Đây là những ý kiến chủ đạo nhằm đổi mới chương trình SGK môn Lịch sử được các chuyên gia đầu ngành sử, các nhà giáo dạy sử đưa ra bàn luận tại Hội thảo về sách giáo khoa Lịch sử ở trường phổ thông diễn ra sáng nay 10/5 tại Hà Nội.
GS. NGND Phan Huy Lê – Chủ tịch Hội Lịch sử Việt Nam nhấn mạnh, sách giáo khoa (SGK) chưa phải là chất lượng giáo dục lịch sử nhưng nó là một trong những khâu cơ bản nhất. Muốn đổi mới giảng dạy phải tạo đột phá trong SGK.
Từ thực tế kinh nghiệm và yêu cầu giáo dục sử trong nhà trường, GS nhận định, môn sử vẫn bị quá gò bó vào chương trình, biên soạn nặng nề về việc cung cấp kiến thức. Việc đầu tiên là thay đổi quan điểm về SGK.
“SGK phải là công cụ toàn diện trong giáo dục môn sử, không chỉ giáo dục kiến thức mà quan trọng là tập trung phát triển năng lực của học sinh. SGK viết cho học sinh, trẻ em chứ không phải viết cho thầy giáo, người lớn. Chúng ta phải phá vỡ quy định phi lí “sách sử chỉ có hai màu, sách địa 8 màu” để tạo nội dung phong phú, sinh động và hấp dẫn các em”, GS cho biết.
Một vấn đề được bàn đến khá nhiều đó là có nên thay đổi việc phân bổ môn sử theo các cấp học của hệ thống giáo dục phổ thông vẫn theo cấu trúc đồng tâm như hiện nay hay sẽ theo đường thẳng?
PGS.TS Phạm Xanh đưa ra ý tưởng giải cấu trúc đồng tâm gồm 4 vòng, cụ thể ở tiểu học lựa chọn vài nhân vật lịch sử để giáo dục nhân cách cho trẻ; cấp 2 lựa chọn địa danh lịch sử nổi tiếng của Việt Nam, thế giới có thể tích hợp với môn địa lý; cấp 3 học từ khởi thủy và ở đại học sẽ có các chuyên đề lịch sử.
Còn GS. TS Đỗ Thanh Bình (Khoa Lịch sử, Trường ĐH Sư phạm Hà Nội) lại cho rằng nên kết hợp giữa đường thẳng và đồng tâm: đường thẳng ở hai đầu chương trình, đồng tâm ở chỗ giao nhau giữa hai cấp học. Sở dĩ vẫn duy trì một phần đồng tâm vì có những học sinh chỉ theo học đến lớp 9.
Trong khi đó, PGS.TS Trần Thị Vinh (Khoa Lịch sử, ĐH Sư phạm HN) đồng ý với phương án bố trí chương trình theo đường thẳng. Tức là học thông sử từ bậc tiểu học đến THCS và THPT là đi sâu vào các chuyên đề lịch sử thế giới, đông nam á, lịch sử dân tộc.
Về vấn đề này, GS Phan Huy Lê khẳng định: “Đã đến lúc phải từ chấm dứt cấu trúc đồng tâm mà thay vào đó là đường thẳng. Nhưng phân bố theo đường thẳng như thế nào cho hợp lý, phù hợp nhất thì còn phải nghiên cứu dựa vào các phương án các thầy đề ra hôm nay”.
Mặt khác, SGK Lịch sử cần thay đổi theo hướng tích hợp như các nước tiên tiến đang làm hiện nay. Đó là khuynh hướng hiện đại, phù hợp với tiếp nhận của giới trẻ.
Theo các chuyên gia thì có hai phương án tích hợp chính là có thể tích hợp các bài, chương với nhau ví dụ lịch sử thế giới tích hợp với lịch sử các nước khu vực hoặc tích hợp các bộ môn liên quan như Địa lý.
Như vậy, có thể thấy chương trình SGK sử phổ thông sẽ được thay đổi theo hướng mới. Tuy nhiên, liệu đến năm 2015 “kịp” có bộ sách Lịch sử mới hay không vẫn là nỗi lo lắng, thắc mắc của nhiều nhà sử học, nhà giáo tâm huyết.
“Tôi lo ngại lộ trình của Bộ. Bởi để có một bộ SGK đặt trên bàn phải trải qua năm tháng, chứ không phải dễ dàng, nhanh chóng có được. Vậy làm sao 2015 có được bộ sách mới trong khi chúng ta vẫn phải ngồi đây bàn bạc?”, PGS.TS Trần Thị Vinh lo lắng bày tỏ.
Về việc này, GS Phan Huy Lê nói Hội Khoa học Lịch sử sẽ tổng hợp ý kiến thành văn bản để gửi lên Bộ GD. Ông kiến nghị: “Chúng tôi đã nhiều lần kiến nghị với Bộ GD từ năm 2003, Bộ có vẻ tiếp thu nhưng vẫn né tránh.
Tôi đề xuất Bộ GD giải quyết các vấn đề bức xúc như việc xác định vị trí của môn sử và coi đó là môn bắt buộc, chứ không nên coi là môn may rủi bốc thăm. Hơn nữa, cũng không nên cải thiện bằng lối giảm tải như hiện nay và cần cải cách đề thi ở phổ thông, đại học”.
