Xe tăng phương Tây không phải “vũ khí thần kỳ”
Các bình luận cho rằng chiến tranh sử dụng xe tăng không còn phù hợp trong thế kỷ 21 đã sai lầm khi Nga và Ukraine đều triển khai hàng trăm xe tăng chiến đấu chủ lực và hàng nghìn xe bọc thép trong cuộc xung đột hiện nay.
Lực lượng xe tăng hiện đại của Nga chủ yếu bao gồm các biến thể nâng cấp thế hệ thứ hai và thứ ba của T-72, T-80 và T-90. Quân đội Ukraine dù cũng hoàn toàn quen thuộc với T-72 và T-80 nhưng được bổ sung thêm các biến thể của dòng xe tăng chiến đấu Leopard-1 và Leopard-2 do Đức sản xuất, hay Challenger 2 do Anh sản xuất.
Xe tăng Leopard và xe thiết giáp Bradley bị phá hủy trong bãi mìn của Nga ở Zaporizhzhia. Ảnh: Bộ Quốc phòng Nga
Ukraine đã nhận được được hàng trăm xe tăng và hàng nghìn xe thiết giáp phương Tây, đồng thời cử lính tăng tham gia các khóa huấn luyện chuyên sâu kéo dài nhiều tuần, thậm chí nhiều tháng ở các nước NATO vào đầu năm nay, trước khi phát động cuộc phản công vào tháng 6.
Chiến dịch kéo dài 3 tháng đã khiến Kiev mất hàng trăm phương tiện bọc thép trong khi chưa thể chọc thủng các tuyến phòng thủ của Nga ở Donbass, Zaporizhzhia và Kherson.
Với việc thiếu sự hỗ trợ về pháo binh, không quân và tình báo, xe tăng NATO nước này sử dụng đã không đáp ứng được kỳ vọng rằng chúng sẽ là “vũ khí thần kỳ” có thể giúp Kiev nhanh chóng xuyên thủng phòng tuyến của Nga và đảm bảo chiến thắng nhanh chóng cho Ukraine.
Thay vào đó, những chiếc xe tăng chiến đấu chủ lực Leopard và Challenger cỡ lớn và dễ bị phát hiện lại trở thành mục tiêu rõ ràng và dễ dàng bị phá hủy khi Nga sử dụng chiến lược kết hợp tên lửa phòng từ trên không, pháo tầm xa, mìn chống tăng và máy bay không người lái (UAV). Trong suốt mùa hè, đã có những thông tin cho thấy Ukraine do dự triển khai thiết giáp hạng nặng trong cuộc phản công.
Ưu thế áp đảo của Nga
David T. Pyne, cựu quân nhân chiến đấu của Lục quân Mỹ, sĩ quan tham mưu bộ chỉ huy, hiện là nhà phân tích quân sự và chuyên gia về xe tăng cho rằng, Nga có số lượng xe tăng vượt trội. Nga bắt đầu chiến dịch quân sự đặc biệt ở Ukraine đầu năm 2022 với hơn 13.000 xe tăng chiến đấu chủ lực tương đối hiện đại, từ dòng T-72B trở đi.
“Hầu hết đội xe tăng của Nga đều được dự trữ trước khi xung đột bắt đầu, nhưng ngày càng nhiều chiếc xe tăng đang được tân trang lại để tăng cường cho lực lượng Nga trên khắp mặt trận”, ông Pyne cho biết.
Trong quá trình tân trang, xe tăng Nga được trang bị hệ thống điều khiển hỏa lực cải tiến, kính ngắm quang học vượt trội, thiết bị theo dõi mục tiêu và kênh hình ảnh nhiệt mới cũng như hệ thống liên lạc được thiết kế để tích hợp chúng với các hệ thống giám sát trên không không người lái mới nhất.
“Quân đội Nga hiện sử dụng 4 mẫu xe tăng khác nhau, nhiều nhất là mẫu xe tăng T-72B với T-72B3M là biến thể hiện đại nhất; T-80 là mẫu được sản xuất nhiều thứ hai; các biến thể T-90, gần đây nhất là T-90M”, chuyên gia quân sự Mỹ cho biết. Tiếp đó là T-14 Armata, xe tăng chiến đấu chủ lực mới nhất và tiên tiến nhất của Nga nhưng số lượng lại ít nhất.
Xe tăng T-90 của Nga. Ảnh: Sputnik
Theo ông Pyne, xe tăng T-72 được thiết kế để kết hợp một số đặc điểm tiên tiến của phiên bản tiền nhiệm T-64, bao gồm cả pháo nòng trơn 125 mm. Hiệu suất của nó ngang bằng với xe tăng phương Tây và rẻ hơn khi sản xuất hàng loạt.
T-80 là sự phát triển hơn nữa từ T-64, chi phí sản xuất cao hơn với các tính năng kỹ thuật tiên tiến hơn, trong đó T-80BVM là biến thể hiện đại nhất. Còn T-90 là phiên bản hiện đại hóa sâu của xe tăng chiến đấu chủ lực T-72 và được cho là có giá cả phải chăng hơn một chút so với các mẫu T-80.
Trong khi đó, xe tăng T-14 Armata có module chiến đấu hoàn toàn được điều khiển từ xa, trong khi kíp lái ngồi trong khoang bọc thép kiên cố, tách biệt với khoang chứa nhiên liệu và đạn dược. Điều này giúp kíp lái có khả năng sống sót tốt hơn ngay cả trong trường hợp xe tăng bị đánh trúng. Mặc dù đã được thử nghiệm trong điều kiện chiến đấu ở Ukraine nhưng đây là loại xe tăng đắt nhất của Nga và chỉ được sản xuất với số lượng nhỏ.
Theo ông Pyne, “không giống như xe tăng phương Tây, tất cả xe tăng hiện đại của Nga đều được trang bị đạn ATGM (vũ khí chống tăng có điều khiển) có tầm bắn xa hơn gần như tất cả các loại pháo gắn trên xe tăng phương Tây, mang lại lợi thế tiềm tàng trước xe thiết giáp phương Tây trong các cuộc đấu xe tăng”.
Xe tăng hiện đại của Nga sở hữu lớp giáp phản ứng nổ thế hệ thứ hai, một số được trang bị hệ thống phòng thủ chủ động ARENA để phát hiện và ngăn chặn tên lửa dẫn đường chống tăng, bao gồm cả Javelin.
Đánh giá về hiệu quả hoạt động tổng thể của lực lượng xe tăng Nga ở Ukraine, ông Pyne cho rằng, “có sự không nhất quán rõ ràng”, chủ yếu là do những “hạn chế về lãnh thổ của chiến dịch quân sự đặc biệt” và không có bất kỳ “cuộc tấn công quy mô lớn nào” từ phía Nga kể từ mùa hè năm 2022. Dù vậy, các lực lượng Nga bao gồm cả xe tăng “đã chứng minh hiệu quả trong các hoạt động phòng thủ và pháo binh, gây thương vong nặng nề hơn cho lực lượng đối phương”.
Trong tương lai, chuyên gia Mỹ nhận định năng lực của lực lượng xe tăng Nga sẽ tiếp tục được cải thiện.
“Chúng tôi đã thấy quân đội Nga ứng biến và cải thiện các biện pháp đối phó trước các cuộc tấn công bằng UAV chiến đấu chống xe bọc thép của Ukraine, đặc biệt là liên quan đến các thiết bị gây nhiễu GPS tầm xa của Nga, được cho là đã thành công trong việc gây nhiễu 80-90% vũ khí dẫn đường chính xác của Mỹ cũng như UAV chiến đấu của Ukraine”, ông Pyne nói, đồng thời dự đoán lực lượng xe tăng Nga sẽ tiếp tục cải thiện hiệu suất dựa trên kinh nghiệm chiến đấu ở Ukraine.