Có bao giờ bạn tự hỏi vì sao chúng ta lại có râu trên khuôn mặt hay không? Trên thực tế, các nhà khoa học đã chỉ ra rằng râu không phải là một đặc điểm sinh học trên cơ thể theo cách chúng ta nghĩ trong nhiều năm. Râu giống như một loại cây cảnh.
Trong số tất cả các đặc điểm sinh học trên cơ thể con người, bao gồm cả các loại lông và tóc khác, thì chỉ có duy nhất râu là không có bất kỳ tác dụng gì và chỉ có ý nghĩa trang trí. Có nghĩa là nó không thực sự có chức năng hay thực hiện bất kỳ tác dụng sinh lý cụ thể nào. Hãy thử xem lại các phần lông và tóc còn lại trên cơ thể chúng ta.
Lông trên cơ thể giúp điều hòa nhiệt độ. Tóc trên đầu giúp bảo vệ da đầu khỏi ánh nắng Mặt Trời và giúp giữ ấm đầu ở ngoài trời lạnh. Lông mi giúp bảo vệ mắt khỏi côn trùng hay vật lạ có thể bay vào khi mở mắt. Lông mày giúp cản mồ hôi chảy vào mắt. Lông nách giúp giảm ma sát khi cử động tay và giữ mồ hôi thoát ra. Lông vùng kín giúp bảo vệ khỏi vi khuẩn và cũng giúp giảm ma sát.
Nhưng râu trên mặt lại không hề có một tác dụng cụ thể nào. Vậy vì sao chúng vẫn tồn tại, và vì sao lại chỉ tồn tại trên đàn ông?
Trong những ngày đầu nghiên cứu về râu, các nhà sinh học tiến hóa cho rằng râu có thể có tác dụng giống như tóc hoặc lông ở vùng kín. Đó là giữ nhiệt độ cơ thể và tránh các vi khuẩn tiếp xúc với miệng. Nghe cũng có vẻ có lý, nhưng khi xét đến một khía cạnh khác thì những suy luận này đều phải bỏ đi.
Đó là 50% dân số trên toàn thế giới, phụ nữ hoàn toàn không có râu. Trong tự nhiên cũng có những khác biệt giữa giống đực và giống cái, nhưng hiếm khi một đặc điểm quan trọng lại chỉ xuất hiện trên giống đực, trong khi những con cái có trách nhiệm duy trì nòi giống lại không có.
Nếu râu có chức vụ quan trọng gì đó đối với cơ thể con người, nó nên có trên cả hai giới. Thay vào đó, những sợi râu hay ria mép lại chỉ xuất hiện trên đàn ông, khi trưởng thành và cho đến lúc già. Chúng chỉ đơn giản là ở đó mà chẳng hề làm gì cả, và chúng sẽ liên tục dài ra cho dù chúng ta có cạo bao nhiêu lần đi nữa.
Râu có giúp hấp dẫn bạn tình?
Giáo sư Geoffrey Miller của Đại học New Mexico, một trong những nhà tâm lý học tiến hóa ưu việt trong lĩnh vực này, đã giải thích rằng: “Hai cách giải thích chính về râu trên khuôn mặt ở nam giới là sự hấp dẫn khác giới (thu hút phụ nữ) và đe dọa cùng giới (cạnh tranh với những người đàn ông khác). Râu có thể giúp báo hiệu một đối tác tiềm năng (sự trưởng thành và mạnh mẽ về tình dục)”.
Về cơ bản thì nó giống như cách các loài động vật khác chọn bạn tình. Những con công đực có bộ lông sặc sỡ nhất sẽ dễ thu hút con cái, hay những con linh dương có bộ sừng to đẹp nhất sẽ có nhiều khả năng sinh sản hơn. Tuy nhiên ở thời kỳ hiện đại, bộ râu không có quá nhiều vai trò như một tín hiệu sinh sản như vậy.
Trên thực tế, các nhà nghiên cứu đã chỉ ra rằng phụ nữ có một số người thích đàn ông có râu, một số lại không và một số thì không quan tâm đến điều đó. Nhưng có một điều khá thú vị, đó là nếu ở trong môi trường có nhiều người để râu, thì phụ nữ sẽ thấy hấp dẫn bởi một người nhẵn nhụi và ngược lại.
Trong di truyền học tiến hóa, điều này được gọi là “sự phụ thuộc tần số âm”. Khoa học cho rằng trong một quần thể, một đặc điểm hiếm gặp sẽ có xu hướng lợi thế hơn. Ví dụ như ở loài cá bảy màu, những con đực có sự kết hợp của các đốm màu độc đáo sẽ có nhiều cơ hội giao phối hơn.
Vì vậy mà râu không thực sự mang ý nghĩa hấp dẫn khác giới, mà nó còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác. Do đó chúng ta có thể kết luận rằng râu thực sự vô dụng trong cuộc sống của loài người.
Sự tồn tại của râu trong lịch sử
Trong suốt lịch sử, con người để râu hoặc cạo râu như một phản ứng trước sự lựa chọn của kẻ thù và đối thủ. Người La Mã cổ đại đã cạo sạch râu trong suốt 400 năm, bởi vì đối thủ của họ là người Hy Lạp cổ đại coi bộ râu là biểu tượng của địa vị và trí tuệ.
Trong 270 năm, người Anh sống dưới sự đe dọa xâm lược của người Viking, giai đoạn năm 793 đến năm 1066 được coi là “Thời đại xâm lược của người Viking”. Những người Anh đã cạo sạch râu như một nét văn hóa chống lại người Viking với râu tóc rậm rạp.
Một sự tác động khác đó là từ người cai trị và những cá nhân có địa vị cao. Hoàng đế Hadrian đã đưa râu trở lại La Mã vào thế kỷ thứ hai sau Công nguyên, và toàn bộ tầng lớp lãnh đạo của Đế chế La Mã đã làm theo, bao gồm một số người kế vị Hadrian.
Vào thời Trung cổ, Henry V là vị vua đầu tiên của nước Anh cạo râu, và bởi vì ông là một vị vua vĩ đại, xã hội Anh và bảy vị vua tiếp theo đã đi theo bước chân không có râu của ông. Mãi cho đến khi Henry VIII muốn phân biệt mình với những người tiền nhiệm, ông mới để râu trở lại.
Cho đến ngày nay, bộ râu vẫn không có vai trò sinh học gì giúp ích cho cơ thể con người, ngoài tác dụng trang trí. Thậm chí chúng còn có tác dụng ngược lại, đó là gây hại. Trong một đoạn phim tài liệu năm 1916 của tạp chí McClure, một bác sĩ đã đỗ lỗi cho râu trên khuôn mặt vì làm lây lan nhiều bệnh truyền nhiễm mà nhân loại đã biết.
“Không có cách nào để tính toán số lượng vi khuẩn và vi trùng độc hại có thể ẩn náu trong những khu rừng rậm Amazon kia. Nhưng số lượng của chúng phải là cả một quân đoàn”, vị bác sĩ này cho biết.