Tiền tuyến Ukraine là một trong những nơi nguy hiểm nhất và là thử thách lớn nhất cho bất cứ người lính nào. Việc băng qua những bãi đất trống giữa những hàng cây thường là hành động tự sát, bởi khoảng trống đó có thể có những quả mìn đang trực chờ để phát nổ, những tay lính bắn tỉa đang rình rập để bóp cò, hay là một vài chiếc UAV đang dõi theo "con mồi" để sẵn sàng bổ nhào xuống.
Vì vậy, để tăng khả năng sống sót khi di chuyển trên chiến trường, những người lính ở cả hai bên đều rất cần những phương tiện vận chuyển hết sức cơ động và an toàn.
Trong bối cảnh những kho dự trữ xe bọc thép từ thời Liên Xô của Nga ngày càng vơi đi và việc di chuyển trên những chiếc xe bọc thép nặng nề cũng không còn được an toàn, các đơn vị tiền tuyến của Nga đang chuyển hướng sang sử dụng các phương tiện vận tải ngẫu hứng để di chuyển và tấn công vào các vị trí của Ukraine, trong đó nổi bật nhất là loại xe địa hình 4x4 có tên là Desertcross 1000-3, do công ty Aodo của Trung Quốc chế tạo.
Quân đội Nga và xe golf Desertcross-1000-3 trên tiền tuyến, năm 2023.
Xe golf "chiến đấu" của Quân đội Nga
Công bằng mà nói, xe địa hình (ATV) có những ứng dụng rất hiệu quả trong hoạt động quân sự, chúng có thể giúp di chuyển thiết bị, vật tư và nhân sự trong điều kiện địa hình phức tạp. Ngoài ra, nó còn có thể được sử dụng cho các hoạt động có độ rủi ro cao hơn, chẳng hạn như sử dụng ATV làm bệ phóng di động cho vũ khí hạng nặng tầm xa hoặc để tuần tra khu vực chiến đấu. Những chiếc xe địa hình này được nhiều binh sĩ Nga ưa chuộng và thường gọi với cái tên dễ thương là "xe golf".
Lực lượng đặc biệt Ukraine cũng được ghi nhận sử dụng xe Ranger 4x4 ATV "xe buggy" và xe MRZR "Razor", do công ty Polaris của Mỹ chế tạo trong vai trò trinh sát và hỗ trợ cho các lực lượng đặc biệt.
Nhưng để những chiếc ATV có thể tấn công trực diện vào trận địa kiên cố của đối phương lại là một vấn đề khác. ATV không được che chắn và bọc thép như xe thiết giáp, vì vậy cả chiếc xe và người ngồi trên đó đều có thể bị tiêu diệt dễ dàng bởi máy bay không người lái, mìn hoặc hỏa lực vũ khí hạng nặng.
Tuy nhiên, trong nhiều tháng qua, Quân đội Nga đã tiến hành các cuộc tấn công quy mô nhỏ (chủ yếu là cấp tiểu đội hoặc trung đội), vào các phòng tuyến của Ukraine bằng các phương tiện này và đạt được những kết quả bất ngờ.
Tổng thống Nga Vladimir Putin đã đích thân kiểm tra các xe ATV của Trung Quốc vào ngày 10/11/2023. Vào thời điểm đó, Nga đã nhận bàn giao 537 trong tổng số 2100 xe, được mua với đơn giá 1,58 triệu rúp (17.141 USD) cho mỗi chiếc Desertcross, hoặc 2,1 triệu rúp (22.782 USD) cho các biến thể nâng cấp. Desertcross được bán ở Mỹ có giá cao hơn một chút, lên tới 20.000 USD.
Chưa đầy một tháng sau, vào ngày 3/12, hai chiếc Desertcross đầu tiên đã bị phá hủy gần Krynky bởi máy bay không người lái ném bom hạng nặng, bốn cánh của Ukraine thuộc đơn vị Magyar Birds. Máy bay không người lái dường như đã thả lựu đạn phóng tên lửa từ trên cao.
Các mẫu xe Desertcross thế hệ 2022 được Nga mua nặng hơn 1,5 tấn, có tải trọng tối đa là 500kg và có 4 chỗ ngồi, bao gồm cả người lái. Ngoài ra, chiếc xe có thể kéo tải trọng nặng một tấn. Xe sử dụng động cơ 85 mã lực với tốc độ tối đa 80 km/h, bình nhiên liệu có dung tích 57 lít giúp cho xe có thể hoạt động trong phạm vi 250km.
Xe còn có các tính năng nâng cao khả năng vận hành trên mọi địa hình, bao gồm hệ thống lái trợ lực điện và phanh đĩa thủy lực. Trên xe còn có thiết bị đặc biệt với dây đai dùng để buộc hai bệnh nhân vào cáng khi thực hiện nhiệm vụ sơ tán thương binh. Ngoài ra còn có tời để kéo rơ-moóc.
Một số bức ảnh còn cho thấy xe Desertcross được trang bị súng máy hạng trung PKM 7,62 mm trên mui xe, hoặc súng máy hạng nặng Kord 12,7 mm và súng phóng lựu tự động AGS-17 30 mm trên bệ phẳng phía sau xe.
Để đối phó với máy bay không người lái, Quân đội Nga đã tiến hành một số sửa đổi cho xe như gắn thêm lưới hoặc lồng chống UAV. Lực lượng phòng vệ phóng xạ, hóa học và sinh học (RKhBZ) của Nga cũng sử dụng xe Desertcrosses được trang bị thiết bị tạo khói để ngụy trang.
Một phương tiện dân sự giá rẻ khác mà Nga đã hướng tới là xe mô tô, đôi khi có cả xe sidecar (mô tô 3 bánh) để chở bộ binh. Mô tô từ lâu đã được sử dụng trong quân đội để vận chuyển và liên lạc, thậm chí là trong vai trò trinh sát chiến đấu. Trong Thế chiến thứ hai, cả Đức và Anh đều sử dụng các tiểu đoàn mô tô làm nhiệm vụ trinh sát chiến đấu, một số chiếc mô tô còn chở vũ khí hạng nặng như súng máy, súng trường chống tăng và súng cối hạng nhẹ.
Tương tự như xe ATV, một số đơn vị bộ binh Nga đã sử dụng mô tô trong cơ động và chiến đấu. Những binh sĩ đi trên mô tô thậm chí còn phải đối mặt với máy bay không người lái và vũ khí nhỏ nhiều hơn khi đi trên những chiếc xe golf. Tuy nhiên, xe mô tô có tính cơ động cao nên dễ dàng di chuyển và tránh được những đòn tấn công trên chiến trường.
Một chiếc Desertcross 1000-3 của Nga được máy bay không người lái của Lữ đoàn cơ giới số 93 của Ukraine ghi lại.
Tại sao Nga lại sử dụng các phương tiện dân sự dễ bị tổn thương?
Theo các chuyên gia phương Tây, Quân đội Nga đang tiến hành tấn công trên mọi mặt trận và họ cần phải sử dụng một lượng lớn các phương tiện chiến đấu. Việc sử dụng ATV Desertcrosses trong vai trò tấn công sẽ làm giảm bớt sự thiệt hại của các phương tiện bọc thép có giá trị.
Các cuộc tấn công bằng xe golf hay xe mô tô được xem như một chiến thuật tác chiến mới của Nga. Lực lượng sử dụng xe ATV sẽ được triển khai ngay sau khi kết thúc các đợt bắn pháo và ném bom xuống trận địa của Ukraine.
Hầu hết các cuộc tấn công quy mô nhỏ này chỉ mang tính chất là thăm dò, với mục tiêu chính là tìm ra những khoảng trống trong hệ thống phòng thủ, các vị trí đã bị bỏ rơi hoặc bị tổn hại nghiêm trọng sau các cuộc bắn phá dữ dội trước đó. Trong những trường hợp như vậy, tốc độ của xe ATV sẽ giúp cho bộ binh Nga nhanh chóng chiếm giữ những vị trí này, trước khi các lực lượng của Ukraine kịp tái triển khai.
Sử dụng mô tô hoặc ATV sẽ giúp cho binh sĩ Nga rút ngắn được thời gian di chuyển trên địa hình trống trải và giảm thiểu sự tấn công của máy bay không người lái hoặc pháo binh đối phương.
Bên cạnh đó, tình trạng thiếu hụt trầm trọng về đạn dược nói chung và đạn pháo nói riêng trong Quân đội Ukraine cũng là cơ hội để Nga sử dụng các phương tiện như ATV tham gia chiến đấu. Hiện tại, Ukraine buộc phải dựa vào các cuộc tấn công chính xác bằng máy bay không người lái cảm tử để thay thế cho các cuộc tấn công từ đạn pháo hạng nặng 155 mm.
Tuy nhiên, khi gói viện trợ quân sự của Mỹ được nối lại vào tháng 4 vừa qua, lực lượng bộ binh sử dụng xe golf và xe mô tô của Nga có thể sẽ không còn được sử dụng với vai trò mạo hiểm như thời điểm hiện tại nữa.