Gà chín cựa
Mỗi một mùa xuân đến đều đánh dấu những mốc phát triển mới của dân tộc, đất nước Việt Nam. Đồng hành cùng sự phát triển ấy, những giá trị bản sắc văn hóa truyền thống đã mang trong mình nhiều ý nghĩa, trong đó có tinh hoa ẩm thực dân tộc.
Và xuân này, khi đất trời vào xuân, trong tôi lại dấy lên một niềm khát khao được tìm về những đặc sản tiến Vua xưa, như đi tìm một dấu son của ẩm thực dân tộc. Điều ấy cũng là để thỏa mãn sự hiếu kỳ về những món ăn một thời được coi là sơn hào hải vị của các bậc vua chúa.
Đất tổ Phú Thọ, nơi lưu giữ nhiều truyền thuyết về các vua Hùng, nơi “Voi chín ngà, gà chín cựa, ngựa chín hồng mao” trong truyền thuyết Sơn Tinh - Thuỷ Tinh vẫn khiến bao người tò mò về những đặc sản tưởng chừng như không thể tồn tại.
Gà 9 cựa thời xưa là đặc sản cung tiến Vua Hùng.
Tại bản Cói xã Xuân Sơn, Tân Sơn, Phú Thọ, một trong những đặc sản trên có thực và vẫn được người dân bản địa lưu giữ như một niềm tự hào.
Dẫn chúng tôi đi thăm nơi còn lưu giữ giống gà quý ấy, một cán bộ văn hoá huyện Tân Sơn đã tự hào giới thiệu, bản Cói được mệnh danh là vương quốc của gà nhiều cựa, nơi những chú gà 9 cựa còn sinh sống.
Bản Cói với những ngôi nhà đơn sơ mộc mạc, chủ yếu là người Dao sinh sống. Trong mùi rượu thơm nồng của núi rừng Tây Bắc, trưởng bản Đặng Vĩnh Phúc phấn khởi cho biết: Hiện nay cả bản có hơn 300 con gà từ 6 đến 8 cựa tập trung chủ yếu ở nhà ông Bàn Văn Hùng, ông Thiều, ông Toàn, ông Trường…
Ông Trường, một người sở hữu gà chín cựa cho biết: “Gà 9 cựa rất thông minh, chúng có bộ lông mượt óng, dáng đi oai vệ, sức mạnh của chúng thì không loại gà nào có thể sánh kịp. Thịt gà 9 cựa có mùi vị rất đặc biệt mà khó diễn tả bằng lời”.
Cá Lăng Vũ
Cá Anh Vũ (Việt Trì)
Rời xa bản Cói, tôi tìm về ngã sông Bạch Hạc (Việt Trì) nơi đây từng là nơi sinh sống của loài cá Anh Vũ.
Qua sách Đại Việt sử ký toàn thư, tôi được biết, vào thời vua Hùng Vương thứ ba, niên hiệu là Hùng Quốc vương, một ngư dân ở sông Lô bắt được một con cá 1ạ, mỏm giống mỏm lợn, bụng có vảy trắng, vây đỏ vội đem cống nộp cho vua.
Nhà vua dùng thử thì thấy thịt loài cá này trắng quánh, rất ngon, có một mùi thơm lạ kỳ. Ăn xong giúp người khoẻ khoắn như một liều thuốc bổ. Nhà vua ra chiếu truyền rằng, bất kỳ người dân nào bắt được loại cá này thì phải mang tiến Vua ngay.
Cá Anh Vũ được gọi là cá tiến Vua từ đó. Tính đến thời điểm chúng tôi có mặt tại ngã ba sông này, cá Anh Vũ đã có mặt hơn 4.000 năm trước. Loài cá đặc sản dùng để tiến Vua này, giờ vẫn còn nhưng số lượng rất ít, đa phần là cá nuôi.
Rau muống Linh Chiểu
Nói đến đặc sản tiến Vua, không thể không nói đến rau muống Linh Chiểu, xã Sen Chiểu, Phúc Thọ.
Theo ông Phùng Văn Bản, Phó chủ nhiệm HTX Sen Chiểu cho biết, các cụ kể lại ngày trước, nhà Vua đi qua vùng này, thấy người dân đều ăn món rau muống. Sau khi kêu người làm, nhà Vua hết sức kinh ngạc bởi vị ngon đặc biệt của món ăn dân dã này.
Cũng sau đó, rau muống Linh Chiểu dâng vua, tên gọi rau muống tiến vua có từ đấy và trở thành đặc sản.
Vừa mời tôi món rau muống được xem là đặc sản này, ông Bản hồ hởi, rau muống tiến vua Linh Chiểu khác với rau muống thông thường cả về màu sắc, và vị rau.
Quả thực khi đưa rau vào miệng, vị ngọt mát giòn tan rất khác lạ khiến ai được nếm cũng không thể nào quên.
Bánh phu thê Đình Bảng, chuối Ngự Nam Định
Bánh phu thê Đình Bảng
Những sản vật tiến Vua còn được biết đến ở nhiều vùng quê với những món ăn cung tiến nổi tiếng một thời như món bánh phu thê ở Đình Bảng (Bắc Ninh) được các vua Lý rất thích.
Hay món Gà Đông Tảo (Khoái Châu, Hưng Yên), Chuối Ngự (vùng Nam Định và Hà Nam) được các Vua quan nhà Trần xem như đặc sản bởi mùi thơm ngát, vị ngọt thanh tao đầy quyến rũ.
Chuối Ngự ở vùng Nam Định, Hà Nam cũng được nhiều người biết đến hiện nay.
Cốm làng Vòng, nhãn lồng Hưng Yên...
Cốm Vòng, sản phẩm có tiếng cách đây ngàn năm được cung tiến qua các triều đại Vua nhà Lý, hay Yến sào (Khánh Hòa), Nhãn lồng Hưng Yên, Vải Thanh Hà… Mỗi một vùng miền đã lưu giữ những đặc sản riêng cho đến tận ngày nay, bởi sự tinh hoa ấy vẫn còn nguyên vẹn và vẫn vẹn nguyên đến bây giờ.
Cốm làng Vòng cũng là một sản phẩm dùng để cung tiến Vua.
Nhãn lồng Hưng Yên là một sản phẩm được cung tiến Vua giờ vẫn nổi tiếng.