Nghiên cứu vừa được công bố trên European Journal of Nutrition đã xem xét mối liên hệ giữa một số đồ uống có vị ngọt đối với nguy cơ ung thư biểu mô tế bào gan, ống mật trong gan và ung thư đường mật, đưa ra những kết quả bất ngờ.
Công trình được dẫn đầu bởi Cơ quan Nghiên cứu ung thư quốc tế (IARC) thuộc Tổ chức Y tế thế giới (WHO), với sự cộng tác của nhiều nhà khoa học từ Pháp, Ý, Hy Lạp, Hà Lan, Thụy Điển, Na Uy, Đan Mạch, Anh, Đức và Úc.
Một số loại đồ uống tưởng chừng không liên quan lắm đến lá gan thực tế làm gia tăng rủi ro ung thư gan - Ảnh đồ họa AI
Dữ liệu của hơn 477.000 người từ 10 quốc gia châu Âu đã được đưa vào phân tích, thời gian theo dõi là 11,4 năm.
Kết quả cho thấy những người tiêu thụ nước giải khát kết hợp - bao gồm đồ uống công nghiệp chứa đường và loại chứa chất làm ngọt nhân tạo (chất tạo ngọt) - trên 6 khẩu phần mỗi tuần có nguy cơ mắc ung thư biểu mô tế bào gan tăng tới 83%.
Phân tích cụ thể hơn, các tác giả nhận thấy nguy cơ ung thư biểu mô tế bào gan tăng trung bình 6% cho mỗi khẩu phần đồ uống chứa chất làm ngọt nhân tạo trong tuần.
Không thấy nguy cơ tăng thêm đối với người sử dụng nước giải khát chứa đường tự nhiên.
Tiêu thụ nước trái cây/rau quả không liên quan đến nguy cơ ung thư biểu mô tế bào gan. Trái lại, tiêu thụ lượng rất nhỏ nước trái cây (dưới 1 khẩu phần/tuần) dường như còn làm giảm nguy cơ, nhưng lý do chưa rõ ràng.
Ngoài ra, cũng không tìm thấy liên hệ giữa các thức uống nói trên đối với ung thư ống mật trong gan và ung thư đường mật.
"Việc uống nước giải khát kết hợp hàng ngày có liên quan tích cực với ung thư biểu mô tế bào gan, nhưng không thể bỏ qua mối liên hệ khác biệt giữa đường và chất làm ngọt nhân tạo" - nhóm tác giả viết.
Đây là một kết quả rất đáng chú ý bởi ung thư biểu mô tế bào gan là dạng ung thư gan nguyên phát phổ biến nhất. Nguyên nhân hàng đầu dẫn đến căn bệnh này bao gồm nhiễm virus viêm gan siêu vi B/C, xơ gan, lạm dụng rượu, béo phì...
Theo báo cáo toàn cầu về bệnh ung thư được công bố hồi tháng 2-2024 từ IARC/WHO, ung thư gan hiện xếp thứ 6 thế giới về số ca mắc mới nhưng lại xếp thứ 3 về số ca tử vong.
Lời cảnh báo lạm dụng rượu dễ dẫn đến xơ gan, ung thư gan rất phổ biến, nhưng hầu như chưa có cảnh báo cụ thể nào về đồ uống công nghiệp có đường/chất tạo ngọt.
Cũng liên quan đến chất tạo ngọt, một báo cáo hồi tháng 5-2023 của WHO cảnh báo rằng thứ thường được dùng như "đường ăn kiêng" này không có tác dụng kiểm soát cân nặng hay giảm mỡ và không hề lành mạnh như chúng thường được quảng cáo.
Ngược lại, các bằng chứng cho thấy nếu sử dụng lâu dài một số chất tạo ngọt phổ biến có thể làm tăng nguy cơ một số bệnh như tiểu đường type 2, tim mạch và nguy cơ tử vong sớm.
Một số nghiên cứu trước đó chỉ ra các chất tạo ngọt này dường như khiến một số cơ chế chuyển hóa tự nhiên bị thay đổi tiêu cực, từ đó gia tăng các rủi ro nói trên.