Điểm xa xôi nhất trên Trái đất có nhiều cái tên: Nó được gọi là Điểm Nemo (tiếng La-tin nghĩa là "không ai cả") và Cực Đại Dương Bất Khả Xâm Phạm. Nói chính xác, tọa độ chuẩn của nó là 48 độ 52.6 phút vĩ Nam và 123 độ 23.6 phút kinh Tây.
Điểm này cách vùng đất liền gần nhất khoảng 1,450 dặm (khoảng 2333 km) hàng hải – và là nơi hoàn hảo để quăng đi các tàu vũ trụ đã chết hoặc đang chết, đây là lý do vì sao nó gần với cái tên NASA đặt cho, "nghĩa địa tàu vũ trụ".
"Nó nằm trên Thái Bình Dương và ắt hẳn là nơi xa nền văn minh loài người nhất mà bạn có thể tìm được," NASA nói.
Bill Ailor, một kỹ sư hàng không vũ trụ và chuyên gia về tái nhập khí quyển, lại nói theo một cách khác: "Nó là một nơi tuyệt vời để bạn hạ cánh cái gì đó mà không lo va chạm với cái gì khác," ông nói.
Để "chôn cất" thứ gì đó trong nghĩa địa, các cơ quan vũ trụ phải căn giờ vụ va chạm tại điểm đó. Các vệ tinh nhỏ hơn thường không kết thúc ở Điểm Nemo, vì, như NASA giải thích, "sức nóng từ ma sát với khí quyển đốt cháy vệ tinh khi nó quay lại Trái đất với tốc độ hàng ngàn dặm một giờ. Ta-da! Chẳng còn vệ tinh nữa."
Vấn đề là ở những vật thể lớn, như chiếc Tiangong-1: trạm vũ trụ đầu tiên của Trung Quốc, được phóng vào tháng 9 năm 2011 và nặng khoảng 8.5 tấn.
Trung Quốc mất kiểm soát trạm vũ trụ của mình vào tháng 3 năm 2016, và người ta dự đoán nó rơi vào đầu năm 2018.
Chính xác thì ở đâu? Chưa ai biết cả. Ailor, người làm cho Tập đoàn Hàng không vũ trụ phi lợi nhuận, nói rằng công ti của ông sẽ không dự đoán quá 5 ngày trước khi trạm không gian này vỡ vụn trong bầu khí quyển Trái đất.
Vì Trung Quốc không còn kiểm soát được Tiangong-1, nước này không thể đảm bảo trạm không gian này sẽ phân rã tại đúng Điểm Nemo.
Vùng thải tàu không gian chết
Phi hành gia sống trên Trạm Không gian Quốc tế (ISS) thực chất sống gần nghĩa địa vũ trụ hơn bất cứ ai trên Trái Đất. Đó là bởi ISS bay cao khoảng 250 dặm (hơn 400km) cách mặt đất – đồng nghĩa với việc có thời điểm chỉ cách Điểm Nemo 250 dặm (gần hơn nhiều so với khoảng cách từ Điểm Nemo đến đất liền).
Từ năm 1971 đến giữa năm 2016, các cơ quan không gian khắp thể giới thải ít nhất 260 tàu vũ trụ vào vùng này, theo Popular Science. Con số này đã tăng đáng kể từ năm 2015, khi tổng số mới chỉ là 161.
Chôn cất dưới hơn 2 dặm (xấp xỉ 3.2 km) nước biển là trạm không gian thời Xô-viết, hơn 140 phương tiện tiếp nhiên liệu của Nga, nhiều tàu chở hàng cho Cơ quan Không gian châu Âu (như chiếc Jules Verne ATV), và thậm chí một tên lửa SpaceX, theo Smithsonian.com.
Jules Verne ATV vỡ thành nhiều mảnh khi về lại khí quyển ngày 29 tháng 9 năm 2008
Mặc dù vậy, các tàu vũ trụ đã chết này không hề mắc vào nhau.
Ailor nói rằng vật thể lớn như Tiangong-1 có thể vỡ ra thành đám những mảnh vụn hình bầu dục khoảng 1,000 dặm chiều dài và vài chục dặm chiều rộng. Trong khi đó, vùng biển bao quanh Điểm Nemo trả khoảng 6.6 triệu dặm vuông – vậy nên tìm được nó chẳng khác nào mò kim đáy bể.
Không phải tàu không gian nào cũng chết ở nghĩa trang, nhưng khả năng có người bị mảnh rác vũ trụ tông trúng là rất hiếm, không cần biết chiếc tàu vỡ ở điểm nào, theo lời Ailor.
"Điều đó là không tưởng, nhưng từ khởi đầu của kỷ nguyên tàu không gian,… một người phụ nữ có vết sẹo trên vai tại Oklahoma là người duy nhất chúng tôi biết từng vị một mảnh rác vũ trụ va phải," ông nói. "Nguy cơ lớn hơn đến từ các tàu đã chết vẫn tiếp tục di chuyển."
Mối đe dọa nguy hiểm từ rác thải vũ trụ
Minh họa rác thảo vũ trụ. Vệ tinh và phế thải không đúng tỷ lệ.
Khoảng 4,000 vệ tinh đang di chuyển quanh Trái đất ở các vĩ độ khác nhau. Còn không gian cho nhiều hơn thế nữa – kể cả 4,425 vệ tinh Internet mới Elon Musk và SpaceX dự tính phóng trong tương lai gần. Nhưng trên khoảng không gian đang dần đầy chật khi bắt đầu cân nhắc đến sự đe dọa của rác thải vũ trụ.
Thêm vào những vệ tinh đó, còn hàng ngàn thân tên lửa không kiểm soát đang quay quanh trái đất, cùng hơn 12,000 vật thể nhân tạo to hơn nắm tay, theo Space-Track.org. Đấy là chưa kể đến vô số ốc vít, bu-lông, mảnh sơn, và mảnh kim loại.
Mối nguy tệ hạy nhất, theo Cơ quan Không gian châu Âu, là khi một mảnh rác vũ trụ tình cờ va vào một mảnh khác, đặc biệt khi vật thể có kích thước lớn.
Những vụ va chạm trong không gian như vậy khá hiếm nhưng có xảy ra; một lần vào năm 1996, một lần khác vào năm 2009, và hai lần vào năm 2003.
Các tai nạn này – cùng các vụ hủy vệ tinh không gian có chủ đích – đã tạo nên vô số các mảnh rác vũ trụ đe dọa vệ tinh gần cạnh hàng năm sau đó, dẫn đến một chuỗi hiệu ứng dây chuyền.
"Chúng tôi đã tìm ra rằng phế thải vũ trụ có thể tồn tại trên khoảng không hàng trăm năm," Ailor nói, sau đó giải thích rằng một vài vật thể ở quỹ đạo cao hơn, như vệ tinh không đồng bộ có thể ở trên quỹ đạo hàng nghìn năm.
Loại bỏ tàu không gian cũ khỏi quỹ đạo là chìa khóa phòng tránh sự hình thành rác vũ trụ, nhiều cơ quan và tập đoàn hàng không vũ trụ giờ chế tạo tàu không gian với thiết bị rời quỹ đạo (và hạ cánh vào nghĩa địa không gian).