Ngày 17/2, tân Tổng tư lệnh các lực lượng vũ trang Ukraine - tướng Oleksandr Syrsky, người mới nhậm chức chưa đầy 10 ngày, đã ban hành mệnh lệnh quan trọng đầu tiên: Rút quân khỏi Avdiivka.
"Căn cứ vào tình hình hiện tại gần thành phố Avdiivka, để tránh bị bao vây và để bảo vệ tính mạng của các binh sĩ, tôi quyết định rút toàn bộ đơn vị của chúng ta khỏi thành phố và di dời họ đến những nơi thuận lợi hơn", tướng Oleksandr Syrsky cho biết trong một tuyên bố trên tài khoản Facebook cá nhân.
"Tính mạng của binh sĩ là giá trị cao nhất", ông nhấn mạnh.
Lý do Avdiivka thất thủ
Có nhiều lý do khiến Ukraine rút quân khỏi Avdiivka nhưng theo Viện Nghiên cứu Chiến tranh (ISW - Mỹ), lý do nổi bật nhất là tầm quan trọng của hệ thống phòng không.
Theo ISW, trong những ngày cuối cùng của cuộc tấn công, Nga đã có thể cung cấp "sự hỗ trợ trên không" cho các lực lượng trên bộ của mình.
Dẫn lời các quan chức quân sự và binh sĩ Ukraine, ISW cho biết lực lượng Nga đã phóng số lượng lớn bom lượn vào các khu vực của Avdiivka.
Thiết kế của những của bom này đã được cải tiến khiến hệ thống phòng không không thể bị bắn hạ.
"Khả năng thực hiện các cuộc tấn công quy mô lớn trên khu vực nóng nhất của mặt trận trong nhiều ngày của Nga chứng tỏ lực lượng Ukraine bất lực trong việc ngăn chặn việc đối phương tiếp cận không phận xung quanh Avdiivka", ISW nhận định.
"Các lực lượng Nga có thể đã tận dụng ưu thế trên không cục bộ tạm thời này để tạo điều kiện thuận lợi cho việc kiểm soát phần lớn thị trấn".
Tổng tư lệnh lực lượng vũ trang Ukraine Oleksandr Syrsky (thứ 2 bên trái) và Bộ trưởng Quốc phòng Ukraine Rustem Umerov (trái) thăm các vị trí tiền tuyến ở miền đông Ukraine. Ảnh: Getty
Một quan chức Mỹ giấu tên cho biết, Nga dễ dàng thả bom lượn ở ngoài tầm bắn của hệ thống phòng thủ Ukraine.
Quan chức này cũng tiết lộ, Ukraine đã bắn hạ 4 máy bay Nga trong hai ngày qua, điều này cho thấy Ukraine đạt được một số thành công nhưng cũng cho thấy nhịp độ chiến dịch đang tăng lên.
"Số lượng máy bay của Nga chắc chắn đã tăng lên, khiến Ukraine gặp khó khăn trong việc phòng thủ khi không thể phá hủy máy bay", ông này nhấn mạnh, Nga có thể đã nhận thấy điểm yếu trong việc giảm tỷ lệ bắn chặn của Ukraine.
Chính Bộ trưởng Quốc phòng Ukraine Rustem Umerov hôm 17/2 cũng xác nhận, tổn thất ở Avdiivka cho thấy sự cần thiết của các hệ thống phòng không tinh vi để ngăn chặn Nga sử dụng bom dẫn đường.
Tầm quan trọng của Avdiivka
Là trung tâm giao thông ở vùng Donbas và luôn là tuyến đầu của cuộc chiến, Avdiivka có giá trị chiến lược cực kỳ quan trọng.
Với Ukraine, Avdiivka là thành trì phòng thủ ở khu vực Donetsk, bảo vệ một số vị trí quân sự quan trọng xa hơn về phía tây và khiến thành phố Donetsk do Nga kiểm soát gần đó luôn bị đe dọa.
"Avdiivka là một điểm mạnh rất quan trọng trong hệ thống phòng thủ của Ukraine bởi vì nó bảo vệ Pokrovsk, khoảng 48km về phía tây bắc, một trung tâm hậu cần cho quân đội Ukraine", The New York Times dẫn lời Mykola Bielieskov, một nhà phân tích quân sự tại Viện Nghiên cứu Quốc gia ở Ukraine, cho biết.
Giờ đây, Avdiivka có giá trị chiến lược và hậu cần cho Nga.
"Việc nắm quyền kiểm soát Avdiivka có thể tạo ra cơ hội cho Nga", chuyên gia Bielieskov nói.
Bộ Quốc phòng Nga hôm 17/2 cho biết, việc kiểm soát Avdiivka sẽ đẩy tiền tuyến của cuộc chiến ra xa thành phố Donetsk hơn, khiến Ukraine gặp khó khăn hơn trong việc thực hiện các nỗ lực giành lại trung tâm của khu vực.
Phản ứng của Ukraine - Nga - Mỹ
Hãng tin CNN cho rằng, tổn thất Avdiivka chắc chắn là một đòn giáng mạnh vào Ukraine.
Tướng Oleksandr Tarnavskyi, người đứng đầu lực lượng tác chiến miền nam Ukraine, cho biết không có lựa chọn nào khác ngoài việc rút lui, do Nga có lợi thế về hỏa lực và số lượng binh sĩ sẵn sàng tung vào trận chiến.
"Trong tình huống [đối phương] với lợi thế về đạn pháo 10 chọi 1 và dưới sự bắn phá liên tục thì đây là giải pháp đúng đắn duy nhất", tướng Tarnavskyi tiết lộ, quân đội Ukraine đã chịu tổn thất, đặc biệt ở phần cuối chiến dịch.
Tại Hội nghị An ninh Munich ở Đức ngày 17/2, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky cho biết, quyết định rút khỏi Avdiivka là đúng đắn và giúp cứu sống quân đội Ukraine.
"Cứu người là nhiệm vụ quan trọng nhất của chúng tôi", ông Zelensky nói khi giải thích về động thái này.
"Để tránh bị bao vây, chúng tôi quyết định rút lui về tuyến phòng thủ khác. Điều này không có nghĩa là chúng tôi rút lui vài km và Nga đã chiếm được thứ gì đó, họ không chiếm được gì cả."
Theo NYT, sự thất thủ của Avdiivka là thắng lợi lớn đầu tiên mà Nga đạt được kể từ tháng 5 năm ngoái.
Ngày 17/2, Thư ký báo chí điện Kremlin Dmitry Peskov cho biết Tổng thống Vladimir Putin đã nghe Bộ trưởng Quốc phòng Sergei Shoigu báo cáo về tình hình Avdiivka.
"Người đứng đầu nhà nước đã chúc mừng các binh sĩ Nga về thành công này, một chiến thắng quan trọng", Điện Kremlin nêu trong một tuyên bố.
Đặc biệt, việc quân đội Ukraine rút khỏi Avdiivka diễn ra trong bối cảnh gói viện trợ trị giá khoảng 60 tỷ USD do Tổng thống Mỹ Joe Biden đề xuất vẫn bị chặn tại Quốc hội Mỹ.
Trong một tuyên bố sau cuộc điện đàm giữa Tổng thống Biden và Tổng thống Zelensky hôm 17/2, Nhà Trắng cho biết thất bại của Ukraine ở thành phố này là "kết quả của việc Quốc hội Mỹ không hành động".
Nhà Trắng cho biết, trong cuộc điện đàm, ông Biden "nhấn mạnh sự cần thiết của Quốc hội để khẩn trương thông qua dự luật tài trợ bổ sung an ninh quốc gia nhằm viện trợ cho Ukraine.