Sát thủ thầm lặng
Giải Nobel y học 2020 trao cho 3 nhà khoa học Harvey J. Alter, Michael Houghton và Charles M. Rice về những phát hiện có ảnh hưởng sâu xa dẫn đến việc xác định một loại virus mới, virus viêm gan C.
Các nghiên cứu của 3 nhà khoa học trong lĩnh vực y học đã có đóng góp quyết định trong cuộc chiến chống lại bệnh viêm gan lây truyền qua đường máu, một vấn đề sức khỏe toàn cầu gây ra xơ gan và ung thư gan ở nhiều người trên thế giới.
Nói về viêm gan virus C, PGS.TS Trịnh Thị Ngọc - nguyên Trưởng Khoa Truyền nhiễm - Bệnh viện Bạch Mai, Phó Chủ tịch Hội Gan mật Hà Nội cho biết viêm gan virus C thực sự là “đại dịch” bởi nó là thủ phạm gây ra ung thư gan, bệnh âm thầm không có triệu chứng. Viêm gan virus C là một trong 10 nguyên nhân hàng đầu gây tử vong của các bệnh nhiễm trùng trên thế giới với hậu quả xơ gan và ung thư gan. Việt Nam là nước nằm trong khu vực lưu hành cao của virus, đặc biệt là virus viêm gan B và virus viêm gan C. Có khoảng 1 – 2 triệu người nhiễm virus viêm gan C.
Viêm gan virus C là một bệnh truyền nhiễm nên bất cứ ai cũng có khả năng bị nhiễm. Bệnh được phát hiện năm 1989. Trước đó người ta chưa định danh được virus này mà chỉ coi là virus A0, B0.
Giải Nobel y học dành cho virus viêm gan C – sát thủ thầm lặng gây ung thư gan. Ảnh minh họa
Bệnh có thể lây qua những con đường như sau:
Qua đường máu: Đây là đường dễ lây bệnh nhất và cũng là đường lây nhiễm chủ yếu.
Qua các dụng cụ tương tự dụng cụ y khoa: HCV có thể xâm nhập vào cơ thể qua kim chích, đồ cạo râu, lưỡi lam hoặc bàn chải đánh răng, xăm mình, cạo gió, châm cứu hoặc mổ xẻ với những dụng cụ không được khử trùng đúng cách.
Từ mẹ sang con: trong lúc sinh đẻ có thể xảy ra, với tỷ lệ trên dưới 5%. Sinh tự nhiên hay sinh mổ đều có khả năng lây truyền virus với tỷ lệ tương đương như nhau. Lượng virus trong máu mẹ trong thời điểm sinh càng cao thì bệnh càng dễ lây. Bệnh không lây qua sữa mẹ, nên không cần phải kiêng cữ vấn đề cho con bú.
Qua đường tình dục: bệnh viêm gan C cũng có thể lây trong lúc giao hợp với người có bệnh, tuy nhiên nó hiếm khi xảy ra, với tỷ lệ chưa đến 5%. Vì vậy, cơ quan CDC cho rằng sự chung thủy một vợ một chồng hoặc tình nhân gắn bó không cần kiêng cữ hay thay đổi đời sống tình dục. Đối với những người có nhiều bạn tình, việc quan hệ tình dục không an toàn (như không đeo bao cao su) có nguy cơ lây bệnh viêm gan C, cũng như các loại bệnh khác như hoa mai, giang liễu, AIDS, viêm gan B,…
Khi mắc bệnh, virus viêm gan C đi từ máu đến gan và sinh sôi ở đó. Viêm gan C được xem là “một bệnh thầm lặng”.
Phần lớn người nhiễm thường không có triệu chứng lâm sàng, trong khi đó hậu quả của bệnh để lại thường là nặng nề như: 50%-80% chuyển qua mạn tính và có tới 20%-25% bệnh nhân mạn tính tiến triển đến xơ gan và ung thư gan. Một số trường hợp có biểu hiện mệt mỏi, ăn kém, đầy bụng khó tiêu, đau tức hạ sườn phải.
PGS Ngọc cho biết có nhiều bệnh nhân khi đến khám phát hiện xơ gan thậm chí ung thư gan lúc này mới biết trước đó mang virus viêm gan C mãn tính mà không biết.
Đối với giai đoạn viêm gan C cấp tính hay những đợt tiến triển của xơ gan, giai đoạn cuối của bệnh sẽ xuất hiện các triệu chứng rõ như: Tiểu sẫm màu, vàng mắt, vàng da, phù, cổ chướng, xuất huyết dưới da, sút cân… Bệnh nhân bị viêm gan C có thời gian tiến triển bệnh khác nhau và không thể dự đoán được chính xác. Nhiều bệnh nhân chỉ bị thay đổi ít sau 20-30 năm, trong khi nhiều người bị xơ gan sau 10 năm hay ngắn hơn.
Cần xét nghiệm sớm
Vì vậy, để phát hiện bệnh sớm cần xét nghiệm định kỳ. Trong đó, xét nghiệm HCVAb là cần thiết nhằm phát hiện tình trạng nhiễm virus viêm gan C. Tuy nhiên, PGS Ngọc chia sẻ hiện nay xét nghiệm viêm gan C còn chưa được coi là xét nghiệm thường quy mà người ta chỉ chú trọng xét nghiệm viêm gan B. PGS Ngọc khuyến cáo cần đưa xét nghiệm viêm gan C vào các xét nghiệm cơ bản để bệnh nhân sớm phát hiện bệnh và điều trị kịp thời.
Hiện nay, phác đồ điều trị viêm gan C có tỷ lệ khỏi 95-98%. Tuy nhiên, nếu điều trị khỏi virus viêm gan C khi có xơ gan thì nguy cơ ung thư gan vẫn có thể xảy ra. Chính vì vậy, bệnh nhân cần điều trị sớm viêm gan C.
Tùy thuộc vào tình trạng bệnh, genotype virus các bác sỹ sẽ chỉ định thuốc để điều trị viêm gan virus C. Thuốc được sử dụng đường uống, rất thuận tiện và ít tác dụng phụ.
Thời gian điều trị phụ thuộc tình trạng người bệnh xơ gan hay không. Nếu không có tình trạng xơ gan, thời gian điều trị 3 tháng. Nếu có xơ gan, thời gian điều trị 3 tháng.