Phải chăng điều kỳ lạ này có ẩn chứa huyền cơ nào đó mà chúng ta chưa hề hay biết?
Giả thuyết thứ nhất: Những bức tượng binh mã trong lăng Tần Thủy Hoàng được mô phỏng theo đặc điểm của người Hán cổ xưa
Không ít các chuyên gia cho rằng mặt rộng, mũi hếch, mắt một mí là những đặc điểm ngoại hình đặc thù của người Hán thời xưa. Còn các đặc điểm như mắt hai mí, mũi cao… đều là nhờ pha trộn với những dân tộc khác nên sau này mới có.
Trong khi đó, người dân Tần quốc được cho là sở hữu đặc trưng ngoại hình của người Hán ở giai đoạn cũ. Vì vậy việc tượng binh mã đều chỉ có mắt một mí là một cách diễn tả chân thực về đặc điểm ngoại hình của người nước Tần thời bấy giờ.
Dựa vào các họa phẩm và những bức tượng thời xa xưa, không khó để nhận thấy các mỹ nhân ở vào giai đoạn trước thời nhà Đường, nhà Tống cũng đều sở hữu đôi mắt một mí. Vì vậy, đây có thể xem là nét đặc thù của người Trung Hoa cổ đại.
Giả thuyết thứ hai: Ảnh hưởng của quá trình khai quật
Ngoài cách giải thích trên, nhiều chuyên gia cũng tin rằng những bức tượng binh mã ở quần thể lăng Tần Thủy Hoàng vốn được tạo tác mô phỏng từ người thật, cho nên sở hữu nhiều hình thái khác nhau, tất nhiên sẽ có người mắt một mí và mắt hai mí.
Tuy nhiên phần mí mắt được các thợ thủ công thời bấy giờ vẽ bằng thuốc màu, vì vậy do ảnh hưởng của việc tiến hành khai quật, lại thêm sự tàn phá của thời gian, các bức tượng này đã trải qua quá trình oxy hóa khiến cho màu sắc phai nhạt, mắt hai mí từ đó cũng biến thành mắt một mí.
Giả thuyết này cũng được cho là có cơ sở, bởi đã từng có học giả chứng minh rằng tượng binh mã quả thực từng được tô màu, chỉ có điều trải qua thời gian nên màu sắc mới bị phai nhạt đi mà thôi.
Giả thuyết thứ ba: Thợ thủ công thời xưa ăn bớt nguyên liệu
Ngoài 2 giả thuyết nói trên, còn có một giả thuyết khác còn cho rằng trong quá trình tạc tượng, mắt một mí dễ làm hơn mắt hai mí. Vì vậy để đẩy nhanh các công đoạn tạo tác, rút ngắn thời gian hoặc là cắt xén nguyên liệu, những thợ thủ công thời xưa đã chọn cách chỉ làm mắt một mí.
Tuy nhiên hầu hết các ý kiến đều cho rằng khả năng xảy ra của giả thuyết này là vô cùng thấp, bởi số nguyên liệu để làm ra mắt 2 mí cho những bức tượng này cũng không đáng kể là bao.
Đó là chưa kể tới quá trình giám sát nghiêm ngặt thời bấy giờ, cùng với đó là sự tàn bạo khét tiếng của Tần Thủy Hoàng. Vì thế việc các thợ tạc tượng bất chấp tính mạng để làm việc này gần như là không thể.
Cho tới ngày nay, lý do tại sao những bức tượng được tìm thấy ở quần thể lăng mộ Tần Thủy Hoàng đều chỉ sở hữu đôi mắt một mí vẫn còn là một bí ẩn.
Mặc dù có không ít giả thuyết được đặt ra nhằm giải đáp cho bí ẩn này, thế nhưng đó hết thảy cũng chỉ là suy diễn của hậu thế mà thôi.
Và chắc hẳn phải chờ tới khi lăng Tần Thủy Hoàng được khai quật hoàn toàn mới, bí ẩn nói trên có lẽ mới có cơ hội được làm sáng tỏ.