Đây là lần đầu tiên Liên Hợp Quốc đưa ra thông báo chính thức về việc sử dụng vũ khí cấm trong nội chiến Syria.
Theo hãng tin Reuters, báo cáo dài 95 trang do Ủy ban điều tra hỗn hợp (JIM) của Liên Hợp Quốc và Tổ chức Cấm vũ khí hóa học (OPCW) tiến hành theo ủy quyền của Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc.
Trong vòng 1 năm, JIM đã điều tra 9 trường hợp nghi ngờ có sự xuất hiện của vũ khí hóa học trong các hoạt động quân sự ở Syria.
Các chuyên gia của JIM chỉ tìm được bằng chứng cụ thể cho 3 trường hợp, trong đó có 2 vụ tấn công liên quan đến quân đội chính phủ Syria và vụ tấn công còn lại do bọn khủng bố IS gây ra. 6 trường hợp khác không có bằng chứng thuyết phục để có thể đưa ra kết luận.
Về phía quân đội chính phủ Syria, báo cáo của JIM cho biết máy bay trực thăng quân sự của quân đội Syria đã thả bom có chứa khí clo trong 2 vụ tấn công vào ngày 21.4.2014 và ngày 16.3.2015 tại tỉnh Idlib (tây bắc Syria).
Báo cáo nêu: “Có đầy đủ thông tin và bằng chứng để kết luận rằng không quân Syria đã triển khai vũ khí hóa học từ trực thăng quân sự. Khí clo đã được sử dụng trong vụ tấn công tại thị trấn Talmenes vào tháng 4.2014 và thị trấn Sarmin vào tháng 3.2015. Cả hai đều ở phía bắc tỉnh Idlib”.
Đối với quân khủng bố IS, báo cáo nêu các tay súng IS đã sử dụng khí mù tạt (mù tạt lưu huỳnh) độc hại ở thành phố Aleppo ngày 21.8.2015, làm ảnh hưởng đến cuộc sống của dân thường trong khu vực.
Một dân thường ở Syria bị ảnh hưởng bởi khí clo - Ảnh: New York Times.
Các nhà ngoại giao ghi nhận JIM sẽ tiếp tục điều tra với 130 trường hợp mới liên quan đến việc sử dụng vũ khí hóa học ở Syria.
Trong khi đó, các quan chức Liên Hợp Quốc cho biết tổ chức này vừa ghi nhận nhiều trường hợp có sử dụng khí cực độc sarin, clo, khí mù tạt và nhiều khí độc khác trong các hoạt động quân sự từ tháng 12.2015 đến tháng 8.2016. Tuy nhiên, JIM cần nhiều thời gian hơn để xác định thông tin này.
Báo cáo nêu trên của JIM cũng kêu gọi cộng đồng quốc tế nhanh chóng tìm kiếm giải pháp thích hợp cho cuộc chiến kéo dài ở Syria và đề nghị Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc cần có hành động mạnh mẽ hơn.
Đại sứ Mỹ tại Liên Hợp Quốc Samantha Power nhấn mạnh: "Điều quan trọng nhất là các nước thành viên Hội đồng Bảo an cần ngồi lại với nhau để thảo luận về các biện pháp trừng phạt đối với những người sử dụng vũ khí hóa học ở Syria”.
Kết quả từ các cuộc điều tra của JIM đã ảnh hưởng nghiêm trọng đến uy tín của Tổng thống Syria Bashar al-Assad. Ông Assad trước đó từng ký hiệp ước cấm vũ khí hóa học dưới sức ép của cộng đồng quốc tế sau vụ tấn công bằng chất độc sarin ở ngoại ô Damascus cách đây 3 năm làm hàng trăm người chết.