Trước khi quân đội Ukraine bắt đầu cuộc phản công vào tháng 6, Kiev và phương Tây hy vọng có thể nhanh chóng giành lại các vùng lãnh thổ rộng lớn Nga kiểm soát. Tuy nhiên, ban đầu, các lực lượng của Ukraine hầu như không đạt được tiến triển. Trong những tuần gần đây, họ đạt được nhiều thành quả hơn nhưng cũng chỉ giành lại một vài ngôi làng nhỏ.
Dù vậy, theo nhà quan sát German Lopez nhận định trên New York Times, xung đột thường có xu hướng kéo dài. Kịch bản Ukraine giành được hàng nghìn km2 lãnh thổ ở Đông Bắc năm ngoái là điều khó có thể lặp lại. Xung đột thường là nỗ lực từng bước đối phó với đối phương, giống như việc Ukraine giành lại ngôi làng nhỏ nhưng có vai trò chiến lược ở phía Đông gần đây. Những cuộc tiến công như vậy được tiến hành nhằm hướng đến đột phá lớn mặc dù điều này có lẽ khó có khả năng xảy ra.
Binh lính Ukraine khai hỏa hệ thống tên lửa phóng loạt về phía Nga. Ảnh: Reuters
"Chiến tranh không phải lúc nào cũng là chiến thắng ngoạn mục", George Barros - nhà phân tích tại Viện Nghiên cứu Chiến tranh nhận định.
Nói cánh khác, Ukraine và các đối tác, trong đó có Mỹ, dường như đã đặt kỳ vọng quá cao vào cuộc phản công này. Ukraine đang chiến đấu với một trong những đội quân mạnh nhất thế giới. Nhà quan sát German Lopez cho rằng, nếu Ukraine có thể thành công buộc Nga phải rút quân với số lượng đáng kể, có thể phải mất tới vài năm thay vì vài tháng.
Theo Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân Mỹ Mark Milley, ngay cả khi Ukraine đạt được đầy đủ mục tiêu thì họ vẫn "không thể đẩy lùi tất cả lực lượng của Nga”.
"Tôi có thể khẳng định rằng, sẽ mất một thời gian đáng kể để đẩy lùi toàn bộ 200.000 lính Nga hoặc hơn khỏi các vùng lãnh thổ ở Ukraine do Nga kiểm soát. Đây là một mục tiêu rất cao và mất một thời gian dài để thực hiện", ông Milley nói.
Giới lãnh đạo Ukraine hy vọng sẽ đạt được đột phá chia cắt quân đội Nga ở phía Đông và phía Nam. Tuy nhiên, vào tháng 11, mùa bùn lầy sẽ khiến việc di chuyển trở nên khó khăn hơn.
Kế hoạch tiếp theo của Ukraine
Ban đầu, cuộc phản công của Ukraine gặp khó khăn trong việc đạt được tiến triển. Kế hoạch của Kiev vốn là sử dụng bộ binh, xe tăng và xe bọc thép do phương Tây cung cấp để vượt qua các phòng tuyến của Nga ở Đông Nam. Mục tiêu của Ukraine là chia cắt các lực lượng của Nga trên Bán đảo Crimea với khu vực Donbass ở phía Đông, cản trở khả năng của Moscow trong việc bổ sung hậu cần và tăng cường lực lượng ở cả hai khu vực.
Tuy nhiên, Ukraine vấp phải hệ thống phòng thủ của Nga với quy mô lớn hơn nhiều so với dự tính, đặc biệt là các bãi mìn lớn. Những nỗ lực ban đầu nhằm xuyên thủng phòng tuyến khiến Kiev trả giá đắt về lực lượng và trang thiết bị. Do đó, quân đội Ukraine đã thay đổi chiến thuật. Lực lượng này rút các phương tiện hạng nặng và cố gắng làm tiêu hao các lực lượng của Nga bằng pháo, từng bước gỡ mìn và tiến công từ từ bằng bộ binh.
Tháng trước, Ukraine đã đạt được thành quả, mặc dù tương đối khiêm tốn nhưng có ý nghĩa quan trọng. Họ tuyên bố xuyên qua phòng tuyến đầu tiên của Nga ở phía Đông Nam và giành lại các thị trấn nhỏ dọc trục đường đó. Hiện nay, các lực lượng của Kiev đang theo đuổi 2 tuyến chính, một chạy qua làng Robotyne mà họ đã giành lại được và một đi tới thành phố Berdiansk bên bờ biển do Nga kiểm soát. Cả hai mũi tiến công này có thể giúp Ukraine đạt được mục tiêu chính là chia rẽ các lực lượng của Nga.
Nỗ lực đạt đột phá
Ukraine muốn mở rộng các làn đường chạy qua phòng tuyến đầu tiên của Nga. Chẳng hạn, các lực lượng này có thể giành thêm các khu vực quanh thị trấn Robotyne để thiết lập một hành lang rộng hơn. Sau đó, họ sẽ sử dụng không gian này để bố trí nhiều lực lượng hơn và tiến hành kế hoạch ban đầu - đó là triển khai lực lượng mặt đất và xe bọc thép trong một cuộc phản công nhanh chóng.
Một số nhà quan sát đánh giá, Nga có lẽ đã bố trí các lực lượng mạnh nhất lên tuyến đầu và Ukraine có thể xuyên thủng các phòng tuyến sau dễ dàng hơn.
"Điều này phụ thuộc nhiều vào việc các lực lượng phòng thủ còn lại của Nga mạnh như thế nào", Eric Schmitt, chuyên gia về an ninh quốc gia cho hay.
Các quan chức Ukraine nhận định, phòng tuyến đầu tiên của Nga, khu vực mà Kiev tuyên bố đã chọc thủng, là phòng tuyến mạnh nhất trong hệ thống phòng thủ nhiều lớp của Moscow.
"Có một sự khác biệt rất lớn giữa lớp phòng tuyến thứ nhất và thứ hai", Chỉ huy nhóm Tavria của Ukraine - Chuẩn tướng Oleksandr Tarnavskiy nhận định với báo Anh The Observer đầu tháng 9. Theo Viện Nghiên cứu Chiến tranh, các lực lượng của Nga đã dồn "phần lớn sức mạnh chiến đấu vào các vị trí phòng thủ đầu tiên để đối phó với chiến dịch phản công của Ukraine".
Tuy nhiên, thời gian đang cạn dần. Khi mùa mưa đến, mặt đất sẽ nhiều bùn lầy và khó di chuyển hơn, điều có thể cản trở khả năng đạt được thành quả lớn.
Trong khi đó, các lực lượng của Nga tăng cường tấn công vào phía Đông Bắc. Bằng cách này, Moscow hy vọng sẽ giành lại một số vùng lãnh thổ đã mất vào năm ngoái và buộc Ukraine phải phân tán nguồn lực sang đây. Tuy nhiên, nếu các lực lượng của Ukraine bị điều khỏi mặt trận Đông Nam, mũi tiến công lớn của cuộc phản công hiện nat sẽ có nguy cơ thất bại.