Trong chúng ta có bao nhiêu người chưa từng là nạn nhân, nhân chứng hoặc thậm chí là thủ phạm của hành vi quấy rối tình dục (QRTD)?
Khi bộ quy tắc ứng xử về QRTD tại nơi làm việc được công bố, người ta lại được dịp ồn ào lên vì chuyện này.
Hai năm trước, Phạm Thị Y. (24 tuổi, làm việc cho bộ phận truyền thông của một công ty lớn tại quận 1, TP.HCM) là cô gái quê ngây thơ vừa rời giảng đường đại học, được nhận về làm nội dung website cho công ty.
Hết thời sờ soạng?
Vẻ ngoài xinh xắn, dễ thương khiến Y. được nhiều anh mê.
Trong một lần đi tiếp khách cùng cơ quan khi khách khứa đã về hết, ông trưởng phòng ngồi xuống bên cạnh Y. rồi bất ngờ ôm choàng lấy. Y. sợ hãi đẩy ra và lấy xe chạy về ngay.
Sáng hôm sau trước khi tới cơ quan, Y. hình dung ra bao nhiêu tình huống đối đáp với ông trưởng phòng “yêu râu xanh”.
Nhưng chưa cần Y. mở miệng, ông sếp đã rối rít xin lỗi nói vì hôm qua say xỉn quá nên làm bậy.
Thái độ chân thành đến tội nghiệp của người đàn ông đó khiến Y. thở phào, nghĩ rằng mọi chuyện có lẽ nên kết thúc ở đây.
Thời gian sau đó như để “chuộc lỗi”, ông ta hay quan tâm chuyện trò, hỏi thăm công việc và cuộc sống gia đình Y..
Mọi thứ diễn ra thật tự nhiên, dần dần hai người trở nên gần gũi hơn, Y. cũng bắt đầu phụ thuộc vào ông ta nhiều hơn trong công việc. Y. cũng có chút thiện cảm với người đàn ông này.
Rồi nhân chuyện sắp xếp lại chỗ ngồi trong phòng làm việc, ông đã xếp cho Y. vào một góc tương đối khuất “để em yên tĩnh làm việc”. Rồi cũng trong góc khuất này, ông hay nán lại nói chuyện với Y. lâu hơn.
Những khi biết Y. có chuyện gì không vui là ông cố tìm lời ngọt ngào an ủi. Dần dần là nắm tay. Dần dần là ôm khẽ vào lòng.
“Nghe có vẻ kỳ cục và người ta có thể chửi tôi là dễ dãi, không kiên quyết phản kháng.
Nhưng ông ta là một người từng trải, đã tính toán, sắp đặt mọi thứ trong thời gian dài và trong hoàn cảnh đó những hành động của ông ta rất hợp lý, khiến tôi thậm chí không nghĩ đến chuyện sẽ chống lại, dù vẫn cảm giác có gì đó không đúng”, Y. chia sẻ.
Một buổi tối khuya sau một chầu tiếp khách công ty mà Y. là nhân vật trung gian ký được hợp đồng quảng cáo, Y. uống quá nhiều và không thể tự chạy xe nổi.
Ông sếp xung phong đưa cô về nhưng cuối cùng lại chở thẳng vào khách sạn.
Sau hôm đó ông ta coi Y. như “người của mình”, đang trong giờ làm việc nhưng bất cứ khi nào muốn là chạy qua chỗ ngồi của Y. giở trò sàm sỡ.
Quá hoảng loạn và giống như nhiều cô gái khác, Y. ngậm đắng nuốt cay xin nghỉ việc với mối hận đàn ông thấu trời.
Quấy rối... tinh tế, có kế hoạch
Nhắc đến QRTD trong công sở, chắc nhiều người vẫn nghĩ đến cảnh những ông sếp hoặc đồng nghiệp sỗ sàng tán tỉnh, sờ soạng.
Nhưng loại này không nhiều, nếu có cũng phải thuộc loại bệnh hoạn, biến thái lắm.
Với loại này đối phó không khó lắm, chỉ cần mình kiên quyết và công khai đưa ra cuộc họp, chưng những tin nhắn sex của họ hoặc ghi âm, ghi hình lại thì họ sợ ngay.
Nhưng nhiều nạn nhân chia sẻ rất khó đối phó với kiểu quấy rối của những đàn ông trí thức, thành đạt bây giờ. Họ thừa khôn ngoan để tính toán, lên kế hoạch cho "con mồi" vào tròng.
Khi câu chuyện của Y. trên đây được kể ra, nhiều người đồng tình, có người phản đối cách ứng xử của cô gái, nhưng tất cả đều công nhận QRTD đang diễn ra ở khắp mọi nơi với muôn hình vạn trạng.
Trong công sở, thông thường việc quấy rối chỉ xảy ra giữa những người ngang hàng là đồng nghiệp hoặc sếp quấy rối nhân viên, chứ hiếm khi nhân viên dám... quấy rối sếp.
Có thể nói, họ dùng quyền lực buộc người lệ thuộc mình về công việc phải trở thành công cụ để thỏa mãn nhu cầu tình dục của mình.
Người bị quấy rối vì sự phụ thuộc này cũng không dám chống cự hoặc chống cự rất yếu ớt.
Tuy nhiên, câu chuyện của anh Q. dường như lại chẳng ăn nhập gì lắm với kết luận táo bạo vừa rồi.
Anh Q. nói mình cũng là nạn nhân của QRTD: “Trong cơ quan tôi có một cô thân hình bốc lửa. Cô này hay mặc váy ôm siêu ngắn, cổ áo khoét sâu.
Mỗi khi nói chuyện với ai là cô ta đứng thật sát, có khi nhoài người ra như nằm hẳn trên bàn, tay chống cằm, mông chổng lên ngúng nguẩy.
Mỗi khi cô ta xuất hiện là tôi không thể tập trung làm việc được vì mấy anh đồng nghiệp nam thấy vậy là xúm xít vây quanh, nói những chuyện gợi dục, nào khen mông đẹp, ngực đẹp, hết sức tục tĩu.
Mỗi khi bị góp ý là cô ta lại làm toáng lên là tụi tôi thiếu tôn trọng cô ta”.
Chàng trai này tự cứu mình bằng cách xin ngồi vào góc trong cùng phòng làm việc, lấy những cuốn từ điển và chậu cây kê đầy xung quanh cho… khuất mắt.
Mỗi khi làm việc thì chụp tai nghe vào coi như không biết, không nghe thấy gì.
Chẳng biết việc ngăn chặn âm thanh, hình ảnh này của anh có hiệu quả hay không nhưng hiệu quả công việc dịch thuật của anh cứ ngày càng giảm sút thê thảm.
“Không lẽ tôi trình bày với cơ quan là mình làm việc kém do cô X. khêu gợi quá. Người ta lại chả cười vào mặt. Nhưng thật sự là ức chế lắm” - anh Q. dở khóc dở mếu kể.
Một cô bạn khác đưa ra tình huống: bạn ở lại làm việc trễ khi cả phòng chỉ còn hai người. Ngăn bàn đối diện, nằm trong góc phòng là của một anh đồng nghiệp lớn tuổi.
Chợt có tiếng… rên rỉ của anh này vang lên, hòa nhịp với tiếng động của một bộ phim sex đang phát ra từ chiếc lap top.
Tiếng rên ngày càng lớn như ở chỗ không người làm bạn rất ngại.
Sau khi ngẫm nghĩ một hồi, bạn nghĩ có thể anh chàng kia không biết bạn vẫn còn ở đây nên mới tự nhiên như thế.
Nhưng sau khi bạn tế nhị gây tiếng động, giả vờ nói chuyện điện thoại để báo hiệu sự có mặt của mình mà tiếng rên vẫn không dứt.
Sau khi tìm hiểu, cô mới biết có những người có kiểu thỏa mãn nhu cầu bằng cách bắt người khác phải nghe, xem những câu chuyện, phim ảnh về sex chung với mình.
Cô chợt nhớ lại những tràng cười hô hố của sếp và mấy đồng nghiệp nam khi thoải mái nói chuyện về sex ngay khi cô có mặt ở đó.
Cô chính thức từ bỏ công việc mơ ước của mình vào một ngày nọ khi hoảng hồn phát hiện dưới gầm bàn mình có gắn một chiếc camera nhỏ.
Từ góc đặt camera có thể nhìn thấy đùi, thậm chí là “thấy hết” nếu cô mặc váy quá ngắn!
Khi cô mang những bằng chứng này lên để báo cáo lãnh đạo, người ta nhìn cô từ đầu xuống chân cứ như cô là người mắc bệnh hoang tưởng.
Xin việc ở một cơ quan khác, từ những ngày đầu cô lại chứng kiến những cảnh gợi tình, gợi dục tục tĩu khắp nơi mà nạn nhân không ai khác là những cô gái trẻ.
Cô đành tặc lưỡi chấp nhận “sống chung với lũ” bởi ở đâu cũng vậy cả, "tránh vỏ dưa lại gặp vỏ dừa: thôi, cứ ráng giữ mình là được!”.
Chuyên gia tâm lý Võ Thị Minh Huệ
Cần mạnh mẽ ngay từ đầu
Thông thường người bị QRTD không phân biệt được rằng mình đang bị quấy rối hay chỉ là những kiểu trêu ghẹo bông đùa và không biết phải hành xử như thế nào.
Rất nhiều người đến nhờ tư vấn tâm lý trong tình trạng lo lắng, có người bị rối loạn cảm xúc hoặc trầm cảm… do môi trường làm việc không an toàn.
Nạn nhân cần mạnh mẽ ngay từ đầu để bảo vệ mình, phản ứng lại những hành động khiến mình thấy khó chịu.
Sự phản kháng đó sẽ xảy ra hai tình huống, hoặc đối tượng quấy rối sẽ ngưng hành động của mình hoặc sự phản ứng khiến họ kích thích mà tấn công mạnh hơn.
Trong trường hợp đã phản kháng mà vẫn tiếp tục bị quấy rối thì cần có biện pháp mạnh hơn như báo với tổ chức để được can thiệp hoặc một cơ quan hành pháp để được bảo vệ.
DIỆU NGUYỄN