Phát biểu trong cuộc họp báo hôm 22-7 tại thủ đô Copenhagen – Đan Mạch, Ngoại trưởng Pompeo cho rằng: "Chúng tôi đang đặt ra những kỳ vọng rõ ràng về cách hành xử của Trung Quốc".
Theo ông Pompeo, nếu Trung Quốc tiếp tục "hành động sai phạm", Mỹ sẽ có các biện pháp bảo vệ người dân Mỹ, bảo vệ an ninh người dân, an ninh quốc gia cũng như bảo vệ nền kinh tế và việc làm tại Mỹ.
Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo. Ảnh: Reuters
Trước đó, Mỹ bất ngờ yêu cầu Trung Quốc đóng cửa tổng lãnh sự quán tại Houston trong vòng 72 giờ bắt đầu từ ngày 21-7. Bộ Ngoại giao Mỹ tuyên bố quyết định đóng cửa nhằm đối phó với việc Trung Quốc liên tục có các hành vi vi phạm chủ quyền của Mỹ, bao gồm các hoạt động gián điệp và gây ảnh hưởng bất hợp pháp quy mô lớn.
Ông David R. Stilwell, trợ lý ngoại trưởng Mỹ về Đông Á và Thái Bình Dương, cho biết trong một cuộc phỏng vấn sáng 22-7 (giờ địa phương): "Quân giải phóng nhân dân (Trung Quốc) gửi sinh viên đến các trường đại học Mỹ, cả công khai lẫn bí mật, để tìm hiểu những vấn đề giúp họ giành lợi thế trong thế giới kinh tế cũng như các lĩnh vực còn lại. Chúng tôi phải ngăn chặn điều đó".
"Tâm điểm của tất cả các hoạt động thuộc nhiệm vụ nêu trên nằm ở tổng lãnh sự quán Trung Quốc tại Houston. Cơ sở ngoại giao này từ lâu đã dính dáng đến hành vi phá hoại" - ông Stilwell nói thêm.
Nhà ngoại giao Mỹ từ chối cho biết chi tiết các vụ việc liên quan đến tổng lãnh sự quán Trung Quốc tại Houston. Tuy vậy, báo New York Times dẫn lời ông Stilwell nói tổng lãnh sự Houston và hai nhà ngoại giao Trung Quốc khác gần đây bị bắt gặp tham gia "một hoạt động đáng ngờ" để đi qua khu vực kiểm tra an ninh của sân bay George Bush Intercontinental.
Hóa ra, theo ông Stilwell, tại đây có nhiều công dân Trung Quốc đang đợi rời đi trên một chuyến bay do chính phủ Trung Quốc sắp xếp từ trước (thời điểm này, việc đi lại bằng đường hàng không bị hạn chế do dịch Covid-19). Cũng theo trợ lý ngoại trưởng Stilwell, các nhà ngoại giao Trung Quốc nói trên đưa một số hành khách đến khu vực cổng ra và hãng hàng không Air China chuẩn bị sẵn giấy tờ với ngày sinh giả cho các nhà ngoại giao.
Ngoài ra, ông Stilwell cho biết trong số các âm mưu đánh cắp công trình khoa học đã bị phanh phui tại Mỹ, một số vụ có thể liên quan tới các nghiên cứu phát triển vắc-xin Covid-19.
Chính quyền Tổng thống Donald Trump đã nhiều lần cáo buộc Trung Quốc đánh cắp bí mật thương mại và quân sự, những cáo buộc mà Bắc Kinh đã bác bỏ.
Phản ứng trước quyết định hôm 21-7 của Mỹ, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Wang Wenbin cho rằng đây là hành động gây leo thang căng thẳng chưa từng có, đồng thời cảnh báo nếu Mỹ tiếp tục sai lầm, Trung Quốc sẽ có biện pháp đối phó cứng rắn.
Ông Cheng Xiaohe, phó giáo sư tại Trường Nghiên cứu Quốc tế thuộc Trường ĐH Nhân dân Trung Quốc, nhận định Mỹ chưa bao giờ thực hiện một bước đi táo bạo và gây chia rẽ như thế này kể từ khi hai nước thiết lập quan hệ ngoại giao vào ngày 1-1-1979. Chuyên gia này lo ngại nếu mối quan hệ giữa Trung Quốc và Mỹ tiếp tục xấu đi mà không được kiểm soát, kết quả tiếp theo sẽ là cắt đứt quan hệ ngoại giao.
Các quan chức Mỹ nhắm mục tiêu tổng lãnh sự quán Trung Quốc ở Houston vì làm vậy có thể giảm bớt thiệt hại. Nguyên nhân do cơ sở "kết nghĩa" của tổng lãnh sự quán Trung Quốc tại Houston là lãnh sự quán Mỹ ở TP Vũ Hán đã được sơ tán sau khi dịch Covid-19 bùng phát. Theo nguồn tin riêng của hãng tin Reuters, Trung Quốc cũng cân nhắc chính thức đóng cửa nơi này như hành động trả đũa.
Tổng lãnh sự quán Trung Quốc tại Houston có khoảng 60 nhân viên. Ngoài tổng lãnh sự tại Houston, Trung Quốc có 6 cơ quan ngoại giao tại Mỹ, gồm đại sứ quán ở Washington, một văn phòng tại Liên Hiệp Quốc và các lãnh sự quán ở New York, Los Angeles, San Francisco và Chicago.