Ngày 12-8-2005, cơ quan CSĐT công an huyện Thới Bình (tỉnh Cà Mau) khởi tố bà Nguyễn Ánh Minh (nguyên cán bộ Ngân hàng NNPTNT huyện Thới Bình) về tội “lừa đảo chiếm đoạt tài sản”. Năm ngày sau khi bị khởi tố, bà Minh bị bắt tạm giam để phục vụ điều tra.
Hơn 18 tháng sau, đến ngày 2-3-2007 công an mới đồng ý thay đổi biện pháp tạm giam, cho bà Minh được tại ngoại theo bảo lãnh của gia đình. Sau khi kết thúc điều tra, VKSND tỉnh Cà Mau ra quyết định truy tố. Ngày 19-10-2007, TAND tỉnh Cà Mau xử sơ thẩm, kết luận bà Minh phạm tội “lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản” và tuyên án bà 15 năm tù.
Bà Minh kháng cáo kêu oan. Vụ án được chuyển lên Tòa phúc thẩm TAND Tối cao tại TP.HCM xem xét. Phiên tòa phúc thẩm được mở ngày 25-2-2008 và hội đồng xét xử đã tuyên hủy toàn bộ bản án của TAND tỉnh Cà Mau để điều tra lại.
Sau đúng 2 năm điều tra lại, ngày 24-2-2010, VKSND tỉnh Cà Mau ra quyết định đình chỉ điều tra đối với bà Minh vì xác định việc bà Minh vay nợ 22 người chỉ là quan hệ dân sự. Bà nhận nợ và không trốn tránh nghĩa vụ trả nợ nên không cấu thành tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản.
Như vậy, thời gian bà Minh chịu oan sai kể từ khi bị khởi tố đến khi được đình chỉ điều tra là hơn 4 năm, trong đó có 562 ngày bà bị tạm giam.
TAND tỉnh Cà Mau tự xét xử mình
Sau khi có quyết định minh oan của VKSND tỉnh Cà Mau, bà Minh gửi đơn yêu cầu TAND tỉnh Cà Mau (cơ quan đã kết án oan đối với bà) phải bồi thường thiệt hại cho mình.
Sau nhiều lần làm việc, thương lượng đến tháng 7-2013, TAND tỉnh Cà Mau ra quyết định bồi thường cho bà Minh hơn 364 triệu đồng.
Cho rằng số tiền bồi thường trên chưa hợp lý, quá thấp so với những tổn thất tinh thần, thiệt hại về tài sản mà mình phải chịu suốt hơn 4 năm trong vòng tố tụng, trong đó có 562 ngày bị tạm giam, bà Minh nộp đơn đến tòa án TP Cà Mau để kiện đòi TAND tỉnh Cà Mau phải bồi thường 1,6 tỉ đồng.
Ngày 28-3 vừa qua, TAND TP Cà Mau đã mở phiên tòa xét xử vụ kiện mà tòa án cấp trên (TAND tỉnh Cà Mau) là bị đơn.
Tại phiên tòa này, xét thấy một số yêu cầu về thiệt hại tài sản cần phải được tính toán cụ thể hơn, bà Minh đã thay đổi yêu cầu khởi kiện, rút xuống đòi TAND tỉnh Cà Mau bồi thường hơn 1,2 tỉ đồng.
Tuy nhiên, sau khi nghị án, TAND TP Cà Mau chỉ chấp nhận một phần yêu cầu của bà Nguyễn Ánh Minh, tuyên buộc TAND tỉnh Cà Mau bồi thường cho bà hơn 386 triệu đồng. Đồng thời, bản án cũng tuyên buộc TAND tỉnh Cà Mau phải tổ chức công khai xin lỗi bà Minh tại địa phương nơi bà cư trú (đường Phan Ngọc Hiển, P.5 TP Cà Mau).
Chỉ được chấp nhận số tiền bồi thường thấp hơn nhiều so với yêu cầu, bà Minh cho biết sẽ kháng cáo. Theo hồ sơ vụ án, sau khi được trả tự do, bà Minh đi giám định sức khỏe thì kết quả là bà mất sức lao động tới 75%, nhà cửa tan hoang, nhiều tài sản tiền tỉ bị thất thoát.
Theo luật sư Hồ Nguyên Lễ, người bảo vệ quyền lợi miễn phí cho bà Minh trong vụ kiện đòi bồi thường oan sai này, không chỉ chịu khủng hoảng về tinh thần, tổn thất nặng nề về uy tín, danh dự mà trong quá trình điều tra, bị tạm giam bà Minh phải chịu nhiều thiệt hại do tài sản, thu nhập thực tế bị mất như: vuông tôm không có người chăm sóc phải bỏ phế, cửa hàng phân bón bị đóng cửa, chuồng cá sấu không người coi bị xuống cấp trầm trọng…
Luật sư Lễ cho rằng theo quy định của Luật Trách nhiệm bồi thường của nhà nước thì cơ quan tố tụng làm oan sai phải có trách nhiệm bồi thường đầy đủ các thiệt hại do tài sản bị xâm phạm, thiệt hại về vật chất do bị tổn hại về sức khỏe, thu nhập thực tế bị mất hoặc giảm sút… Tuy nhiên TAND TP Cà Mau lại không chấp nhận các yêu cầu của bà Minh là chưa công bằng và chưa đảm bảo đầy đủ quyền lợi của người bị oan sai.
Theo quy định của Bộ luật tố tụng dân sự, khi bà Minh kháng cáo bản án trên thì vụ án sẽ qua thủ tục xét xử phúc thẩm. Mà cấp tòa án có thẩm quyền xử phúc thẩm xem xét kháng cáo của bà Minh lại chính là TAND tỉnh Cà Mau. Như vậy, TAND tỉnh Cà Mau sẽ xét xử vụ án mà chính cơ quan này là bị đơn.
