Theo đó, Chính phủ Việt Nam đang chuẩn bị trình Quốc hội dự thảo luật liên quan đến thuế tối thiểu toàn cầu (GMT) vào tháng 10 này. GMT, do Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD) đề xuất và được các quốc gia thành viên G7 thông qua vào năm 2021, yêu cầu các doanh nghiệp đa quốc gia (MNE) có doanh thu hàng năm trên 750 triệu euro (800 triệu USD) phải nộp mức thuế tối thiểu là 15 phần trăm trên lợi nhuận của họ. Biện pháp này, sẽ có hiệu lực từ năm tới, nhằm giảm bớt sự cạnh tranh về thuế giữa các quốc gia và ngăn cản các công ty đa quốc gia trốn thuế bằng cách chuyển lợi nhuận sang các khu vực pháp lý có mức thuế thấp. Đến nay, đã có 142 quốc gia, trong đó có Việt Nam, bày tỏ sự ủng hộ đối với GMT.
Theo bài viết của hai học giả Le Hong Hiep và Phan Xuan Dung đăng trên website của ISEAS-Yusof Ishak Institute, việc áp dụng GMT mang lại một số lợi ích cho Việt Nam. Thứ nhất, nó sẽ củng cố danh tiếng của Việt Nam như một thành viên tuân thủ luật pháp, có trách nhiệm và đáng tin cậy của cộng đồng quốc tế.
Điều này phù hợp với mục tiêu hội nhập quốc tế của Việt Nam, bao gồm việc tuân thủ các tiêu chuẩn toàn cầu và hợp tác với các quốc gia khác để chống lại những thách thức chung, bao gồm cả hành vi trốn thuế của các MNE.
Thứ hai, Việt Nam sẽ thu được một khoản thu ngân sách nhà nước đáng kể từ việc đánh thuế lợi nhuận trước đây chưa bị đánh thuế của các MNE. Bộ Tài chính đã ước tính rằng việc triển khai GMT sẽ tạo thêm 14.600 tỷ đồng (629 triệu USD) cho ngân sách nhà nước của Việt Nam vào năm 2024. Nếu không áp dụng GMT, Việt Nam sẽ bỏ lỡ khoản thu này, giống như quốc gia sở tại của các MNE. được quyền thu các loại thuế đó thay thế.
Tuy nhiên, việc thực hiện GMT có thể ảnh hưởng bất lợi đến khả năng thu hút vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) của Việt Nam, vốn đóng góp lớn cho sự tăng trưởng kinh tế ấn tượng của đất nước trong 30 năm qua. Khu vực FDI chiếm khoảng 20% GDP của Việt Nam và chiếm 74% tổng giá trị xuất khẩu vào năm 2022. Năm ngoái, vốn FDI đăng ký tại Việt Nam đạt gần 27,72 tỷ USD. Công nghiệp chế biến chế tạo chiếm phần lớn trong số này, với tổng số hơn 16,8 tỷ USD hay 60,6% vốn đăng ký.
Vị trí chiến lược và ổn định chính trị của Việt Nam, kết hợp với chi phí lao động thấp và thuế suất thuế thu nhập doanh nghiệp cạnh tranh, khiến Việt Nam trở thành một lựa chọn hấp dẫn đối với nhiều nhà đầu tư nước ngoài, bao gồm cả những gã khổng lồ toàn cầu và các biểu tượng công nghiệp.
Thuế suất thuế thu nhập doanh nghiệp tiêu chuẩn ở Việt Nam là 20%, tuy nhiên mức thuế suất ưu đãi từ 10 đến 17% được cung cấp, tùy thuộc vào loại hình ngành, quy mô và địa điểm đầu tư. Một số nhà đầu tư thậm chí còn được hưởng mức lãi suất đặc biệt thấp từ 5 đến 9% nếu họ đầu tư vào các lĩnh vực ưu tiên cao. Điều này dẫn đến mức thuế thu nhập doanh nghiệp trung bình chỉ là 12,3%, giúp Việt Nam trở thành một trong những quốc gia cạnh tranh nhất ở châu Á về thu hút đầu tư.
Theo chuyên gia, về lâu dài, Việt Nam phải có chiến lược củng cố doanh nghiệp trong nước. Ảnh minh hoạ.
Khoảng 100 doanh nghiệp FDI tại Việt Nam bị ảnh hưởng bởi thuế tối thiểu toàn cầu
“GMT sẽ vô hiệu hóa sức hấp dẫn của các mức thuế suất ưu đãi này, vì các công ty đa quốc gia sẽ có nghĩa vụ phải trả mức thuế suất 15% bất kể họ hoạt động ở đâu”, hai học giả này nhận định.
Ông Lưu Đức Huy, Vụ trưởng Vụ Chính sách (Tổng cục Thuế), từng trả lời với VOV về mức độ ảnh hưởng của chính sách thuế tối thiểu toàn cầu. Trong đó có khoảng 120 tập đoàn nước ngoài đầu tư vào Việt Nam sẽ chịu ảnh hưởng của thuế tối thiểu toàn cầu.
Ông Huy nói "yếu tố ưu đãi về thuế thu nhập doanh nghiệp chiếm 28% yếu tố thu hút đầu tư nước ngoài. Việc thay đổi chính sách ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp do tác động của thuế tối thiểu toàn cầu cũng ảnh hưởng một phần trên phương diện các chỉ số xếp hạng tín nhiệm quốc gia, những yếu tố khác liên quan tới cải thiện môi trường đầu tư, kinh doanh cần được chú trọng hơn".
Tuy nhiên, việc chỉ tập trung vào các giải pháp thu hút đầu tư nước ngoài có thể dẫn đến nguy cơ duy trì sự phụ thuộc quá mức vào FDI và xuất khẩu, một vấn đề mà chính phủ đã tìm cách giảm thiểu. Các ngành xuất khẩu do FDI định hướng rất dễ bị tổn thương trước các quyết định đầu tư của các MNE đang tìm kiếm lợi nhuận và sự gián đoạn chuỗi cung ứng, như đã thấy trong đại dịch COVID-19.
Hơn nữa, việc quá chú trọng vào FDI sẽ hạn chế khu vực tư nhân trong nước của Việt Nam, vì rất ít công ty tư nhân trong nước có khả năng tài chính và công nghệ để đầu tư vào các dự án quy mô lớn và các lĩnh vực ưu tiên cho phép họ cạnh tranh với các tập đoàn đa quốc gia hoặc hưởng lợi từ các ưu đãi. thuế suất.
Về lâu dài, “Việt Nam phải có chiến lược củng cố doanh nghiệp trong nước, đặc biệt là trong lĩnh vực sản xuất và định hướng xuất khẩu, đồng thời giảm dần sự phụ thuộc và rủi ro bên ngoài”, hai chuyên gia gợi ý.
Doanh thu thu được từ việc đánh thuế các tập đoàn đa quốc gia có thể được sử dụng một cách chiến lược để tài trợ cho các sáng kiến như nguồn nhân lực và công nghệ, giúp các công ty địa phương hội nhập vào chuỗi cung ứng và giá trị toàn cầu, đặc biệt là trong lĩnh vực sản xuất và công nghệ cao.
Việt Nam cũng cần thúc đẩy hơn nữa đổi mới sáng tạo, áp dụng công nghệ và chuyển giao tri thức bằng cách liên kết các doanh nghiệp nước ngoài với các trường đại học, trung tâm nghiên cứu và doanh nghiệp trong nước trong nước.
Điều đó cho thấy, trong ngắn và trung hạn, khu vực FDI sẽ tiếp tục đóng vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế Việt Nam. Cách tiếp cận cân bằng đối với GMT dựa trên lợi ích chung sẽ giúp đảm bảo các MNE tiếp tục đóng góp cho nguyện vọng hàng đầu của Việt Nam là trở thành một nền kinh tế công nghiệp hóa và có thu nhập cao vào năm 2045.
Cũng theo ông Lưu Đức Huy: Việc áp dụng các quy định về thuế tối thiểu toàn cầu mang lại cho Việt Nam những cơ hội mới, như góp phần tăng nguồn thu ngân sách nhà nước từ phần thu thuế bổ sung; đồng thời, tăng cường hội nhập quốc tế theo hướng sẽ góp phần tăng cường hội nhập quốc tế của Việt Nam, cải cách hệ thống thuế theo hướng phù hợp với thông lệ và chuẩn mực quốc tế thông qua việc sửa đổi chính sách thuế thu nhập doanh nghiệp và pháp luật có liên quan.