Việt Nam có mô hình độc đáo giúp đất hồi sinh, nông dân thu tiền tỷ từ giống cây "tốt nhất thế giới"

Đó là mô hình nông nghiệp tái sinh NESCAFÉ Plan. Chương trình này của Nestlé vừa cùng 4 chương trình/dự án khác được vinh danh ở hạng mục Giải thưởng năm của Human Act Prize 2024. Đây là hạng mục giải thưởng cao quý nhất dành cho những chương trình, dự án có tầm ảnh hưởng lớn, tạo ra giá trị lâu dài cho cộng đồng và môi trường.

NESCAFÉ Plan là sáng kiến toàn cầu của Tập đoàn Nestlé với các cam kết và hoạt động nhằm hỗ trợ cho canh tác, sản xuất và tiêu thụ cà phê bền vững và có trách nhiệm. Dự án này được triển khai ở 15 quốc gia và khu vực.

Tại Việt Nam, kể từ năm 2011 đến nay, NESCAFÉ Plan được triển khai tại các tỉnh Tây Nguyên. Dự án này được phối hợp thực hiện cùng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, trung tâm khuyến nông các tỉnh Tây Nguyên và Viện Khoa học Kỹ thuật Nông - lâm nghiệp Tây nguyên (WASI).

Ngay sau lễ trao giải Human Act Prize 2024, ông Khuất Quang Hưng, Giám đốc Đối ngoại và Truyền thông của Nestlé Việt Nam, chia sẻ: "Chúng tôi cảm thấy vinh dự và tự hào khi đón nhận giải thưởng cao nhất của Human Act Prize năm nay. Giải thưởng này là dành cho những người nông dân trồng cà phê cũng như là đội ngũ kỹ sư nông nghiệp của chúng tôi đang ngày đêm bám trụ với bà con ở các vùng thực địa; các nhà khoa học và các đối tác đã đồng hành với NESCAFÉ Plan trong 13 năm qua".

Theo ông, Human Act Prize là giải thưởng rất uy tín và có chất lượng, với số lượng của các mô hình, ý tưởng tham gia giải thưởng ngày càng tăng. Ông tin rằng giải thưởng này sẽ ngày càng phát triển và vinh danh được nhiều mô hình, ý tưởng vì cộng đồng nhiều hơn nữa.

"Các dự án, mô hình, ý tưởng trong lễ trao giải Human Act Prize năm nay đều rất ấn tượng. Điều quan trọng nhất là họ đều tạo ra được những tác động tích cực cho cộng đồng. Dù nhỏ hay lớn, dù sự đóng góp có ở trong quy mô hẹp hay rộng thì tất cả các dự án, mô hình, ý tưởng tại mùa giải năm nay đều đáng trân trọng và đáng quý. Chúng ta hãy cùng nhau phát huy, thúc đẩy để có thể tạo ra được những "mảnh ghép" đáng quý như vậy trong tương lai", đại diện của Nestlé Việt Nam nhận định.

Theo ông Khuất Quang Hưng, Việt Nam là quốc gia xuất khẩu cà phê đứng thứ hai trên thế giới và đứng đầu về xuất khẩu cà phê Robusta. Tuy nhiên, Việt Nam cũng nằm trong các quốc gia chịu ảnh hưởng nhiều nhất của biến đổi khí hậu. Từ đó, cho Nestlé Việt Nam một sứ mệnh là làm sao để đồng hành cùng với cộng đồng người nông dân trồng cà phê, để ứng phó với tình hình biến đổi khí hậu, làm sao để chuyển sang canh tác bền vững và nâng cao sinh kế. Chương trình NESCAFÉ Plan được thực hiện từ năm 2011 và đến nay đã bước sang năm thứ 13.

"Chúng tôi cũng đã có kế hoạch tiếp tục đến năm 2030 và sau đó nữa. Chúng tôi sẽ phối hợp với các đối tác, nhà khoa học và bà con nông dân để xây dựng được những rừng cà phê chống chịu được với biến đổi khí hậu. Chúng tôi mong muốn đưa bà con cộng đồng nông dân trồng cà phê trở thành mắt xích rất quan trọng nằm trong chuỗi giá trị toàn cầu, có thể đóng góp nhiều hơn nữa trong việc xây dựng đất nước Việt Nam thịnh vượng và môi trường bền vững hơn", đại diện của Nestlé Việt Nam nhấn mạnh.

Người nông dân được lợi gì từ NESCAFÉ Plan?

Để được lọt vào top 5 dự án nhận giải thưởng cao nhất ở Gala Human Act Prize 2024, NESCAFÉ Plan đã có chặng đường triển khai rất dài và bền bỉ ở Việt Nam.

Sau 13 năm, NESCAFÉ Plan đã giúp kết nối và hỗ trợ hơn 21.000 nông hộ tiếp cận và thực hiện canh tác theo bộ tiêu chí 4C, tạo ra vùng nguyên liệu bền vững với tổng diện tích hơn 34.000 ha cà phê 4C, đồng thời cung cấp sản lượng trung bình trên 122.000 tấn cà phê chất lượng hằng năm.

Tuy nhiên, ít ai biết được rằng, để đi đến thành công như hiện tại, NESCAFÉ Plan cũng từng trải qua không ít khó khăn.

"Cái khó khăn lớn nhất với chúng tôi có lẽ là ngày đầu tiên khi dự án được đưa vào thực tế. Để người nông dân, nhất là người dân trồng cà phê thay đổi được những suy nghĩ, tập quán canh tác từ trước đến nay thì phải mất rất nhiều thời gian. 

May mắn là chúng tôi có đội ngũ gồm những cán bộ nông nghiệp lại chính là những người được sinh ra ở vùng đất Tây Nguyên. Họ chính là những người gần gũi và trực tiếp bám trụ ngày đêm với những người nông dân trồng cà phê. Họ là những người đưa ra những mô hình, trực tiếp làm mẫu, hướng dẫn và thuyết phục bà con, sau đó nhân rộng ra. Nhờ trực tiếp chứng kiến cách làm mới, nên dần dà bà con ngày càng tin tưởng và làm theo NESCAFÉ Plan", ông Khuất Quang Hưng chia sẻ.

Nestlé có rất nhiều kỳ vọng. NESCAFÉ Plan không chỉ đơn thuần là chương trình giúp người nông dân chấm dứt được những khó khăn trong việc trồng cây cà phê mà còn có rất nhiều yếu tố lồng ghép. Trong đó, quan trọng nhất là làm sao để người nông dân tăng được sự chống chịu với sự biến đổi ngày càng khắc nghiệt của thời tiết, sự cạn kiệt của các nguồn tài nguyên, biến đất đai ở vùng Tây Nguyên luôn màu mỡ để mang lại nhiều nguồn thu nhập cho bà con.

Giám đốc Đối ngoại và Truyền thông của Nestlé Việt Nam cho biết: "Theo tôi, có hai thứ mà người nông dân được lớn nhất từ NESCAFÉ Plan. Thứ nhất, liên quan đến phần mềm. Đây là những kỹ năng, kiến thức đã được người nông dân tiếp thu. Họ đã thay đổi những suy nghĩ cũng như tập quán canh tác cũ để chuyển sang mô hình nông nghiệp tái sinh của NESCAFÉ Plan. Việc họ áp dụng cách làm mới giúp bảo vệ đất đai, đa dạng sinh học và nguồn tài nguyên thiên nhiên. Bên cạnh đó, người nông dân còn có được kỹ năng làm chủ, kỹ năng quản lý nông trại theo cách hiện đại hơn. Đồng thời họ còn giúp mang những kiến thức này cho những người nông dân khác trong cộng đồng không tham gia chương trình.

Thứ hai là phần cứng. Chúng tôi giúp bà con nông dân tái canh cây cà phê già cỗi. Cho đến nay, hơn 75.000 ha cây cà phê ở vùng Tây Nguyên đã được tái canh. Nhờ vậy, người nông dân ở đây cũng có được nguồn thu nhập tốt hơn, tăng từ 30 – 150%. Họ cũng sử dụng ít phân hóa học, ít nước hơn và tạo ra những tác động tích cực đối với môi trường".

"Cà phê thực sự có tương lai"

Theo ông Khuất Quang Hưng, Việt Nam là đất nước nông nghiệp. Nhưng hiện nay có nhiều người trẻ không mấy mặn mà với công việc trong lĩnh vực này. Do đó, chương trình NESCAFÉ Plan mong muốn làm sao tạo ra động lực, sự khuyến khích để những người trẻ thấy được rằng nông nghiệp thực sự là lĩnh vực tiềm năng và họ có thể gắn bó.

"Độ tuổi trung bình của những người làm canh tác cà phê là trên 40 – 60. Trong khi đó, những người trẻ lại có xu hướng đi học và làm việc nhiều ở vùng xuôi, các thành phố lớn. Điều này quả thực rất lãng phí. Bởi cha ông họ có những kinh nghiệm canh tác cà phê quý báu cùng với sự giúp đỡ của NESCAFÉ Plan thì họ sẽ nhận ra rằng "À, cà phê thực sự có tương lai". Nếu những bạn trẻ nhận ra được điều này thì họ sẽ quay về quê hương và nối tiếp cha ông họ trồng cà phê trong thời gian tới. Chúng tôi rất hy vọng điều này trong tương lai", Giám đốc Đối ngoại và Truyền thông của Nestlé Việt Nam cho biết.