Trên chuyến xe cuối năm đó, phóng viên đã tận mắt chứng kiến nhà xe liên tục nhồi, nhét hành khách tới mức trên xe không còn một kẽ hở; phải sống trong cảm giác sợ hãi của những màn đua xe, vượt ẩu thót tim để rút ngắn thời gian quay đầu xe và cũng không khỏi rùng mình trước những tai nạn xe ôtô khách kiểu “đầu đối đầu” dọc tuyến QL1A.
Ngày 12-1 (tức 19-12 âm lịch), chúng tôi sắm vai người lao động nghèo, ôm hành lý lang thang dọc QL1A, đoạn gần cây xăng Huệ Thiên 3 (TPHCM) tìm xe về Thanh Hoá. Mở đầu cho hành trình hơn 1.500km, chúng tôi được “cò” xe ôm chém đẹp 30.000 đồng cho 500m đường để đưa đến điểm tập kết tại cây xăng Quốc Phong (P.Tam Bình, Q.Thủ Đức, TPHCM).
700 ngàn đồng để đứng suốt 1.500km!
Tại cây xăng Quốc Phong không thấy người tới đổ xăng mà chỉ thấy cảnh 3 chiếc xe khách Bắc - Nam cùng cả trăm hành khách đang ngồi, nằm la liệt với lỉnh kỉnh hành lý. Các chủ xe, lơ xe đang hì hục vận chuyển hàng hóa lên nóc xe, chủ yếu là các loại gà, vịt được nhốt kỹ trong lồng sắt, xe gắn máy...
Hành khách bị quăng quật trên những chuyến xe ra Bắc
Khi thoáng thấy chúng tôi lơ ngơ bước tới thì một trong số các lơ xe này lập tức đon đả: “Về Thanh Hóa phải không em? Chỗ đồng hương anh lấy rẻ giá 700 ngàn đồng, nếu có thêm xe gắn máy thì giá là 1,5 triệu đồng/cả người và xe”. Thấy chúng tôi có vẻ không muốn đi, lập tức tay lơ xe lên giọng: “Bây giờ mỗi ngày giá vé xe lên 100 ngàn đồng. Đợi thêm 1 - 2 ngày thì giá vé lên cả triệu đồng thì lại mất thêm tiền nữa”. Thấy khó mặc cả, chúng tôi lên xe và bắt đầu chuyến “hành xác” trên chuyến xe BKS: 36L-8531 cùng những người lao động Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh.
Lúc này, trên xe đã đầy khách, trong xe ngột ngạt và nóng bức, nồng nặc mùi phân gà từ trên nóc xe từ cửa thông gió trên nóc phả xuống. Trên mỗi hàng ghế đôi được xếp 3 hành khách, người khách thứ 3 ngồi ngoài cùng thì chỉ ghé được nửa mông, hai tay phải bám vào thành ghế. Còn chúng tôi được xếp đứng tạm dưới cuối xe cùng với lời hứa: “Đứng tạm, ghé Đồng Nai anh xếp ghế cho!”.
Đúng 5 giờ chiều, xe từ bến “cóc” cây xăng Quốc Phong tà tà chạy trên QL1A để kiếm thêm khách. Gió thổi cũng đã khiến mùi phân gà bớt mùi, nhưng mỗi lần xe dừng để đón khách thì mùi thối khăm khẳm lại xộc vào mũi. Xe chạy tới trước cổng KCX Linh Trung (Q.Thủ Đức) thì có người vẫy tay, lơ xe khoảng ngoài 20 tuổi tên Thành nhảy xuống kéo khách lên xe, thêm một vị khách được xếp đứng chung chỗ với chúng tôi và kèm theo một lời hứa như đã hứa với chúng tôi. Cứ thế, dọc tuyến QL1A đến địa phận tỉnh Đồng Nai thì nhà xe đã bắt thêm được 10 khách.
Sau khi đã "no" khách, chúng tôi mới được nhà xe sắp xếp chỗ ngồi là vị trí ngay kẽ giữa của 2 dãy ghế, phía trước tôi là hành khách lên xe từ KCX Linh Trung, tiếp đến là 10 vị khách lên xe từ Đồng Nai, được xếp ngồi chồm hỗm thành một hàng dài chèn giữa 2 dãy ghế. Chúng tôi ngồi trong tư thế “bó gối” hai tay ôm sát hai chân để lấy chỗ cho người tiếp theo, hầu như không thể cựa quậy hoặc xoay trở. Cửa giữa xe cũng được nhà xe khóa chặt, xếp một thanh gỗ lớn ngay rãnh bậc thang lên xuống và tạo thành một khoảng trống và “nhồi” 8 vị khách vào đó. Suốt hành trình gần 1.500km chúng tôi hết đứng lại ngồi, chập chờn và thấp thỏm trắng 2 đêm.
Khi xe dừng tại các quán cơm, cũng có rất nhiều xe Bắc - Nam nhồi, nhét như xe của chúng tôi. Chúng tôi đã vờ lên nhầm một số xe đang dừng ăn như xe: 36M-3709 đi Bá Thước, xe 36B-00.324, xe 36M-3810 thì một cảnh tượng không khác gì trên xe chúng tôi: Hàng chục khách đang đứng vịn thành ghế, ngồi ôm gối, nằm co ro trên sàn xe đợi nhà xe chuẩn bị lên đường.
Thảm cảnh cơm Bắc – Nam
Chưa bao giờ trên các chuyến xe Bắc - Nam, tính mạng người dân lại trở nên mong manh đến như vậy, họ bị tước đi những quyền sinh hoạt cá nhân tối thiểu. Nhà xe cho ăn thì được ăn, không cho đi vệ sinh cá nhân thì phải nhịn. Để rồi cuối cùng tất cả họ đều im lặng chỉ để có được một điều - “Được về quê ăn tết”. Nhiều câu chuyện éo le, cười ra nước mắt cũng bắt đầu từ đây.
Hành khách phải trả 700 ngàn đồng để được đứng trên xe 36L-8531
Gần 10 giờ đêm, xe đưa chúng tôi dừng tại quán cơm Thu Thủy (Xuân Lộc, Đồng Nai). Trong khi các thành viên nhà xe được đon đả mời tới khu vực dành riêng thì hành khách liên tục bị chèo kéo: “Anh ăn gì? Cơm hay ăn phở? Không ăn thì đi ra ngoài!”. Đang đói và cũng không muốn phải như những hành khách khác ra ngoài ngồi hứng sương đêm, gió lạnh, chúng tôi kêu 2 suất cơm sườn. Đĩa cơm chỉ có vài cọng rau và 1 lát sườn heo mỏng nhưng cũng bị “chém” tới 50 ngàn đồng/đĩa.
Gần 11 giờ trưa hôm sau (ngày 13-1) chúng tôi mới được ăn bữa cơm thứ hai tại quán cơm cạnh cây xăng Thuận Lộc, phố Bùi Thị Xuân, TP.Quy Nhơn, Bình Định. Vẫn gặp kiểu đối xử “không ăn thì mời ra ngoài”, chúng tôi mua 2 phiếu cơm sườn giá 100 ngàn đồng nhưng cơm khô khốc, còn miếng sườn duy nhất thì bám nhọ và hơi có mùi.
Và cái gì đến cũng phải đến, trên chuyến xe buổi tối hôm đó có 3 hành khách liên tục kêu tài xế dừng xe vì bị “tào tháo đuổi”. Tuy nhiên, chỉ nhận được câu trả lời lạnh nhạt: “Chỗ này không dừng xe được!”. Cả ba vị khách mặt méo xệch, tái mét, tay ôm bụng khư khư tiếp tục ngồi co gối nín nhịn. Được gần 1 giờ sau, 3 vị khách nam này đã không nhịn được nữa và lại kêu tài xế dừng xe.
Lúc này, hành khách trên xe cũng bức xúc đồng loạt đề nghị dừng xe để vệ sinh cá nhân thì tài xế mới cho xe tấp vào một khoảnh đất trống ven đường lộ. Xe chưa kịp dừng hẳn thì một hành khách nam từ cửa sổ thoát hiểm lao ra khỏi xe, ngã dúi dụi rồi lồm cồm bò dậy chui vào sau đám cỏ dại...
Theo Hà Anh Chiến
Lao động