"Không có câu hỏi nào là ngu ngốc..."
Kiểu gì bạn chẳng nghe câu này rồi, từ một giáo viên, từ giáo sư Đại học, từ một người anh em xã hội... Để bạn đỡ xấu hổ vì dốt, không biết gì phải giơ tay hỏi ngay.
Khái niệm "những câu hỏi dốt nát" dường như thay đổi một chút khi bạn bước chân ra ngoài xã hội. Sau năm đầu học Đại học, tôi được tuyển làm thực tập viên kỹ thuật tại một công trường xây dựng. Và như hầu hết những anh sinh viên khác, tôi cố gắng hết sức để không bị coi là... dốt.
Tôi đọc qua bất kỳ tài liệu nào có được; giữ bảng từ chuyên ngành viết tắt trong sổ tay; thậm chí còn lê đôi giày bảo hộ mới mua qua vườn cà chua của thầy u để trông nó hơi tã một chút...
Và đương nhiên, trong các cuộc họp, nơi tôi không hiểu tại sao điều này lại được thực hiện một cách có hệ thống: Sếp nói, nhân viên im thin thít ngồi nghe, tuyệt nhiên không có ai giơ tay hỏi han như trên giảng đường. Tôi đã phải cố gắng lắm mới không hỏi câu nào dốt nát, dù cũng muốn lắm.
Trên thực tế, quyết định tránh đặt câu hỏi này đã hạn chế khả năng làm tăng giá trị cho bản thân và rộng hơn, cho tập thể mà tôi đang tham gia. Có thể khẳng định, bạn được nhiều hơn mất từ việc hỏi những câu dốt nát, thay vì tránh né chúng. Muốn biết vì sao hãy đọc tiếp đi:
"Những câu hỏi dốt nát" giúp ta học hỏi nhanh hơn
Một trong những rào cản lớn nhất ngăn bạn đặt câu hỏi, chính là nguy cơ phơi bày sự thiếu kiến thức (dốt) của bản thân. Ta thường lo sợ biến thành kẻ ngốc nơi đông người hoặc lãng phí thời gian của người khác. Tuy nhiên, việc im thin thít hay còn gọi là giấu dốt, có nguy cơ khiến bạn phải trả giá đắt trong tương lai.
Vài năm trước, tôi làm việc với bộ phận đóng gói và phân phối của một công ty sữa để cải thiện chiến lược kinh doanh tổng thể của họ. Từ một anh sinh viên thực tập ở công trường, giờ nhảy vào ngành sữa thì rõ ràng tôi là tay mơ và không biết tí ti gì về thứ chất lỏng do bò sản xuất này.
Và, tôi chỉ có 1 tuần để chứng minh năng lực bằng hiệu quả công việc. Vì vậy, tôi mặc đồ bảo hộ kín mít, bước vào kho lạnh và bắt đầu hỏi han công nhân. Đến cuối ngày, tôi biết thêm khá nhiều điều về sữa.
Rủi ro duy nhất ở đây chỉ đơn giản: Tôi trông giống một đứa trẻ lên 5 gặp gì hỏi nấy. Chỉ đến ngày thứ 2 thôi, tôi bắt đầu nắm được những thứ cơ bản và quá trình phân phối công việc của các phòng ban. Hết thời hạn, tôi đã ít nhiều giúp họ cải thiện quy trình, giảm chất thải.
Bạn không phải lúc nào cũng là chuyên gia trong một ngạch nhất định. Tuy nhiên, nếu ngại hỏi vì sợ bị lừa, bị xấu hổ, bạn đã bỏ lỡ cơ hội học hỏi thứ gì đó mới mẻ.
"Vì sao mọi người lại chỉ vào cổ tay khi hỏi giờ, nhưng không chỉ vào mông khi hỏi nhà vệ sinh ở đâu?"
Dốt nát trong 5 phút hoặc dốt nát trong 50 năm, bạn chọn cái nào?
Khi còn nhỏ, tôi sống với ông ngoại. Tôi hỏi ông về mọi thứ trên đời, từ những câu dốt nát cho tới đầy tính khoa học. Như là: "Kinh nguyệt là cái gì?" hay "Sao mình đi đâu là mặt trăng theo đến đó?"
Người già có kiểu thông thái riêng của họ, ông ngoại luôn cố gắng trả lời hết những gì tôi hỏi, cái gì khó quá thì ông bảo không biết, để ông đi hỏi đã (và lơ đi luôn). Lớn hơn một chút, tôi ít hỏi han và nói chuyện hẳn với mọi người, kể cả với ông ngoại, phần vì đang dậy thì, còn lại sợ bị chê là "dốt".
"Không", ông bảo. "Hỏi xong dốt nát mất một lúc còn hơn dốt nát 50 năm cuộc đời, không biết gì cứ hỏi". Sau đó, ông hồ hởi kể lại thời còn làm thợ sửa máy xúc và ông giám đốc gì đó khăng khăng cử 4 người đi khiêng bugi...
Wow, bằng một câu hỏi vu vơ và ngớ ngẩn dành cho ông ngoại, tôi đã tự cho mình một bài học quý giá. Nghĩ xa nghĩ gần, giấu dốt chỉ làm khổ chính bản thân và người khác thôi. Hãy cứ dại khờ, luôn nghi vấn và đặt ra những câu hỏi để đầy lấp lỗ hổng kiến thức của bản thân.
Chỉ tiếc rằng, khi nhận ra điều đó tôi chưa hề ý thức được thời gian trôi nhanh như thế nào , và ông ngoại không còn nhiều ngày ở trên đời để tôi hỏi han nữa.