Ông Đồ ơi, ông đang làm gì đấy?
Tôi đang cười.
Ông cười chuyện gì?
À, tôi chợt thấy thiên hạ bây giờ còn “Nho” hơn cả tôi nữa.
“Nho” thì đã sao?
Cũng chưa sao. Nhưng bà con hình như đang tiến tới mức…hủ Nho.
Bằng chứng?
Là đi đâu, vào nhà ai cũng thấy treo 1 chữ Nho to tướng với đủ loại hình thù.
Chữ gì thế ông?
Ồ, nhiều lắm! Nhưng phần lớn là “Nhẫn” và “Tâm”.
A, Nhẫn, Tâm, Trí, Tài… Những chữ ấy hay chứ bộ.
Tôi có bảo dở đâu! Nhưng tôi thấy chúng nên kết hợp với nhau mới đúng. Chặt ra từng mẩu như thế và cứ nhấn nhá về nó là 1 chuyện bất thường.
Ảnh minh họa.
Thôi ông ơi, mỗi con người, mỗi hoàn cảnh đều có quyền tìm ra 1 chữ cho mình mà.
Vâng, nhưng treo là quyền của ai thì suy nghĩ về treo là quyền của…tôi. Tôi trộm nghĩ thế này, bác nhà văn ạ: Về nguyên tắc, người ta thường thích treo những gì người ta thấy thiếu thôi.
Chưa chắc.
Chắc! Chẳng hạn, anh nông dân không thích trang trí bằng cách treo cái cày, chị công nhân không thích treo trong phòng 1 bức tranh về cái búa. Chỉ đơn giản là 2 người hằng ngày đều quần quật với chúng rồi.
Ừm.
Những bậc tối anh minh sống trong lều cỏ, tài đức trùm thiên hạ, đều không treo gì trên cửa sổ ngoài 1 ít…sao trời.
Tôi không biết. Tôi chưa chơi với những bậc tối anh minh bao giờ.
Chả trách! Cho nên tôi buộc phải suy đoán, những người treo 1 chữ lên thì có nghĩa là hay nghĩ về nó quá, chắc bản thân đang thiếu chính thứ đó.
E hèm, bác Đồ ơi, kết luận như thế có thể vội vàng đấy!
Nhưng tôi là loại thà vội còn hơn…bỏ sót.
Lạ nhỉ. Ông Đồ này, ông theo trường phái sính chữ cơ mà?
Đã đành. Nhưng tôi nghĩ, càng sính chữ càng phải thoát thân khỏi chữ, chứ không thể dùng chữ để giam mình.
Giam?
Đúng. Nhiều vị khéo còn tệ hơn giam, coi chữ như 1 cái cùm. Viết nó đen sì sì, to lù lù treo chình ình giữa vách, làm lũ Nho sinh bọn tôi không nhịn được cười.
Ông ơi, ông phải có “tâm” với hiện tượng này chứ?
A, “Tâm”, đấy là chữ hiện nay nhiều người đang nói nhất. Cứ theo họ, hình như chữ “Tâm” sắp cứu cả thế gian ấy.
Không đúng hả ông?
Không đúng. Theo tôi, tâm của con người, khéo cũng không hơn gì tâm…gà mái. Gà mái cả đời hiền lành, cả đời chịu đựng, cả đời đẻ trứng và đâu có hại ai. Nhưng tâm dày đặc như thế cũng không làm cho gà mái thoát khỏi cảnh vào nồi hoặc treo lủng lẳng trong tiệm phở.
Có nghĩa là?
Có nghĩa là chữ “Tâm” có thể là 1 điều kiện cần, nhưng chưa đủ. Rất nhiều sản phẩm và hành động phục vụ hàng triệu người không xuất phát từ “Tâm” mà từ nhiều lý do cao quý khác. Vậy đề cao “Tâm” 1 cách thái quá đâu phải là hay ho.
Cho nên ông thích “Trí”, thích “Tài” hay thích “Nhẫn”?
Tôi đã nói rồi, tôi thích sự kết hợp của nhiều chữ đó chứ không thích việc băm nhỏ chúng ra! Nhưng nếu buộc phải treo 1 chữ thì tôi chọn 1 chữ tổng quát thôi.
Chữ gì ạ?
Chữ “Tham”!
Trời ơi, “Tham”?
Chứ sao! Theo thiển ý của tôi, “Tham” là 1 khát khao quan trọng nhất.
Chết! Chết!
Sao lại chết? Nhờ có tham cảm xúc người ta mới đi xem nghệ thuật. Nhờ có tham khoa học, người ta mới đi tìm phát minh. Nhờ có tham công bằng, người ta mới thành lãnh tụ…
Tham tiền thì sao?
Có tham tiền mới hăng hái làm ra tiền. Có làm ra tiền mới giàu, có giàu mới mạnh. Quốc gia cũng thế mà 1 cá nhân cũng thế.
Nhưng tại sao chữ “Tham” bị ghét? Không ai dám treo?
Thứ nhất là họ cứ cố tình hiểu nó theo nghĩa xấu. Thứ hai là người ta sợ sự trung thực với lòng mình, người ta treo chữ trong nhà nhưng là để cho kẻ khác thấy.
Ái chà!
Con người cứ ngồi im thì cũng thành Tâm. Cứ đứng im thì cũng thành Nhẫn. Nhưng phải hoạt động mới thành Tham. Những công dân tham chân chính, tham vượt lên tất cả, họ tham hoạt động cho tới phút cuối cùng dù đã trở nên giàu tỉ tỉ phú. Những kẻ tham như thế có sức mạnh hơn cả đầu tàu.
Nếu Tham mà lại có Tâm thì sao?
Càng tuyệt! Nhưng tôi nói thật nhé, chữ Tham rộng lớn lắm! Tham Tâm cũng là 1 cách Tham.
Nghe ông nói cũng thấy…Tham. Nhưng thú thật, tôi vẫn ngần ngại thế nào ấy.
Như thế mà bác thành nhà văn thì lạ thật! Bác chỉ xét chữ theo kiểu bề ngoài. Bác không nhìn theo nghĩa cao xa của chữ mà chuyên…bán lẻ nó ra!
