Dự án 20120 Sargan được xếp vào hàng tối mật của Hải quân Nga, mục đích của nó là nhằm tạo ra một chiếc tàu ngầm hạt nhân thế hệ mới.
Chỉ có một tàu ngầm duy nhất thuộc dự án này được hoàn thành, đó chính là chiếc Sarov (B-90), nó được đặt theo tên một thành phố quân sự khép kín có vai trò rất quan trọng trong chương trình vũ khí hạt nhân của Liên Xô.
Sarov được khởi đóng từ năm 1988 tại Nizhniy Novgorod, công việc tiến triển rất chậm chạp và đã phải tạm dừng vào năm 1998 do vấn đề kinh phí. Đến năm 2003, sau khi rà soát dự án, Sarov tiếp tục được hoàn thiện tại nhà máy đóng tàu Severodvinsk.
Thông tin về con tàu vô tình được tiết lộ trên trang web của chính quyền địa phương vào năm 2007. Sarov được cho là chính thức đi vào biên chế từ năm 2009 với vai trò một mẫu thử nghiệm công nghệ, một số nguồn lại cho rằng nó được sử dụng để thu thập tin tức tình báo.
Tàu ngầm hạt nhân Sarov - Dự án 20120
Về cơ bản, Sarov chính là biến thể sửa đổi từ tàu ngầm lớp Kilo cho nên kích thước rất tương đồng, nó có chiều dài 72,6 m; chiều rộng 9,9 m; mớn nước 7 m; lượng giãn nước 2.300 tấn khi nổi và lên tới 3.950 tấn khi lặn; thủy thủ đoàn 52 người.
Tốc độ di chuyển của tàu là 10 hải lý/h trên mặt nước hoặc 17 hải lý/h khi chạy ngầm, độ sâu lặn tối đa 300 m, dự trữ hành trình 45 ngày.
Điểm khác biệt giữa Sarov và Kilo là nó được bổ sung một lò phản ứng hạt nhân cỡ nhỏ, đóng vai trò như một máy phát điện bổ sung, đây là sự kết hợp đầy tính sáng tạo.
Lò phản ứng hạt nhân được thiết kế để sạc pin thay cho động cơ diesel, thực chất đây chính là một hệ thống đẩy độc lập không phụ thuộc vào không khí (AIP).
Nhờ vậy Sarov có thể hoạt động liên tục 20 ngày dưới đáy biển trong trạng thái hoàn toàn yên lặng, giúp nó không bị phát hiện bởi các phương tiện trinh sát của đối phương.
Vũ khí trang bị của lớp tàu ngầm này chưa được công bố rõ ràng, nhưng có thể là 2 ống phóng ngư lôi hạng nặng cỡ 650 mm.
Tàu ngầm Sarov được đưa lên bờ để bảo dưỡng
Hiện nay Nga đang không có tàu ngầm diesel-điện lắp động cơ AIP đủ tiêu chuẩn hoạt động, khi chiếc Lada qua hơn chục năm thử nghiệm vẫn chưa đạt yêu cầu, khiến nước này phải tuyên bố chấm dứt dự án để phát triển thế hệ tiếp theo có tên Kalina.
Trước thực tế trên, đã có ý kiến cho rằng Việt Nam sẽ phải tìm đến các đối tác châu Âu để lựa chọn ứng viên nhằm trang bị cho lữ đoàn thứ hai.
Tuy nhiên với việc Nga đã tích hợp được lò phản ứng hạt nhân cỡ nhỏ lên tàu ngầm lớp Kilo, chúng ta có thể đàm phán để xây dựng những tàu kế tiếp theo cấu hình trên, bỏ qua tàu ngầm AIP thông thường của phương Tây vốn đòi hỏi cơ sở hạ tầng khác biệt.
Đây sẽ là một hướng đi đầy triển vọng cho quá trình tiến lên hiện đại của Hải quân nhân dân Việt Nam.
