Nga có lợi thế trên mặt trận tác chiến điện tử
Trên chiến trường, các lực lượng Ukraine nhận thấy đạn dẫn đường chính xác Excalibur 155mm đột nhiên chệch hướng khỏi mục tiêu. Tên lửa phóng từ hệ thống pháo phản lực phóng loạt (HIMARS) cũng không ít lần bắn trượt mục tiêu. Điều tương tự cũng xảy ra với bom dẫn đường JDAM do Mỹ gửi cho lực lượng không quân Ukraine.
Theo các nhà quan sát, tất cả những trường hợp trên đều có thể là do thiết bị gây nhiễu của Nga gây ra. Điều này cho thấy lợi thế về sử dụng công nghệ trong cuộc xung đột đang dần nghiêng về phía Nga.
Quân đội Ukraine huấn luyện sử dụng máy bay không người lái góc nhìn thứ nhất gần tiền tuyến ở vùng Donetsk. Ảnh: AFP
Telegraph dẫn lời các chuyên gia quân sự cho biết, Nga đã thiết lập “một bức tường xung điện từ vô hình trải dài như một tấm khiên bảo vệ” trên phần lớn chiến tuyến.
Hệ thống tác chiến điện tử của Nga gồm mạng lưới tín hiệu vô tuyến, hồng ngoại và radar phức tạp được thiết lập trên chiến trường để đảm bảo an toàn cao cho lực lượng Nga ở một số khu vực.
Tác chiến điện tử của Nga không chỉ khiến tên lửa của Ukraine không thể tiếp cận được mục tiêu, mà quan trọng hơn là ngăn chặn các loại máy bay không người lái (UAV) giá rẻ của Kiev. Ukraine thường sử dụng UAV để trinh sát và tấn công tầm xa.
Các binh sĩ Ukraine thừa nhận rằng, họ đang ở thế bất lợi hơn so với Nga trong lĩnh vực tác chiến điện tử .
Một binh sĩ Ukraine chiến đấu ở tiền tuyến thường xuyên sử dụng UAV để phát hiện mục tiêu cho hay: “Nga luôn có hệ thống tác chiến điện tử tốt kể từ khi cuộc xung đột nổ ra. Giờ đây, những hệ thống đó còn thể hiện hiệu quả tốt hơn”.
“Đây là một vấn đề lớn trên chiến trường”, Andrey Liscovich, chuyên gia thuộc Quỹ Quốc phòng Ukraine, cho hay, đồng thời lưu ý rằng Ukraine đang ở trong “trò chơi mèo vờn chuột” với Nga khi hai bên tranh giành quyền kiểm soát sóng vô tuyến.
Các tần số vô tuyến được sử dụng để điều khiển cả máy bay không người lái tấn công góc nhìn thứ nhất và máy bay không người lái trinh sát.
Các thiết bị do Nga triển khai có thể làm nhiễu hệ thống dẫn đường của vũ khí đối phương hoặc cắt đứt các liên kết vô tuyến của vũ khí với hệ thống điều khiển. Điều này khiến một số máy bay không người lái rơi xuống đất khi chưa bắn trúng mục tiêu, một số UAV khác lại bay lơ lửng trên không không kiểm soát cho đến khi hết pin.
Một báo cáo của Viện Dịch vụ Thống nhất hoàng gia (RUSI) tại Anh cho thấy, Nga đang bố trí các hệ thống tác chiến điện tử cách nhau khoảng 9,6 km chạy dọc theo chiến tuyến dài.
Shipovnik-Aero, một thiết bị tác chiến điện tử Nga sử dụng, gắn trên xe tải đã chứng tỏ hiệu quả trong việc chống lại UAV của Ukraine.
“Shipovnik-Aero cũng có một loạt hiệu ứng tinh vi để bắn hạ UAV. Quân đội Nga tiếp tục sử dụng rộng rãi loại vũ khí tác chiến điện tử này trong khu vực chiến đấu”, nghiên cứu của RUSI cho biết. Thiết bị này có thể chặn UAV và thu thập tọa độ vị trí vũ khí để đáp trả bằng pháo binh.
Ở những khu vực tiền tuyến không được trang bị các hệ thống tác chiến điện tử phức tạp, binh sĩ Nga sử dụng các thiết bị nhỏ hơn đặt trên chiến hào. Tại những khu vực này, Ukraine có thể dễ dàng tấn công các mục tiêu của Nga hơn vì tác chiến điện tử không có khả năng gây nhiễu mạnh.
Tuy nhiên, ở những khu vực có mật độ thiết bị tác chiến điện tử dày đặc, binh sĩ Ukraine phải thực hiện nhiều biện pháp phòng ngừa trước khi phóng máy bay không người lái. Ukraine triển khai UAV đến tiền tuyến bằng cách sử dụng máy phân tích phổ để tìm ra tần số gây nhiễu gần đó.
Cách Ukraine đối phó “sát thủ vô hình” của Nga
Theo Telegraph, biện pháp đối phó chính của Ukraine đối với tác chiến điện tử Nga là lập trình lại máy bay không người lái, nhưng điều này không đơn giản nếu UAV được mua từ các nước khác. Ngoài ra, một phương pháp khác là triển khai UAV theo nhóm vì không phải mọi tần số đều có thể bị chặn cùng một lúc.
Trong khi đó, các biện pháp đối phó tác chiến điện tử phức tạp hơn được các nước NATO sử dụng dường như nằm ngoài khả năng của Ukraine.
Các hệ thống được quân đội phương Tây sử dụng có giá hàng nghìn USD, trong khi các nhà sản xuất máy bay không người lái của Ukraine đặt mục tiêu giữ cho thiết bị của họ rẻ nhất có thể.
Các báo cáo cho thấy máy bay không người lái góc nhìn thứ nhất có giá chỉ 260 USD đã được Ukraine sử dụng để phả hủy xe tăng Nga.
Trong khi đó, UAV Watchkeeper do quân đội Anh vận hành có giá hàng triệu bảng Anh nhưng được trang bị các biện pháp đối phó tác chiến điện tử.
“Đó là một vấn đề khó khăn. Liệu Ukraine sẽ để mất 50% số UAV trị giá 500 USD hay có biện pháp để bảo vệ UAV dù tốn kém hơn?”, Đại tá đã nghỉ hưu của Anh Hamish de Bretton-Gordon, người từng chỉ huy lực lượng hóa học, sinh học, phóng xạ và hạt nhân của Anh cũng như NATO, cho hay.
Ông de Bretton-Gordon đánh giá rằng ngay cả khi Ukraine mất một nửa số UAV do tác chiến điện tử của Nga, điều đó vẫn có tác động trên chiến trường.
Tuần trước, Ukraine lên kế hoạch xuất xưởng một triệu UAV góc nhìn thứ nhất mang được thuốc nổ, cùng hơn 11.000 UAV tự sát tầm trung và xa trong năm 2024.
Các thiết bị công nghệ luôn đứng đầu trong danh sách mua sắm của quân đội Ukraine. Tổng tư lệnh Lực lượng vũ trang Ukraine Valery Zaluzhny cho biết quân đội Ukraine cần thêm binh sĩ, đạn dược và vũ khí để tiếp tục chiến đấu. Ông Zaluzhny cam kết lực lượng vũ trang Ukraine sẽ có cách tiếp cận khác về công nghệ trong năm tới, nhưng cảnh báo Nga có thể biến Avdiivka “hoặc bất kỳ thành phố nào thành Bakhmut trong vài tháng” nếu Kiev không có công nghệ cần thiết và binh sĩ mới.