 tháng Chạp.
Cùng với đó, theo GS Thịnh, việc sử dụng cá chép thật còn mang ý nghĩa tạo công ăn việc làm, thu nhập cho người dân.
"Ở nhiều nơi, người ta nuôi cá chép phục vụ cho ngày 23 tháng Chạp thu về nguồn lợi rất lớn, tạo nhiều công ăn, việc làm nên việc dùng cá chép thật cũng mang ý nghĩa xã hội lớn", GS Thịnh chia sẻ.
Đồng quan điểm, Đại đức Thích Thanh Hùng, Trưởng ban trị sự Phật giáo huyện Nam Trực (Nam Định), trụ trì chùa Liên Tỉnh cho rằng, đối với đạo Phật không có quan niệm về dùng cá chép thật hay cá chép giấy để cúng trong ngày 23 tháng Chạp.
Tuy nhiên, tinh thần từ bi của đạo Phật thể hiện tục phóng sinh.
"Do vậy, theo quan điểm của tôi và tục truyền từ xưa các cụ truyền lại thì vẫn lên dùng cá chép thật để cúng ông Táo, sau đó mang ra các ao, hồ, sông, suối để phóng sinh.
Sự phóng sinh đó là một nét văn hóa đẹp và phù hợp với tinh thần từ bi của đạo Phật. Còn cá chép giấy cũng có thể dùng nhưng nó không mang nhiều ý nghĩa...", Đại đức Hùng bày tỏ.
Phóng sinh nhưng hãy bảo vệ môi trường
Theo GS Ngô Đức Thịnh, quan niệm cá chép đắt tiền, nhập ngoại linh thiêng hơn cá chép thông thường là quan niệm sai lầm.
“Không bao giờ có chuyện cảm hóa thần linh bằng sự giàu có, nhiều tiền. Chỉ có tấm lòng mới có thể cảm hóa được thần linh. Dù có cá chép bằng vàng mà tấm lòng không trong sáng, cũng không để làm gì”, GS Thịnh nói.
Cũng theo GS Thịnh, ngoài tấm lòng thì khi phóng sinh cá chép trong ngày 23 tháng Chạp, các gia đình cần phải có ý thức trong việc bảo vệ môi trường.
Vị này nhấn mạnh: "Nhiều gia đình khi đi thả cá ở các ao, hồ hay sông thường lại vứt luôn cả túi bóng đựng cá xuống đó. Đấy là một điều không nên chút nào.
Phóng sinh để bảo vệ môi trường nhưng vứt rác kèm theo như vậy thì nó mất hoàn toàn đi ý nghĩa.
Chúng ta hãy thả cá chép và bỏ các túi đựng, rác vào đúng nơi quy định, đúng chỗ. Hãy để ngày lễ phóng sinh mang đúng ý nghĩa của nó".
