Phát biểu tại phiên thảo luận về tình hình kinh tế xã hội, đại biểu Lê Thị Nga, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội cho rằng, thực trạng vi phạm vệ sinh an toàn thực phẩm trong thời gian gần đây đã rất báo động, gây hậu quả trước mắt cũng như lâu dài.
Bệnh tật, suy giảm sức khỏe giống nòi, giảm sức cạnh tranh nền kinh tế... có nguyên nhân không nhỏ từ thực phẩm bẩn.
"Vấn nạn thực phẩm bẩn đã đẩy người dân vào tình thế “tiến thoái lưỡng nan”, không ăn thì không thể tồn tại, ăn thì phó mặc may rủi cho số phận, bệnh đến lúc nào biết lúc ấy", bà Nga nêu.
Bà Nga cũng nhìn nhận, dù pháp lý đã đầy đủ, nhưng vi phạm ngày càng nhiều bởi việc tổ chức thực thi Luật còn nhiều yếu kém.
Tại nhiều ngành, nhiều cấp dưới không thực thi đầy đủ nhiệm vụ; buông lỏng quản lý; cá biệt có trường hợp tiếp tay, làm ngơ cho sai phạm nhưng lại không bị phát hiện, xử lý.
Sự chia cắt và thiếu phối hợp trong quản lý dẫn đến khi có vụ việc xảy ra, ai cũng khẳng định mình làm đúng quy trình và cuối cùng không quy được trách nhiệm.
Đơn cử như chất Salbutamol có tác hại lớn đối với con người khi dùng làm thức ăn chăn nuôi, nhưng lại có tác dụng sản xuất thuốc chữa bệnh, bị Bộ Nông nghiệp cấm nhập, nhưng được Bộ y tế cho phép nhập.
Hiện chưa ai trả lời được có bao nhiêu tấn được dùng vào sản xuất thuốc, có bao nhiêu bị sử dụng sai mục đích, tuồn ra thị trường làm chất tạo nạc?
Chế tài hành chính hiện đã rất nặng nhưng xử lý nhìn chung không nghiêm, có vụ phạt cho tồn tại, không loại trừ tiêu cực trong xử phạt. Hiếm có trường hợp xử lý hình sự.
Các vụ ngộ độc, buôn bán chất cấm, sản xuất, chế biến thực phẩm bẩn bị phanh phui, nhưng việc quy trách nhiệm cho công chức quản lý, chí ít cũng về hành vi “thiếu trách nhiệm trong thực thi công vụ” hiếm khi được thực hiện.
Thậm chí đội ngũ cán bộ có trách nhiệm trong lĩnh vực này từ trung ương đến địa phương hàng năm đều được đánh giá là “hoàn thành và hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ”.
Không ít người hoặc do thiếu hiểu biết hoặc chạy theo lợi nhuận mà bất chấp hậu quả đối với sức khỏe và an toàn của cộng đồng; vô cảm, thậm chí tàn ác khi trục lợi trên sự sống, chết của đồng bào mình.
Bên cạnh đó, một phận người tiêu dùng có tâm lý buông xuôi, chưa kiên quyết "nói không" với thực phẩm bẩn. Tuy nhiên, đối với hàng triệu người thu nhập trung bình và thấp thì việc chọn thực phẩm sạch với giá cao là điều quá xa vời.
Bà Nga cũng chỉ rõ, nhiệm kỳ khóa XIII chưa tổ chức một cuộc giám sát tối cao hoặc tái giám sát của QH, giám sát của UBTVQH hay một phiên giải trình của Ủy ban chuyên môn riêng.
Từ thực trạng trên, vị ĐBQH tỉnh Thái Nguyên đề nghị Quốc hội giám sát tối cao việc chấp hành pháp luật an toàn thực phẩm ngay tại kỳ họp thứ 2 QH khóa XIV.
Chính phủ tổ chức ngay một phiên họp chuyên đề trong tháng tới để đánh giá chính xác thực trạng, mức độ mất an toàn thực phẩm hiện nay và có giải pháp chặn đứng tình hình.
Ngoài ra, Chính phủ cần sớm rà soát, bổ sung, quy định rõ ràng, minh bạch hơn về danh mục chất cấm, quy chuẩn ngưỡng cho phép tồn dư hóa chất, kháng sinh, phương thức giám định xác định tỉ lệ tổn hại sức khỏe do thực phẩm bẩn gây nên.
Từ đó vừa xử lý nghiêm minh nhưng cũng tránh oan sai và hình sự hóa các vi phạm hành chính.
