Liên quan đến động thái mới của Trung Quốc trong việc di chuyển giàn khoan Hải Dương 981, trao đổi với chúng tôi, Luật sư Đặng Văn Cường, Trưởng Văn phòng Luật sư Chính Pháp (Đoàn Luật sư Hà Nội) cho rằng, nguyên nhân chính dẫn đến động thái này chính là do Trung Quốc không thể nghĩ đến và thực sự đã sợ hãi trước tinh thần đoàn kết của dân tộc Việt Nam...
"Người Trung Quốc vốn tiếng là "lắm mưu nhiều kế" nên việc di chuyển giàn khoan Hải Dương 981 vào thời điểm nào, để làm gì có lẽ cũng đã được cân nhắc rất kỹ lưỡng. Có nhiều nguyên nhân khiến Trung Quốc phải di chuyển giàn khoan Hải Dương 981 trước thời hạn dự định.
Trước hết, đó chính là do thái độ cứng rắn của Việt Nam trên Biển Đông, lực lượng làm nhiệm vụ (Cảnh sát biển, Kiểm ngư...) của chúng ta không quản ngại khó khăn, hi sinh, vất vả kiên trì bám trụ để bảo vệ chủ quyền biển đảo, quyền lợi hợp pháp của Việt Nam trên Biển Đông.
Các cán bộ, chiến sĩ làm nhiệm vụ luôn khôn ngoan, mưu trí trước những động thái khiêu khích của tàu Trung Quốc. Ngư dân Việt Nam vẫn dũng cảm, kiên trì bám biển khai thác kinh tế biển, thực hiện các quyền hợp pháp theo luật quốc tế...
Thời gian qua Việt Nam đã có những bằng chứng quan trọng (đâm hỏng tàu, chìm tàu, bắt cóc ngư dân...) về việc Trung Quốc vi phạm luật pháp quốc tế và pháp luật Việt Nam trên Biển Đông.
Cùng với hành động cụ thể trên biển là quan điểm của Quốc hội, Chính phủ Việt Nam và các cá nhân lãnh đạo Việt Nam phù hợp với nguyện vọng của toàn thể dân tộc Việt Nam là chủ quyền quốc gia là thiêng liêng, bất khả xâm phạm.
Việt Nam không chịu khuất phục, sẽ không có bất cứ nhượng bộ nào với Trung Quốc trên Biển Đông. Chính thái độ kiên quyết, ý chí sắt đá và hành động mưu chí, dũng cảm của dân tộc Việt Nam trong thời gian qua là nguyên nhân chính đã khiến Trung Quốc phải có động thái tích cực trên Biển Đông.
Một nguyên nhân không kém phần quan trọng là Việt Nam đã được sự ủng hộ to lớn của cộng đồng quốc tế, của nhân dân yêu chuộng hòa bình trên thế giới.
Sự đấu tranh, nguyện vọng, mong muốn của nhân dân Việt Nam trên Biển Đông là đúng đắn, chính nghĩa, phù hợp với luật pháp quốc tế nên được đông đảo nhân dân và chính phủ trên thế giới ủng hộ, phản đối hành động "gây hấn", "bành chướng"... của Trung Quốc trên Biển Đông.
Đặc biệt, Nghị quyết số 412 của Thượng Viện Mỹ ngày 10/7/2014 yêu cầu "Trung Quốc phải rút giàn khoan, tàu hộ tống ra khỏi khu vực đang hoạt động ở Biển Đông và khôi phục lại nguyên trạng Biển Đông" là một trong những nguyên nhân khiến Trung Quốc phải "nghiêm túc nhìn nhận lại hành vi của mình". Trung Quốc không thể một mình một sân, không thể cùng một lúc đối đầu với nhiều quốc gia trong khu vực và trên thế giới được.
Thứ nữa, việc Trung Quốc hạ đặt giàn khoan Hải Dương 981 trên vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam là một hành động vi phạm luật pháp quốc tế và dù biết nước này biết rõ nhưng vẫn cố tình "làm ngơ".
Hành động của Trung Quốc trên Biển Đông là vi phạm luật pháp quốc tế và vi phạm pháp luật Việt Nam. Với những chứng cứ pháp lý mà Việt Nam có được trong thời gian qua về hành vi vi phạm của Trung Quốc thì Việt Nam hoàn toàn có thể khởi kiện Trung Quốc ra tòa án quốc tế hoặc sử dụng biện pháp khác để bảo vệ chủ quyền quốc gia.
Nếu Việt Nam thực hiện khả năng nào thì Trung Quốc cũng sẽ có những tổn thất nhất định về uy tín, kinh tế, chính trị... Và một nguyên nhân khác, chính là cơn bão số 2 với cường độ rất mạnh đang đổ bộ vào Biển Đông hiện nay. Do vậy, trước khi sự việc xấu có thể xảy ra thì Trung Quốc đã nhanh chân "thu chiêng thu trống", Luật sư Cường phân tích.
Cũng theo Luật sư Cường, dù di chuyển giàn khoan nhưng chưa bao giờ Trung Quốc từ bỏ âm mưu, thủ đoạn nhằm độc chiếm Biển Đông nên trong lúc này, Việt Nam vẫn cần sớm tiến hành khởi kiện các hành động ngang ngược, sử dụng vũ lực của Trung Quốc để xâm lược, chiếm đóng trái phép các quần đảo, đảo cũng như hành xử phi nhân tính với ngư dân Việt Nam...
"Với tình hình hiện nay, phải nhấn mạnh rằng, Trung Quốc chưa từ bỏ mộng bá quyền ở Biển Đông. Thực tế Trung Quốc vẫn đang chiếm đóng trái phép trên Quần đảo Hoàng Sa và một số đảo thuộc Quần đảo Trường Sa của Việt Nam, thành lập đơn vị hành chính, xây dựng trường học, di dân...
Do vậy, vấn đề Biển Đông vẫn chưa có hồi kết. Trung Quốc sẽ tiếp tục có những động thái, âm mưu thủ đoạn mới. Chính vì lẽ đó, Việt Nam không được chủ quan mà phải luôn luôn đề cao cảnh giác, sẵn sàng đập tan các mưu bá quyền Đại Hán ra Biển Đông của Trung Quốc.
Trong lúc này, dù Trung Quốc có di chuyển giàn khoan nhưng Việt Nam vẫn cần sớm khởi kiện Trung Quốc ra tòa án quốc tế.
Nếu Trung Quốc đã di chuyển giàn khoan Hải Dương 981 ra khỏi vùng thềm lục địa của Việt Nam thì chúng ta có thể kiện về vấn đề tranh chấp về chủ quyền biển đảo hoặc kiện yêu cầu bồi thường do các hành vi vi phạm luật quốc tế của Trung Quốc trong thời gian qua đối với các tàu của Việt Nam.
Tuy nhiên, thời điểm chúng ta đưa đơn kiện ra tòa án quốc tế sẽ phụ thuộc vào diễn biến trong công tác ngoại giao và thái độ tiếp theo của phía Trung Quốc trong thời gian tới", Luật sư Cường nhấn mạnh.
