1. Đồng hồ sinh học của cơ thể là gì? Hoạt động như thế nào?
Đồng hồ sinh học là khoảng thời gian hoạt động của cơ thể, xuất phát từ một từ "circa-diem", có nghĩa là " khoảng thời gian trong một ngày", ví dụ đồng hồ sinh học của người là khoảng 24,5 giờ. Kể cả khi cơ thể đặt trong bóng tối vẫn hoạt động theo chu kì 24 giờ.
Nói tóm lại, nó chính là đồng hồ nội bào trong cơ thể báo hiệu giờ hoạt động của từng nhóm tế bào, giúp bạn có thể quản lý thời gian tốt nhất cho cơ thể.
Tuy nhiên, nếu đến đúng giờ mà cơ thể không có tín hiệu của sự vận động tế bào, rất có thể đồng hồ sinh học của bạn bị trể nữa giờ và cần phải cải thiện hàng ngày để đưa chúng hoạt động vào đúng khuôn khổ.
Ứng dụng
Đồng hồ sinh học giúp ta có thể dự đoán được sức khỏe cơ thể. Chúng có những phản hồi nhạy cảm với môi trường xung quanh. Đồng thời chúng cũng giúp thay đổi tâm sinh lý và các hành vi báo hiệu cho bạn biết răng môi trường làm thay đổi tín hiệu tế bào trong cơ thể.
Lắng nghe đồng hồ cơ thể
Một ví dụ điển hình đó là thay đổi công việc theo ca làm. Nếu hoạt động vào ban đêm, đúng khoảng thời điểm mà cơ thể cần ngủ nghỉ để hồi năng lượng, thì tức khắc cơ chế sinh học sẽ làm thay đổi hoạt động tinh thần về đêm của bạn.
Ngoài ra, nếu thay đổi giờ làm việc thường xuyên, bạn cũng không thể đổi cơ chế hoạt động năng nổ của cơ thể vào ban ngày với ban đêm được.
(Ảnh minh họa)
2. Hoạt động của đồng hồ sinh học
Cơ chế hoạt động
Đồng hồ sinh học hoạt động trong khu vực nhân tế bào thần kinh (SCN) nằm trong não ở nơi mà dây thần kinh thị giác đi ngang qua. Vùng SCN để nhận được tín hiệu thì cần phải có ánh sáng trong môi trường để duy trì sự hoạt động của đồng hồ.
Hơn nữa, hệ thống cơ thể cần ánh sáng và gen để đồng hồ cơ thể hoạt động đều. Ví dụ, để duy trì đồng hồ sinh học trong vòng thời gian 24 giờ, bộ não cần được nhận ánh sáng mặt trời qua đôi mắt để có thể cài đặt đồng hồ hàng ngày.
Sự tiếp nạp gen và ánh sáng khiến cho đồng hồ sinh học như một minh chứng rõ ràng sự kết hợp nhịp nhàng của gen và ánh sáng rất quan trọng đối với việc vận hành hệ thống toàn bộ cơ thể.
Hành vi và chức năng cơ thể cũng đóng vai trò trong sự vận hành đồng hồ sinh học
Chu kì của cơ thể hoạt dộng đều hàng ngày là do có sự tác động của một loại hoocmon được biết đến đó là melatonin. Vào ban đêm, do có ít nguồn ánh sáng cung cấp đầu vào cho SCN nên hoocmon sẽ gửi tín hiệu đến não bộ, gây ra cảm giác buồn ngủ cho cơ thể. Khi mặt trời mọc, nhờ có ánh sáng mà các chất melatonin sản xuất liên tục nên kích thích não bộ tỉnh giấc, đánh thức cơ thể dậy.
Đồng hồ sinh học cũng có khả năng kiểm soát các hệ thống nội tạng khác nhờ sự trùng hợp hoocmoon và hợp chất. Ví dụ, hoocmon chịu trách nhiệm cho quá trình trao đổi chất và khơi dậy cảm giác thèm ăn luôn luôn tăng giảm trong ngày. Còn các hợp chất gây viêm thường tăng vào ban đêm và giảm vào ban ngày.
Thay đổi ca làm việc
Thay đổi ca làm thường xuyên cũng khiến cho đồng hồ sinh học cơ thể bị thay đổi và làm rối loạn nhịp tim trong một thời gian dài. Làm việc vào ban đêm sẽ làm thay đổi giờ giấc ngủ nghỉ, thậm chí còn làm ảnh hưởng tới một số chức năng nội tạng khác, hoặc có thể gây ra bệnh mãn tính.
Các nhà nghiên cứu dù không tìm ra chính xác sự tồn tại của mối liên hệ này, nhưng họ khẳng định quá trình trao đổi chất vào ban đêm đã bị thay đổi.
Do đó, những hiện tượng này xảy ra chính là do ảnh hưởng từ lối sống và hoạt động thể chất hàng ngày. Đó là lí do vì sao bạn thấy buồn ngủ vào ban đêm và tỉnh giấc vào ban ngày. Ngược lại, cơ địa tự nhiên cùng sự di truyền học cũng sẽ bị thay đổi bởi yếu tố thay đổi giờ làm này.
Mệt mỏi sau chuyến bay dài
Bạn có một chuyến bay dài đến một đất nước khác và đây chính là giai đoạn đồng hồ sinh học của bạn bị thay đổi. Bạn sẽ cảm thấy mơ hồ, buồn ngủ và mất phương hướng về thời điểm trong ngày. Điều này xảy ra là do cơ thể phải trải qua môi trường mới với múi giờ hoàn toàn khác biệt so với trước đây. Đôi khi hiện tượng này cũng có thể được coi là một loại rối loạn nhịp độ sinh học.
Để điều trị, hãy cho phép cơ thể được hòa nhập với môi trường mới nhanh nhất có thế. Tuy nhiên việc này sẽ phải mất vài ngày để đồng hồ sinh học có thể bắt kịp và làm quen với môi trường và hình thành một chu kì mới.
6 thực phẩm hỗ trợ điều trị bệnh mất ngủ
*Theo Positivemed