Theo tạp chí Diplomat ngày 29/12, vụ hải quân Trung Quốc thu giữ một tàu lặn không người lái của hải quân Mỹ ở Biển Đông trong tháng này là vụ việc chưa từng có và nó báo hiệu những vụ tương tự trong tương lai, bởi cả Washington lẫn Bắc Kinh đang sử dụng ngày càng nhiều các hệ thống không người lái ở vùng biển này.
Mặc dù hải quân Trung Quốc sau đó đã trao trả lại tàu lặn không người lái (UUV) cho phía Mỹ, nhưng vụ này vẫn tiếp tục gây tranh cãi.
Với hành động bị xem là vi phạm Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật biển (UNCLOS), Bắc Kinh muốn áp đặt những giới hạn lên các hoạt động giám sát của Mỹ ở Biển Đông - khu vực mà Trung Quốc đơn phương khẳng định chủ quyền gần như toàn bộ.
Nhân vụ thu giữ tàu lặn không người lái, phát ngôn viên bộ Quốc phòng Trung Quốc đã yêu cầu Mỹ ngưng các hoạt động do thám ở vùng Biển Đông, mặc dù UNCLOS cho phép những hoạt động này.
Ngoài biện minh cho việc thu giữ tàu lặn không người lái của Mỹ, báo chí chính thức của Trung Quốc đã nêu lên nguy cơ các tàu lặn này không chỉ thu thập tin tình báo về các tàu ngầm Trung Quốc, mà cả những thông tin đáng giá hơn, bởi vì các tàu lặn không người lái của Mỹ rất tối tân.
Vụ nói trên xảy ra vào lúc cả quân đội Mỹ lẫn quân đội Trung Quốc đang sử dụng ngày càng nhiều hệ thống không người lái ở Biển Đông cũng như ở Hoa Đông.
Theo Diplomat, quân đội Mỹ vẫn thường sử dụng các tàu lặn không người lái để thu thập các dữ liệu về đại dương.
Trong bối cảnh căng thẳng Biển Đông gia tăng, Mỹ tiến hành ngày càng nhiều chuyến bay do thám với các máy bay không người lái (UAV), như Global Hawk, trên vùng biển này. Đã có thông tin là Trung Quốc nhiều lần tìm cách gây nhiễu sóng điện tử các chiếc Global Hawk.
Về phần mình, quân đội Trung Quốc cũng đã mở rộng việc sử dụng các hệ thống không người lái, không chỉ nhằm do thám mà còn nhằm thiết lập một sự hiện diện thường trực ở các vùng biển tranh chấp.
Ngoài đưa máy bay không người lái vào cơ cấu của lực lượng, quân đội Trung Quốc còn triển khai một số tàu lặn không người lái và đang nỗ lực phát triển tàu mặt nước không người lái (USV)
Hạm đội Nam Hải và Hạm đội Đông Hải của hải quân Trung Quốc nay có nhiều đơn vị với máy bay không người lái, dường như chúng đã nhiều lần tham gia tuần tra ở Biển Đông và Hoa Đông.
Cũng theo Diplomat, gần đây Trung Quốc đã có nhiều bước tiến đáng kể trong việc phát triển các máy bay không người lái tối tân hơn, kể cả với khả năng "tàng hình", tức là khó bị radar phát hiện.
Theo nhận định của Diplomat, việc sử dụng ngày càng nhiều hệ thống không người lái, những phương tiện mà không có hạn chế về nhân lực, cũng như không có rủi ro về tính mạng, sẽ giúp Bắc Kinh củng cố những đòi hỏi chủ quyền phi lý và nâng cao khả năng kiểm soát các vùng biển tranh chấp.