Kim sách triều Nguyễn (1802 - 1945) là một loại thư tịch cổ đặc biệt, được làm từ các kim loại quý, dùng để ghi lại việc chính sự, lễ nghi triều đình như sự kiện các hoàng đế lên ngôi, lập thái tử, hoàng hậu hoặc ghi công, phong tước và dâng, ban tôn hiệu, tôn thụy cho hoàng thân, quốc thích...
Lời sách do đích thân các hoàng đế hoặc các đại thần biên soạn. Việc chế tạo được giao cho Hữu ty thuộc bộ Lễ thực hiện.
Bảo tàng Lịch sử quốc gia hiện đang lưu giữ, sưu tập kim sách triều Nguyễn bằng vàng và bạc mạ vàng. Kim sách làm theo khổ chữ nhật đứng, bìa trước và sau trang trí hình rồng 5 móng hoặc hình phượng, gáy đóng 4 khuyên tròn.
Mỗi kim sách chứa đựng thông tin giá trị về lịch sử, văn hóa và là di sản vô giá. Nhiều cuốn còn kèm theo kim bảo được đúc cùng thời điểm, sự kiện.
Kim sách bạc mạ vàng và Ấn "chính hậu chi bảo" niên hiệu Minh Mệnh thứ 17 (1836).
Ông Nguyễn Văn Cương, Giám đốc Bảo tàng Lịch sử quốc gia cho biết, những cuốn kim sách này được bảo tàng lưu giữ hàng chục năm.
Có thời gian, sách đã được bàn đến là chuyển đổi thành giá trị ngân sách cho công cuộc đấu tranh bảo vệ đất nước. Song may mắn là cuối cùng những hiện vật này vẫn được giữ lại.
"Đến nay, chúng tôi thấy cần phải đưa ra trước công chúng để giới thiệu về một loại hình di sản gắn với các đời vua Nguyễn trong quá trình thống nhất, xây dựng và bảo vệ đất nước.
Nó có ý nghĩa hết sức quan trọng về chính trị, văn hóa, xã hội nghệ thuật. Bảo tàng đã cơ bản hoàn thành việc dịch và hiệu đính kim sách", ông Cường cho biết thêm.
Cuộc trưng bày kim sách, kim ấn bắt đầu từ ngày 31/3 và kéo dài đến đầu tháng 8/2016.
Kim sách bạc mạ vàng, niên hiệu Khải Định thứ 7 (1922). Sách gồm 5 tờ , 2 tờ bìa trước và sau trang trí hình rồng mây.
Kim sách bạc mạ vàng, niên hiệu Bảo Đại thứ 9 (1934). Sách gồm 6 tờ, 2 tờ bìa trước và sau trang trí hình rồng mây.
Kim sách vàng, niên hiệu Minh Mệnh thứ 2 (1922).
Kim sách vàng, niên hiệu Gia Long thứ 5 (1906).
Kim sách vàng, niên hiệu Thiệu Trị thứ 5 (1845).
Sách gồm 11 tờ, 2 tờ bìa trước và sau trang trí hình rồng mây, 9 tờ ruột khách sách văn.
Kim sách vàng, niên hiệu Gia Long thứ 18 (1819).
Kim sách vàng, niên hiệu Thiệu Trị thứ 1 (1841).
Ấn vàng "Hoàng Thái hậu bảo", niên hiệu Minh Mệnh thứ 2 (1822). Hoàng đế Minh Mệnh cho đúc cùng kim sách dâng tôn hiệu cho thân mẫu làm Hoàng Thái hậu.
Ấn vàng "Hoàng Thái tử bảo", niên hiệu Gia Long thứ 15 (1816). Hoàng đế Gia Long cho đúc cùng kim sách lập Hoàng Thái tử Nguyễn Phúc Đảm.
Ấn vàng "Thánh Tổ Nhân Hoàng đế chi bảo", niên hiệu Thiệu Trị thứ 1 (1841).
Kim sách bạc mạ vàng và ấn "Chính hậu chi bảo", niên hiệu Minh Mệnh thứ 17 (1836).
Hộp đựng kim sách bằng bạc trang trí hình rồng thời Nguyễn (1802 - 1945).
Nhà Nguyễn (1802-1945) là triều đại quân chủ cuối cùng trong lịch sử phong kiến Việt Nam, bắt đầu từ khi Nguyễn Ánh lật đổ nhà Tây Sơn và lên ngôi năm 1802 lấy niên hiệu Gia Long.
Triều đại này chấm dứt hoàn toàn khi vua Bảo Đại thoái vị năm 1945 sau sự kiện Cách mạng tháng Tám.
Trải qua 143 năm tồn tại, triều Nguyễn có 13 hoàng đế trị vì. Vua ở ngôi lâu nhất là Tự Đức với 36 năm, ngôi ngắn nhất là Dục Đức, chỉ 3 ngày.
Đây là triều đại còn lưu giữ được đến ngày nay nhiều hiện vật giá trị về lịch sử, văn hóa, nghệ thuật. Mộc bản, nhã nhạc cung đình được UNESCO công nhận là di sản tư liệu, di sản phi vật thể thế giới.
Đặc biệt, châu bản, mộc bản là những tài liệu có giá trị chứng minh, khẳng định chủ quyền của Việt Nam với quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa.
