Một buổi ăn trưa tại trường mẫu giáo ở Yokohama (Nhật Bản). Ảnh: AFP
Theo một báo cáo gần đây của Quỹ Nhi đồng Liên hợp quốc (UNICEF), Nhật Bản đứng đầu các bảng xếp hạng về các chỉ số sức khỏe trẻ em, với tỷ lệ tử vong trẻ sơ sinh và trẻ em suy dinh dưỡng tương đối thấp.
Xứ sở Mặt trời mọc cũng là quốc gia có tỷ lệ trẻ em béo phì thấp nhất trong số 41 nước phát triển trong Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD) và Liên minh châu Âu (EU).
Báo Bưu điện Hoa nam Buổi sáng (SCMP) dẫn nhận định từ các chuyên gia cho rằng bên cạnh việc nâng cao nhận thức từ bé ăn đa dạng các loại thức ăn và tham gia các cuộc kiểm tra sức khỏe thường xuyên, bữa ăn trưa đầy đủ dinh dưỡng tại trường học là yếu tố then chốt giúp trẻ em Nhật Bản tránh bị béo phì.
“Bữa trưa tại trường với thực đơn được các nhà dinh dưỡng đặt ra áp dụng cho tất cả các trường tiểu học và hầu hết trường trung học trên khắp Nhật Bản”, Mitsuhiko Hara – Giáo sư thuộc Đại học Tokyo Kasei Gakuin – lý giải.
Bữa trưa tại các trường học Nhật Bản là bắt buộc. Nhà trường không cho phép học sinh mang theo thức ăn từ nhà đi. Mỗi phần ăn trưa được thiết kế bao gồm lượng thức ăn có tổng số calo trong phạm vi 600-700 cân bằng các thành phần thịt, cá, rau và carbohydrate.
Một phần ăn trưa trường học điển hình tại Nhật Bản gồm có: cơm với cá nướng cùng rau mầm, ăn kèm với súp miso và thịt lợn. Kết thúc bữa ăn, các em sẽ được tráng miệng bằng sữa và quả mận khô.
“Bữa ăn trưa ở trường được thiết kế để cung cấp đủ dinh dưỡng thường bị thiếu trong các bữa ăn tại nhà. Tôi nghĩ rằng nó góp phần vào sự cân bằng dinh dưỡng cần thiết cho trẻ em”, quan chức Bộ giáo dục Nhật Bản - bà Mayumi Ueda - cho biết.
Không giống như hệ thống căng-tin được vận hành ở một số nước phương Tây, bữa trưa trường học Nhật Bản được phục vụ trong lớp học. Học sinh có nhiệm vụ dọn phần ăn và dọn dẹp phòng học sau đó. Thực đơn một ngày không có sự lựa chọn khác, cũng như không có phần ăn đặc biệt cho trẻ em ăn chay hay ăn theo giới hạn tôn giáo.
Theo Giáo sư Hara, những bữa ăn trưa tại trường không chỉ phục vụ mục đích đảm bảo dinh dưỡng cho học sinh mà còn đem lại khối kiến thức về thực phẩm cho các em.
"Luôn có một chương trình phát sóng hàng ngày giải thích các yếu tố dinh dưỡng trong bữa trưa ngày hôm đó, và đây là một cách để giáo dục các em", Giáo sư Hara lý giải. Ở các trường tiểu học, học sinh sử dụng những thanh nam châm in hình thức ăn và đặt chúng vào các ô phân loại khác nhau dựa trên protein, thành phần carb.
Hàng năm, Chính phủ Nhật Bản đều triển khai các đợt nghiên cứu về các chất dinh dưỡng và thói quen ăn uống của người dân. Giới chức sử dụng những kết quả này để định hình thành phần dinh dưỡng trong các bữa ăn trưa tại trường học.
Bữa trưa tại trường học có mặt tại Nhật Bản vào năm 1889, xuất phát từ suất ăn cơm trắng và cá nướng cho các em học sinh sống tại vùng nông thôn tỉnh Yamagata phía Bắc. Khi Chiến tranh Thế giới thứ II kết thúc, chương trình được nhân rộng ra toàn quốc trong bối cảnh nạn đói và tình trạng thiếu lương thực thực phẩm hoành hành.
Tuy nhiên, ngay cả Nhật Bản cũng không hoàn toàn thoát khỏi xu hướng trẻ em thừa cân và béo phì trong xã hội. "Trẻ em ở những vùng nghèo dễ bị béo phì hơn vì các gia đình có xu hướng cắt giảm chi phí thực phẩm. Các em ăn ít chất đạm trong khi nạp nhiều carb và tinh bột. Điều này dẫn tới tình trạng béo phì", Giáo sư Hara chia sẻ.
Chính vì vậy, bữa trưa trường học rất quan trọng đối với các em xuất thân trong hoàn cảnh như trên. "Rất nhiều chất dinh dưỡng được bổ sung bằng bữa ăn trưa ở trường. Nó cũng là bữa ăn cứu nhiều trẻ em ở những vùng khó khăn".