Ukraine trả giá đắt khi tấn công Kursk, Nga nắm trong tay cơ hội vàng?

Sau hơn 1 tháng tiến hành chiến dịch đột kích táo bạo vào lãnh thổ Nga, Ukraine đã tận dụng sự bất ngờ và tốc độ để nhanh chóng vượt qua các tuyến phòng thủ của đối phương, đồng thời đạt được một số bước tiến, trong đó có việc kiểm soát 1.300km2 ở biên giới Nga. Nhưng vẫn chưa rõ tác động của chiến dịch này sẽ làm giảm hay gia tăng triển vọng của Ukraine nhằm giành lợi thế trong cuộc chiến với Nga.

Câu hỏi này đã trở thành chủ đề thảo luận của các chiến lược gia trên toàn thế giới. Nhiều chuyên gia quân sự đã đưa ra những ý kiến trái chiều về cuộc đột kích của Ukraine.

Lợi thế mà Ukraine có được

Nhà nghiên cứu Orysia Lutsevych của tổ chức Chatham House cho rằng, cuộc tấn công Kursk là một thành công lớn của Ukraine. Đây là lần đầu tiên lãnh thổ Nga bị xâm nhập với quy mô lớn kể từ Thế chiến thứ 2. Sau hơn một tháng kể từ khi phát động chiến dịch đột kích vào Kursk, Ukraine đã kiểm soát được nhiều khu định cư và tiếp tục hoạt động tấn công. Họ khẳng định sẽ củng cố một vùng đệm có thể phòng thủ được bên trong nước Nga.

Cùng chung quan điểm này, chuyên gia Piotr Śledź của Đại học Warsaw nhận định, ngoài lợi ích về mặt quân sự, chiến dịch xâm nhập Kursk còn là hoạt động mang tính tâm lý, để trấn an tinh thần của các binh sỹ Ukraine sau nhiều tháng chiến đấu mệt mỏi trên chiến trường. “Đây là động lực tinh thần mà quân đội Ukraine cần sau nhiều tháng Nga tấn công dữ dội bằng máy bay không người lái và tên lửa nhằm vào các địa điểm quân sự cũng như cơ sở hạ tầng quan trọng của Ukraine. Điều đó rất quan trọng, nhằm giúp Ukraine nâng cao khả năng huy động nguồn nhân lực, vốn đang ngày càng trở nên khó khăn hơn”.

Nhà báo quốc phòng Stavros Atlamazoglou đánh giá, việc giành được lãnh thổ ở Kursk mang lại cho Ukraine một con bài mặc cả để tìm cách buộc Nga rút khỏi các vùng lãnh thổ của Ukraine.

“Bằng cách xâm nhập lãnh thổ Nga, giới lãnh đạo Ukraine đã đánh cược một canh bạc lớn. Mục tiêu cuối cùng của họ có thể không phải là chiếm và sáp nhập đất đai của Nga. Thay vào đó, họ muốn tạo ra một tình huống đe dọa đối với quân đội Nga, buộc Điện Kremlin phải rút quân khỏi chiến tuyến ở Ukraine để đối phó với mối đe dọa này. Do đó, lực lượng Ukraine sẽ dễ dàng phòng thủ hơn trên chính lãnh thổ của họ. Ngoài ra, Kiev sẽ có một số đòn bẩy trong trường hợp diễn ra các cuộc đàm phán", ông Stavros Atlamazoglou cho biết.

Michael Kofman – nhà nghiên cứu cấp cao tại Quỹ Carnegie vì Hòa bình Quốc tế, và Rob Lee – nhà phân tích tại Viện Nghiên cứu Chính sách Đối ngoại, lập luận rằng ngoài việc chứng minh sức mạnh của Ukraine và thách thức Nga, thành công ở Kursk có thể ảnh hưởng đến các nhà hoạch định chính sách của Mỹ trong bối cảnh cuộc bầu cử tổng thống đang đến gần. Một trong những mục tiêu của chiến dịch này là khiến phương Tây tăng cường viện trợ và thay đổi các hạn chế về vũ khí đối với Ukraine. Giới lãnh đạo ở Kiev cho rằng, thành công tại Kursk sẽ giúp nới lỏng sức ép của Mỹ buộc Ukraine phải đàm phán với Nga. Ngoài ra, chiến dịch tấn công Kursk có thể làm thay đổi nhận thức của phương Tây về năng lực của Ukraine.

Cái giá Ukraine phải trả và cơ hội dành cho Nga

Tuy nhiên, nhiều nhà phân tích khác lại đưa ra quan điểm trái ngược khi cho rằng, chỉ còn là vấn đề thời gian trước khi Ukraine phải rút khỏi Kursk và tái triển khai trở lại ở chiến trường miền Đông Ukraine, nơi lực lượng Nga đang tiến quân đều đặn. Theo báo cáo mới nhất từ Economist, trong 2 tháng qua, Nga đã dành hầu hết nguồn lực vào việc tấn công trung tâm hậu cần Pokrovsk ở Donbass, nằm ngay phía tây bắc Kurakhove. Trung tâm của cuộc giao tranh đã chuyển đến các thị trấn Ukrainsk và Halytsynivka, cách Kurakhove khoảng 15km về phía Bắc.

Nga tuyên bố rằng lực lượng nước này đã giành được quyền kiểm soát hoàn toàn thị trấn Novohradska. Thị trấn nhỏ này nằm cách Pokrovsk, một thành phố có tầm quan trọng chiến lược ở miền Đông Ukraine chưa đầy 9km nơi giao nhau giữa các tuyến đường sắt và đường bộ. Quân đội Nga đã tiến nhanh từ phía Đông khi họ thực hiện kế hoạch giành quyền kiểm soát toàn bộ khu vực Donbass.

Nếu lực lượng Nga chiếm được Pokrovsk, họ sẽ cắt đứt các tuyến tiếp tế quan trọng, cô lập các đơn vị Ukraine đang bảo vệ các khu vực quan trọng khác ở Donetsk.

Theo Andrew Latham, thành viên cấp cao tại Viện Hòa bình và Ngoại giao,cảnh báo nếu Ukraine để mất Pokrovsk thì điều này có thể gây ra hiệu ứng dây chuyền, dẫn đến sự sụp đổ hầu như toàn bộ hệ thống phòng thủ của họ tại khu vực Donetsk.

Quân đội Ukraine ở những khu vực này phụ thuộc rất nhiều vào các tuyến đường tiếp tế đi qua Pokrovsk để có đạn dược, quân tiếp viện và hỗ trợ hậu cần. Bất kỳ sự gián đoạn nào đối với các tuyến tiếp tế này đều có thể làm suy yếu nghiêm trọng khả năng giữ vững vị trí của họ trước các cuộc tiến công của Nga, đồng thời cho phép Moscow giành thêm lợi thế ở miền Đông Ukraine và thay đổi tiến trình của cuộc xung đột.

Về mặt quân sự, ông Latham lập luận rằng cuộc tấn công vào Kursk không mang lại bất kỳ lợi ích đáng kể nào cho Ukraine. Thay vì buộc Nga phải rút lực lượng ra khỏi Donetsk, nó đã khiến Ukraine phải chuyển hướng những đơn vị thiện chiến nhất và trang thiết bị tiên tiến ra khỏi các mặt trận quan trọng về mặt chiến lược.

Sự thay đổi này không chỉ làm suy yếu thế phòng thủ của Ukraine ở khu vực Donetsk mà còn làm trầm trọng thêm tình trạng thiếu hụt nhân lực cũng như những thách thức mà lực lượng Ukraine phải đối mặt trong việc giữ vững các vị trí phòng thủ xung yếu.

“Đối với Ukraine, chiến dịch xâm nhập Kursk khiến họ bỏ lỡ cơ hội củng cố các vị trí phòng thủ của mình ở phía Đông. Đối với Nga, cuộc tấn công Kursk của Ukraine có thể được coi là một cơ hội lớn vì nó đã khiến Kiev rút nguồn lực ra khỏi các mặt trận quan trọng hơn. Bằng cách duy trì sự tập trung vào Donetsk, lực lượng Nga đã có thể tận dụng lợi thế của họ và tìm cách khai thác điểm yếu của Ukraine dọc theo mặt trận phía Đông”, ông Latham nhấn mạnh.

“Việc Nga tiếp tục tập trung vào các mục tiêu chiến lược như Pokrovsk phản ánh một chiến lược rộng hơn nhằm củng cố các lợi ích của họ ở miền Đông Ukraine. Nếu chiếm được các trung tâm hậu cần và mạng lưới giao thông quan trọng, Nga sẽ cải thiện đáng kể vị thế, có khả năng mở đường cho những bước tiến xa hơn vào lãnh thổ do Ukraine nắm giữ và dẫn đến sự đột phá quyết định”, nhà phân tích này nói thêm.

Để giành lợi thế trong trận chiến ở Kursk, Ukraine đã điều động những đơn vị giỏi nhất và giàu kinh nghiệm nhất của nước này cùng với lực lượng nòng cốt được triển khai từ Lực lượng tấn công đường không tinh nhuệ của Ukraine. Một số đơn vị đã được rút khỏi tiền tuyến ở Donetsk và Kharkov, nơi họ đang chiến đấu chống các đợt tấn công của Nga, trong khi những đơn vị khác đóng vai trò là lực lượng dự bị quan trọng để ngăn chặn đà tiến của đối phương. .

Các chuyên gia Kofman và Lee lưu ý, cuộc tấn công Kursk đã không giúp Ukraine bao vây hoặc xóa sổ một số lượng lớn đơn vị chiến đấu của Nga, thay vào đó, Kiev đang mất đi nhiều binh sỹ, vũ khí và bị suy giảm khả năng chống đỡ ở những mặt trận khác.

“Cuộc tấn công không khắc phục được sự mất cân bằng về nhân lực và vật lực trong cuộc chiến. Hiện tại, Nga vẫn giữ được lợi thế về số lượng binh sỹ, thiết bị và đạn dược. Nga đã giành được hơn 1.200km2 lãnh thổ kể từ tháng 10/2023 và tiếp tục đạt được những bước tiến mới kể từ khi Ukraine tấn công Kursk. Gần đây, tốc độ tiến quân của Moscow đã tăng tốc và vị thế của Kiev ngày càng trở nên bấp bênh dọc theo một số khu vực của mặt trận. Các cuộc tấn công của Nga có thể hiệu quả hơn vào mùa đông khi những tán lá rậm rạp trong các khu vực mà lực lượng Ukraine ẩn náu biến mất", hai chuyên gia Kofman và Lee nhấn mạnh.

Theo các chuyên gia này, việc Nga không đẩy lùi lực lượng Ukraine ra khỏi Kursk có thể không phải là dấu hiệu cho thấy sự bất lực mà là một động thái rõ ràng và có chủ đích nhằm đạt được mục tiêu lớn hơn ở miền Đông Ukraine. Nga có thể giành lại Kursk mà không gặp nhiều khó khăn. Trong bối cảnh cuộc xung đột toàn diện ở Ukraine đang trở thành "cuộc chiến tiêu hao" thì Nga vẫn có nhiều cơ hội hơn, với nguồn nhân lực, vũ khí và công nghệ tốt hơn.