Thời tiết thay đổi khiến chúng ta buồn?
Khi thời tiết trở nên lạnh hơn và ngày ngắn lại, một số người nhận thấy mình ít năng lượng và không có tâm trạng tích cực như mọi khi.
Mặc dù những cảm giác này có thể chỉ xảy ra với một số người, nhưng các nghiên cứu cho thấy cứ ba người thì có khoảng một người thường xuyên có tâm trạng ủ dột trong những tháng mùa thu và mùa đông, triệu chứng của một loại trầm cảm được gọi là rối loạn cảm xúc theo mùa (SAD).
Các triệu chứng của SAD có thể khác nhau từ nhẹ đến nặng, nhưng thường bao gồm: Tâm trạng đi xuống. Mất hứng thú hoặc mất niềm vui với những thứ từng yêu thích trước đây. Thay đổi cảm giác thèm ăn (thường ăn nhiều hơn bình thường). Thay đổi giấc ngủ (thường là ngủ quá nhiều). Tệ hơn là cảm thấy bản thân vô dụng.
Các nhà nghiên cứu vẫn chưa rõ nguyên nhân gây ra SAD, nhận định căn nguyên của nó phức tạp và đa dạng.
Một số nghiên cứu cho thấy triệu chứng này có thể là do rối loạn chức năng vùng dưới đồi (vùng não điều chỉnh các quá trình sinh học như tâm trạng, giấc ngủ và sự thèm ăn) hoặc sản xuất quá nhiều melatonin (một loại hormone kiểm soát chu kỳ ngủ-thức, được tiết ra từ tuyến tùng của não).
Một số nhà nghiên cứu đưa ra giả thuyết rằng nguyên nhân cũng có thể là do nhịp sinh học bị gián đoạn.
Tất nhiên, có thể có các yếu tố khác. Ví dụ, một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng phụ nữ có nhiều khả năng bị SAD hơn - mặc dù vậy, do thiếu nghiên cứu cụ thể, không chắc liệu những khác biệt giới tính này có thực sự tồn tại hay không.
Một số người nhận thấy triệu chứng của mình bắt đầu cải thiện khi mùa thay đổi và mùa xuân đến gần.
Đối với những người bị SAD, các phương pháp điều trị chính được khuyến nghị bao gồm can thiệp tâm lý (chẳng hạn như liệu pháp nói chuyện) hoặc dùng thuốc (chẳng hạn như thuốc chống trầm cảm).
Nghiên cứu cho thấy liệu pháp hành vi nhận thức (tập trung vào việc ứng phó với những suy nghĩ buồn phiền và thay đổi hành vi) là một phương pháp điều trị hiệu quả cho SAD.
Trong một nghiên cứu, các nhà nghiên cứu đã chỉ ra rằng liệu pháp hành vi nhận thức (CBT) có liên quan đến việc giảm trầm cảm đáng kể.
Một phần quan trọng của CBT là hỗ trợ bệnh nhân kích hoạt hành vi, cải thiện tâm trạng bằng cách khuyến khích mọi người tham gia vào các hoạt động có ý nghĩa, thú vị. Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng một số loại thuốc chống trầm cảm (cụ thể là SSRI) có thể đặc biệt hiệu quả trong việc điều trị các triệu chứng của SAD.
Giải pháp đơn giản
Ngoài việc tìm kiếm sự trợ giúp của chuyên gia, mọi người có thể làm một số việc khác để đối phó với SAD trong ngày.
Đi ra ngoài và đón nhận chút ánh sáng tự nhiên ban ngày là điều mà những người đang trải qua SAD có thể tự làm. Theo một nghiên cứu, nhận được nhiều ánh sáng tự nhiên hơn trong ngày có thể giúp cải thiện các triệu chứng.
Các nhà nghiên cứu đã cho những người tham gia đi bộ ngoài trời một giờ mỗi ngày hoặc sử dụng hộp ánh sáng nhân tạo trong 30 phút mỗi ngày trong khoảng thời gian một tuần.
Những người đi bộ hàng ngày cho thấy sự cải thiện đáng kể đối với tất cả các triệu chứng trầm cảm, so với những người tiếp xúc với ánh sáng nhân tạo.
Mặc dù không chắc chắn chính xác tại sao ánh sáng ban ngày có thể cải thiện các triệu chứng, nhưng đây vẫn là một điều dễ dàng và hiệu quả mà mọi người có thể làm để cải thiện tâm trạng mỗi ngày.
Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng các yếu tố lối sống (chẳng hạn như mức độ tập thể dục và chế độ ăn uống) có thể đóng một vai trò quan trọng trong việc gây ra và kiểm soát trầm cảm.
Nói riêng về SAD, có một số bằng chứng cho thấy rằng tập thể dục (riêng hoặc kết hợp với liệu pháp ánh sáng), có thể cải thiện các triệu chứng.
Một lần nữa, vẫn chưa rõ lý do tại sao con người lại thay đổi tâm trạng theo mùa. Nhưng nghiên cứu đã chỉ ra rằng nó có thể liên quan đến những thay đổi trong nhịp sinh học của chúng ta.
Một đánh giá xem xét tác động của tập thể dục đối với bệnh trầm cảm đã chỉ ra cả lợi ích về mặt tâm lý (chẳng hạn như tập thể dục giúp phân tâm khỏi những suy nghĩ tiêu cực và là một phương tiện để hòa nhập xã hội) và sinh lý (chẳng hạn như thay đổi mức endorphin hoặc cortisol).