Chia sẻ với độc giả nhân dịp ấn bản cập nhật mới nhất về Thiếu tướng Phạm Xuân Ẩn mang tên “Điệp viên hoàn hảo X6” ra mắt với bạn đọc Hà Nội ngày 18/2, GS, TS La-ri Bơ-man cho rằng, nhà tình báo Việt Nam là bậc thầy về sử dụng yếu tố con người trong giới điệp viên. Giới tình báo ngưỡng mộ Phạm Xuân Ẩn về việc ông đã bảo vệ vỏ bọc thành công một cách đáng kinh ngạc, các sĩ quan tình báo đều phải ngã mũ với thái độ khâm phục của người trong nghề trước kỹ năng cho phép ông hoạt động lâu dài mà không hề được trang bị phương tiện hỗ trợ phức tạp. Và cũng chính vì lẽ ấy nên sau sự kiện nước Mỹ bị tấn công khủng bố 11/9/2001, các nhân viên tình báo Mỹ đã có lần liên hệ yêu cầu La-ri Bơ-man tiết lộ cho họ những gì Phạm Xuân Ẩn đã từng trao đổi với ông nhằm giúp họ biết cách “nắm địch” tốt hơn.
“Họ (tình báo Mỹ) đánh giá Phạm Xuân Ẩn là bậc thầy với khả năng trà trộn vào trong lòng địch. Họ muốn tìm hiểu xem ông ấy đã làm thế nào để thành công nhưng tôi đã khiến họ phải thất vọng khi nói rằng, tất cả những gì tôi có thể thông tin đều đã được đưa vào sách”, ông La-ri Bơ-man cho hay.
La-ri Bơ-man cho biết, không phải tự dưng ông được Phạm Xuân Ẩn đồng ý cho viết lại chuyện đời mình. Sử gia Mỹ cho biết trong suốt hai năm liền, Thiếu tướng Phạm Xuân Ẩn liên tục từ chối lời đề nghị của ông. Chỉ đến khi sức khỏe yếu đi và đã đọc cuốn sách Không hòa bình, chẳng danh dự: Ních-xơn, Kít-xinh-giơ và sự phản bội ở Việt Nam: “ông ấy đánh giá cuốn sách của tôi là công bằng và khách quan về các cuộc đàm phán bí mật giữa các ông Kít-xinh-giơ và Lê Đức Thọ. Thế nên ông ấy mới tin tưởng để có thể trao cho tôi câu chuyện cuộc đời ông”, kỷ niệm khó quên của mấy năm về trước vẫn còn nguyên vẹn với La-ri Bơ-man. Càng tiếp xúc với Phạm Xuân Ẩn, vị giáo sư Mỹ càng muốn tìm hiểu thêm về cuộc đời đầy bí ẩn của vị tướng tình báo, khâm phục và bị mê hoặc trước vai trò của ông trong cuộc chiến tranh Việt Nam cũng như những thách thức phải đối mặt sau khi cuộc chiến đi qua. “Là một người viết sử về cuộc chiến tranh này, tôi muốn sử dụng tiểu sử cuộc đời Phạm Xuân Ẩn như là một cánh cửa để hiểu những phức tạp của cuộc chiến cũng như quá trình hòa giải và bình thường hóa quan hệ giữa các cá nhân và giữa hai nước. Tôi yêu cả hai đất nước Mỹ và Việt Nam. Tôi là người Mỹ nhưng nhân dân Việt Nam chưa bao giờ là kẻ thù của tôi; tương tự, nhân dân Mỹ chưa bao giờ là kẻ thù của Ẩn”, sử gia Mỹ nói thêm.
Mặc dù Phạm Xuân Ẩn được xem là một nhân vật huyền thoại của chiến tranh Việt Nam, thế nhưng trước khi cuốn sách “Điệp viên hoàn hảo” của La-ri Bơ-man được xuất bản, hầu như rất ít người biết và hiểu về nhà tình báo tài ba. Do đó, khi cuốn sách chính thức ra mắt lần đầu tiên vào năm 2007, nó đã tạo nên một cơn sốt, gây chấn động dư luận tại Mỹ và Việt Nam. Qua những trang viết khách quan trong “Điệp viên hoàn hảo”, nỗi hiểm nguy của nghề tình báo được tái hiện sinh động, độc giả như được gặp một Phạm Xuân Ẩn thật với một cuộc đời nhiệt huyết và bản lĩnh trong những năm tháng chiến tranh ác liệt, đồng thời cũng thấy được sự đồng cảm mà tác giả dành cho cuộc chiến tranh giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước của Việt Nam. Chính vì vậy, bên cạnh sự đón nhận nồng nhiệt của phần lớn độc giả thì vẫn còn một bộ phận nhỏ có cái nhìn thiếu thiện cảm đối với “đứa con tinh thần” mà La-ri Bơ-man đã dành biết bao tâm huyết. Những người Mỹ có tư tưởng bảo thủ đã công kích tác phẩm và cho rằng, tác giả không nhận ra Phạm Xuân Ẩn là một kẻ phản bội. Đáp trả lại những chỉ trích, La-ri Bơ-man cho rằng, làm sao có thể coi Phạm Xuân Ẩn là kẻ phản bội khi đất nước của ông là Việt Nam.
“Có ai có thể buộc cho Ẩn cái tội là đã đấu tranh bảo vệ đất nước trước sự xâm lược của quân đội nước ngoài để lập nên những chính phủ bù nhìn? Nếu đổi lại là tôi thì tôi cũng sẽ chiến đấu cho đất nước mình như vậy. Trong khi hiện nay chúng ta đang nỗ lực cho hòa bình, hàn gắn vết thương chiến tranh cùng hướng tới tương lai tốt đẹp hơn thì những người chỉ trích ấy vẫn cứ mãi vật lộn với cuộc chiến của quá khứ, khăng khăng rằng lẽ ra họ đã thắng. Đây là quan điểm hẹp hòi và cố chấp. Thật may mắn là số người ủng hộ cuốn sách của tôi lại hoàn toàn áp đảo”, La-ri Bơ-man lập luận.
