Điều này làm tăng nhu cầu về cà phê robusta - loại cà phê chủ yếu được sử dụng để làm cà phê hòa tan, trong khi doanh số bán cà phê arabica – loại cà phê có chất lượng cao hơn và thường được các cửa hàng cà phê sử dụng – lại giảm.
Xu hướng này đã khiến Việt Nam - nhà sản xuất cà phê robusta lớn nhất thế giới – trở thành nhà cung cấp cà phê lớn nhất của Nhật Bản, đẩy Brazil xuống vị trí thứ hai.
Thu hoạch cà phê ở ấp Sông Xoài 2, xã Láng Lớn (Châu Đức, Bà Rịa-Vũng Tàu). Ảnh: Hoàng Nhị/TTXVN
Giá cà phê robusta tại London (Vương quốc Anh) đã tăng lên gần mức cao nhất trong 18 tháng, trong khi giá cà phê arabica lại giảm nhẹ. Tại London, giá cà phê robusta giao tháng 9/2020 đang biến động ở quanh mức 1.480 USD/tấn, tăng 9% kể từ đầu năm nay, sau khi chạm mức 1.554 USD vào đầu tháng này.
Ngược lại, tại New York, giá cà phê arabica trên thị trường tương lai biến động ở mức khoảng 1,2 USD/pound, giảm 5% so với cùng kỳ. Như vậy, mặc dù giá cà phê robusta và arabica đều tăng vào đầu mùa Hè, khi tốc độ lây lan của dịch COVID-19 đã chậm lại, nhưng giờ đây, giá cả hai loại cà phê này đã có sự phân hóa.
Việc Chính phủ Nhật Bản ban bố tình trạng khẩn cấp vì dịch COVID-19 vào đầu tháng 4/2020 đã khiến các quán cà phê và nhà hàng trên toàn quốc phải đóng cửa, đồng thời buộc hãng Starbucks Coffee Japan phải tạm dừng kinh doanh tại gần 1.100 quán cà phê. Đây là một đòn giáng mạnh vào nhu cầu đối với cà phê arabica.
Trong số hai loại hạt cà phê phổ biến nhất này, arabica được nhiều người coi là cao cấp hơn về hương thơm, mùi vị và chất lượng tổng thể. Nó được sử dụng bởi hầu hết các quán cà phê và nhà hàng.
Chuyên gia Masaomi Arakawa, người đứng đầu bộ phận kinh doanh cà phê tại S. Ishimitsu & Co. - một nhà phân phối cà phê có trụ sở ở Kobe, cho biết: “Ngay cả khi tình trạng khẩn cấp đã được dỡ bỏ, lượng khách hàng [tại các quán cà phê và nhà hàng] vẫn chưa hồi phục hoàn toàn, khiến nhu cầu về cà phê arabica yếu đi”.
Ngược lại, nhu cầu đối với robusta - loại cà phê rẻ hơn và có vị đắng hơn, thường được sử dụng trong các sản phẩm cà phê hòa tan - tăng mạnh do các biện pháp phòng chống dịch COVID-19 khiến mọi người ở nhà.
Theo công ty chế biến thực phẩm Ajinomoto AGF, nhu cầu đối với cà phê hòa tan đã tăng vọt. Doanh số bán các sản phẩm cà phê hòa tan trong quý II/2020 đã tăng khoảng 10% so với một năm trước đó.
Những thay đổi trong phong cách tiêu dùng cũng ảnh hưởng đến hoạt động nhập khẩu hạt cà phê chưa rang của Nhật Bản. Các số liệu thống kê cho thấy trong giai đoạn từ tháng 1-7/2020, Việt Nam là nhà cung cấp hạt cà phê chưa rang nhiều nhất cho Nhật Bản.
Nhật Bản đã nhập khẩu tổng cộng 67.392 tấn hạt cà phê chưa rang từ quốc gia Đông Nam Á, tăng 26% so với cùng kỳ năm ngoái.
Trong khi đó, nhập khẩu cà phê từ Brazil, chủ yếu là cà phê arabica, đã giảm 40% xuống còn 63.850 tấn. Đây là lần đầu tiên Việt Nam vượt qua Brazil để trở thành nhà cung cấp cà phê lớn nhất cho Nhật Bản.
Ông Shiro Ozawa, Cố vấn của công ty kinh doanh cà phê đặc sản Wataru & Co. có trụ sở tại Tokyo, nhận định Việt Nam đang trên đà tiếp tục dẫn trước Brazil trong cả năm 2020. "Đây là một thời khắc lịch sử".
Giống cà phê robusta ít bị sâu bệnh phá hại hơn so với giống arabica. Ngoài khả năng chống chịu tốt hơn cây cà phê arabica, cây cà phê robusta cũng có thể được trồng ở độ cao thấp hơn.
Những yếu tố này đã thúc đẩy thị phần của robusta trong sản xuất toàn cầu trong những năm gần đây. Theo ông Ozawa, trong 4 thập niên qua, thị phần của cà phê robusta trong sản xuất toàn cầu đã tăng gấp đôi từ 20% lên 40%, trong khi của cà phê arabica lại giảm từ 80% xuống 60%.
Tuy nhiên, giá cà phê robusta có thể sẽ giảm trong thời gian dài. Sự gia tăng về sản lượng robusta đã dẫn đến tình trạng dư thừa trên thị trường hạt cà phê.
Theo Bộ Nông nghiệp Mỹ, sản lượng cà phê thế giới trong niên vụ 2020-2021 có thể sẽ tăng 5,5% so với năm trước lên 176,085 triệu bao (một bao là 60 kg). Ngược lại, khối lượng tiêu thụ dự kiến sẽ chỉ đạt 166,284 triệu bao, tăng 1,4% so với cùng kỳ năm ngoái. Nếu dự báo này chính xác, đây sẽ là năm thứ ba liên tiếp, sản lượng cà phê vượt mức tiêu thụ.
Ông Kazuyuki Kajiwara, Giám đốc bộ phận đồ uống của tập đoàn Marubeni, nói: “Thị trường cà phê sẽ rơi vào tình trạng dư cung trong một hoặc hai năm tới. Nếu giá giảm và vẫn ở mức thấp, một số người trồng cà phê sẽ ngừng sản xuất", đặc biệt là những người trồng cà phê arabica".