Trong các ngày 30/9 và 1/10/2013, TAND tỉnh Nghệ An đã đưa vụ án "Tranh chấp quyền sử dụng đất lâm nghiệp" giữa ông Lê Duy Nguyên (nguyên ĐBQH khóa X tỉnh Nghệ An) và ông Trần Xuân Lập (75 tuổi, trú tại thị trấn Hoàng Mai, huyện Quỳnh Lưu, Nghệ An, anh rể của ông Nguyên) ra xét xử phúc thẩm công khai.
Tại phiên tòa, anh Trần Xuân Nam (đại diện theo ủy quyền của ông Lập) đề nghị HĐXX hủy bản án sơ thẩm vì đã quyết định bác yêu cầu của nguyên đơn sai nội dung bản chất vụ án với các lý do như Viện kiểm sát đã kháng nghị. Sau khi hủy án, đề nghị tòa án tỉnh giữ lại giải quyết vì vụ án phức tạp, đã kéo dài. Anh Nam cũng đề nghị HĐXX xem xét trách nhiệm hình sự đối với ông Lê Duy Nguyên vì có hành vi giả mạo chữ ký của ông Lập.
Vợ chồng ông Trần Xuân Lập và con trai Trần Xuân Nam.
Về các vấn đề này, HĐXX khẳng định vụ án thuộc thẩm quyền giải quyết của tòa án cấp huyện. Về trách nhiệm hình sự đối với ông Lê Duy Nguyên, HĐXX xét thấy vụ án đang giải quyết, chưa có chứng cứ khẳng định tính chất, hậu quả hành vi của ông Nguyên có dấu hiệu của tội phạm hình sự. Mặt khác, việc xem xét khởi tố vụ án hình sự theo yêu cầu của đương sự trong vụ án này không thuộc thẩm quyền của HĐXX.
HĐXX xét toàn diện kháng cáo của đương sự và kháng nghị của Viện kiểm sát thấy rằng:
"Về thủ tục tố tụng, cấp sơ thẩm đã có các vi phạm sau: Thư ký phiên tòa trước đây đã tham gia tố tụng với tư cách là thư ký lấy lời khai đương sự, ghi biên bản hòa giải, trái với quy định tại khoản 2 Điều 49 Bộ luật TTDS; xác định bị đơn không thống nhất (khi thì cá nhân ông Lê Duy Nguyên, khi thì Doanh nghiệp tư nhân Lê Duy Nguyên); áp dụng quyết định hành chính để quyết định tại quyết định của bản án là không đúng; bỏ sót người tham gia tố tụng là UBND huyện Quỳnh Lưu; vi phạm về giải quyết án phí (đây là vụ kiện không áp dụng giá ngạch nhưng cấp sơ thẩm xác định giá nghạch để tính án phí là không đúng), tuyên quyền kháng cáo cho người bảo vệ quyền lợi ích hợp pháp cho đương sự là không đúng.
Những vi phạm trên bị kháng nghị đã nêu có thể khắc phục được ở giai đoạn xét xử phúc thẩm vì không ảnh hưởng đến việc giải quyết vụ án. Tuy nhiên có những vi phạm nghiêm trọng không thể khắc phục được như đại diện Viện kiểm sát đã phân tích đánh giá, đặc biệt là vi phạm về người tiến hành tố tụng phải từ chối tham gia tố tụng khi đã tham gia giải quyết vụ án với vai trò thư ký.
Về nội dung: Vi phạm về nội dung trước hết là HĐXX sơ thẩm nhận định "Về đơn xin cấp đất hiện nay chưa xác định được là do ông Lập hay ông Nguyên viết..." mà lại kết luận việc cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất và sổ lâm bạ cho ông Lập là có vi phạm Nghị định 30/HĐBT ngày 23/3/1989 là chưa có cơ sở.
Mặt khác, theo quy định của pháp luật về đất đai thì cơ quan quản lý là UBND các cấp, thẩm quyền ban hành quyết định và cấp sổ lâm bạ cho cá nhân, tổ chức cụ thể ở vụ án này là UBND huyện Quỳnh Lưu, tỉnh Nghệ An, nhưng quá trình điều tra thu thập chứng cứ ở giai đoạn sơ thẩm chưa điều tra cụ thể tại UBND huyện Quỳnh Lưu để xác định quy trình ban hành quyết định cấp sổ lâm bạ (cả về nội dung và hình thức) có vi phạm pháp luật về quản lý đất đai hay không mà đã kết luận vi phạm là chưa có căn cứ vững chắc.
Trường hợp qua xác minh điều tra xác định quy trình sai dẫn đến ban hành quyết định cấp sổ lâm bạ trái pháp luật thì quyết định của bản án ngoài việc "bác đơn khởi kiện" còn phải tuyên hủy quyết định. Và như vậy UBND huyện Quỳnh Lưu trong trường hợp này phải được tham gia tố tụng với tư cách của người có quyền lợi nghĩa vụ liên quan. Trong vụ án này cấp sơ thẩm đã xác định việc cấp sổ lâm bạ cho ông Lập là sai nhưng không xác định UBND huyện Quỳnh Lưu là người có quyền lợi nghĩa vụ liên quan là vi phạm nghiêm trọng cả về nội dung và thủ tục tố tụng".
Nguyên ĐBQH Lê Duy Nguyên
HĐXX kết luận: "Những thiếu sót trên của cấp sơ thẩm cả về nội dung và thủ tục tố tụng không thể khắc phục được ở giai đoạn phúc thẩm. Vì vậy, cần chấp nhận một phần kháng cáo của nguyên đơn và kháng nghị của Viện kiểm sát hủy toàn bộ bản án sơ thẩm để giải quyết lại theo thủ tục chung".
Ngày 03/4/2013, Thủ tướng Chính phủ có quyết định thành lập Thị xã Hoàng Mai được tách ra từ huyện Quỳnh Lưu, tỉnh Nghệ An. Diện tích đất tranh chấp thuộc Thị xã Hoàng Mai, vì vậy thẩm quyền giải quyết vụ án sau khi bị hủy là TAND Thị xã Hoàng Mai.
Dự kiến, phiên xử sơ thẩm sẽ được TAND Thị xã Hoàng Mai đưa ra xét xử trong ít ngày tới.
Như chúng tôi đã đưa tin, cuối năm 2009, ông Trần Xuân Lập làm đơn khởi kiện người em ruột của vợ mình là ông Lê Duy Nguyên ra TAND huyện Quỳnh Lưu để đòi lại 36,5ha rừng ông Lập đứng tên trong lâm bạ (sổ giao đất rừng cho dân) bị ông Nguyên giả mạo chữ ký chiếm đoạt.
Trong cả 2 phiên tòa diễn ra vào ngày 28.12.2011 và ngày 26.3.2012, ông Nguyên đều thừa nhận hành vi "ký hộ" ông Lập vào sổ lâm bạ mà ông Lập được Nhà nước giao quyền.
Ông Nguyên còn trưng ra một bản cam kết giao quyền quản lý sử dụng, sản xuất kinh doanh đất trồng rừng cho ông Nguyên với chữ ký của 3 người đứng tên trên 3 lâm bạ, trong đó có ông Trần Xuân Lập.
Tuy nhiên, khi TAND huyện Quỳnh Lưu đưa tài liệu này đến Phòng Giám định kỹ thuật hình sự Bộ Quốc phòng để giám định chữ ký của ông Trần Xuân Lập thì đơn vị này đã có văn bản kết luận: Chữ ký đó so với chữ ký mẫu của ông Lập không phải của cùng một người.
Bên cạnh đó, còn một sự lạ không thể giải thích là biên bản bàn giao lâm bạ mà ông Nguyên đưa ra trong các phiên tòa lại được chính quyền địa phương và hạt kiểm lâm huyện chứng nhận vào các ngày 29, 30 và 03 Tết âm lịch Quý Dậu - những ngày cả nước đang nghỉ Tết cổ truyền. Tuy nhiên, chủ tọa phiên tòa - thẩm phán Hồ Ngọc Tiếp - lại làm cả phòng xử ngỡ ngàng khi tuyên bố đình chỉ vụ án sau hơn 2 năm thụ lý và xét xử.
Ngày 31.5.2013, TAND huyện Quỳnh Lưu tiếp tục đưa vụ án trên ra xét xử. Kết thúc phiên xét xử, HĐXX bác yêu cầu của ông Trần Xuân Lập vì cho rằng lâm bạ số 02 được UBND huyện Quỳnh Lưu cấp cho gia đình ông Lập đã vi phạm về trình tự thủ tục giao đất, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất.
Ngày 27.6.2013, VKSND tỉnh Nghệ An đã có Quyết định số 1063/QĐ/VKS-P5 kháng nghị bản án dân sự sơ thẩm số 11/2013/DSST ngày 31.5.2013 của TAND huyện Quỳnh Lưu vì "vi phạm pháp luật dân sự cả về nội dung và thủ tục tố tụng".
