Vụ Việt Á: Điển hình của "lợi ích nhóm", biến chất

Ngày 8-1, đại diện VKSND TP Hà Nội công bố bản luận tội, đề nghị mức án 38 bị cáo liên quan sai phạm xảy ra tại Công ty CP Công nghệ Việt Á, các bộ, ngành, địa phương.

Cao nhất 30 năm tù

Theo đó, VKSND đề nghị TAND Hà Nội tuyên phạt cựu bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thanh Long 19-20 năm tù; Nguyễn Huỳnh (cựu thư ký của ông Long) 9-10 năm tù; Trịnh Thanh Hùng, cựu vụ phó thuộc Bộ Khoa học và Công nghệ (KH-CN) (bị tòa án quân sự phạt 15 năm tù, án chưa có hiệu lực pháp luật) từ 14 - 15 năm tù đều về tội "Nhận hối lộ".

Cùng tội danh trên, Phạm Duy Tuyến, cựu giám đốc CDC Hải Dương, bị đề nghị 13-14 năm tù; Nguyễn Minh Tuấn, cựu vụ trưởng Vụ Trang thiết bị công trình Bộ Y tế và Nguyễn Nam Liên, cựu vụ trưởng Kế hoạch Tài chính, Bộ Y tế cùng bị đề nghị 8 - 9 năm tù.

Cựu bộ trưởng Bộ KH-CN Chu Ngọc Anh; cựu thứ trưởng bộ này Phạm Công Tạc bị đề nghị 3-4 năm tù về tội "Vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản nhà nước gây thất thoát, lãng phí". Các bị cáo Phạm Xuân Thăng, cựu bí thư Tỉnh ủy Hải Dương; Nguyễn Văn Trịnh, cựu cán bộ Văn phòng Chính phủ, lần lượt bị đề nghị 5-6 năm và 7-8 năm tù đều về tội "Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ".

Bị cáo Phan Quốc Việt, tổng giám đốc Việt Á (bị tòa án quân sự phạt 25 năm tù, án chưa có hiệu lực pháp luật), bị đề nghị tổng cộng 30 năm tù và Vũ Đình Hiệp, phó tổng giám đốc Việt Á (bị tòa án quân sự tuyên 6 năm tù, án chưa có hiệu lực pháp luật) tổng cộng 16 - 18 năm tù cùng với 2 tội "Đưa hối lộ" và "Vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng". 26 bị cáo còn lại bị đề nghị từ 24 tháng tù treo đến 7 năm tù giam.

Gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng

Bản luận tội của VKSND đánh giá hành vi của các bị cáo ở vụ án này là "điển hình của lợi ích nhóm", thể hiện sự câu kết, thông đồng, tham nhũng có hệ thống, gây thiệt hại đặc biệt nghiêm trọng. Trong bối cảnh cả nước gồng mình chống dịch, một bộ phận cán bộ cấp cao tại một số bộ, ngành và địa phương đã thông đồng với doanh nghiệp tạo thành lợi ích nhóm và hưởng lợi. Hành vi của họ thể hiện sự thoái hóa biến chất, làm suy giảm lòng tin của người dân đối với Đảng và nhà nước.

Trong vụ án này, Phan Quốc Việt đã cấu kết với Trịnh Thanh Hùng để tác động cựu bộ trưởng Bộ KH-CN Chu Ngọc Anh, cựu thứ trưởng Bộ KH-CN Phạm Công Tạc quyết định cho Việt Á phối hợp thực hiện đề tài nghiên cứu chế tạo kit xét nghiệm trái pháp luật.

Với mục đích được sản xuất, bán kit xét nghiệm thu lợi bất chính, Việt tiếp tục cấu kết với 2 bị cáo Trịnh Thanh Hùng, Nguyễn Thanh Long cùng nhiều đồng phạm thực hiện chuỗi hành vi sai phạm giúp Việt Á được kiểm định kit xét nghiệm, được nghiệm thu rồi cấp số đăng ký lưu hành tạm thời đến chính thức. Từ đó, kit xét nghiệm từ sản phẩm thuộc sở hữu nhà nước thành sản phẩm thuộc sở hữu Việt Á.

Đánh bóng thương hiệu để trục lợi

Để thuận lợi cho việc bán sản phẩm kit xét nghiệm trên cả nước, Việt cấu kết với các bị cáo thuộc Bộ KH-CN để được đề nghị tặng bằng khen, từ đó đánh bóng hình ảnh, thương hiệu kit test xét nghiệm. Phan Quốc Việt cũng cấu kết với các bị cáo thuộc Bộ Y tế để được hiệp thương giá bán kit xét nghiệm theo giá nâng khống.

Trong năm 2020 và 2021, Việt Á sản xuất 8,7 triệu kit test và tiêu thụ 8,3 triệu sản phẩm. Doanh nghiệp được nhà nước thanh toán 2.250 tỉ đồng này bị cáo buộc hưởng lợi bất chính 1.235 tỉ đồng, đồng thời gây thiệt hại tài sản nhà nước hơn 400 tỉ đồng.

Để thực hiện các chuỗi hành vi sai phạm nêu trên, tổng giám đốc Việt Á chi 3,45 triệu USD và 4 tỉ đồng "cảm ơn", hối lộ cho một số quan chức. Trong đó, người nhận hối lộ nhiều nhất là cựu bộ trưởng Nguyễn Thanh Long với 2,25 triệu USD, cựu bộ trưởng Chu Ngọc Anh nhận "cảm ơn" 200.000 USD.

Kiểm sát viên cho rằng Phan Quốc Việt phải chịu tình tiết tăng nặng là phạm tội có tổ chức, 2 lần trở lên. Tuy nhiên, bị cáo đã thành khẩn khai báo, nộp lại một phần tiền và có đơn tự nguyện dùng tài sản đang bị kê biên để khắc phục hậu quả nên được đề nghị tòa lượng hình khi tuyên án.

Với 2 cựu bộ trưởng Nguyễn Thanh Long, Chu Ngọc Anh, VKSND đánh giá hành vi của họ xâm phạm hoạt động đúng đắn của cơ quan quản lý nhà nước, làm suy giảm niềm tin của nhân dân, giúp Phan Quốc Việt gây thiệt hại đặc biệt lớn. Dù vậy, quá trình điều tra cũng như tại phiên tòa, cả 2 thành khẩn khai báo, khắc phục hết số tiền đã nhận của Phan Quốc Việt, gia đình có công với cách mạng... nên VKSND đề nghị tòa áp dụng tình tiết giảm nhẹ. 

Luật sư nêu quan điểm bào chữa

Tại phần tranh tụng sau đó, các bị cáo không tự bào chữa mà ủy quyền cho luật sư.

Luật sư của bị cáo Nguyễn Thanh Long cho biết thân chủ của mình bị mất hết thị lực mắt trái do chứng bệnh bong đáy võng mạc. Nguyên nhân việc này là do sang chấn tâm lý và nhiều đêm mất ngủ trong thời gian chống dịch mà không được chữa trị kịp thời.

Các luật sư của ông Long đều đồng tình khi cơ quan tố tụng cho cựu bộ trưởng được hưởng những tình tiết giảm nhẹ như khắc phục hậu quả, thành khẩn khai báo, ăn năn hối cải, có thành tích trong công tác...

Luật sư của bị cáo Nguyễn Huỳnh đánh giá thân chủ của mình phạm tội có tính đồng phạm "giản đơn" chứ không phải chặt chẽ. Bên cạnh đó, ông Huỳnh cũng tích cực hợp tác với cơ quan điều tra, góp phần giải quyết vụ án nhanh gọn...

Hôm nay, 9-1, tòa tiếp tục với phần tranh tụng.