Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky(trái) và Thủ tướng Bỉ Alexander De Croo trong cuộc họp báo sau cuộc gặp tại Brussels vào ngày 11/10/2023. Ảnh: AFP
Trên trường quốc tế, khi đến thăm Mỹ và các nước phương Tây khác, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky luôn đưa ra thông điệp Kiev đang cần vũ khí, đạn dược tân tiến và tài chính hơn nữa.
Tuy nhiên, tại quê nhà, ông lại phải đối mặt với vấn đề nhân sự. Cuộc chiến sắp kết thúc năm thứ hai và quân đội Ukraine cần thêm nhân lực để duy trì cuộc chiến kéo dài và hao tổn trước Nga, một quốc gia có dân số đông gấp 3 lần Ukraine.
Trong một bài xã luận gần đây, chỉ huy quân sự hàng đầu của Ukraine, Tướng Valery Zaluzhny thừa nhận việc huấn luyện và tuyển quân đang trở thành một thách thức nghiêm trọng đối với quốc gia này.
“Tính chất kéo dài của cuộc chiến, việc luân chuyển binh lính bị hạn chế, luật pháp tồn tại những lỗ hổng để có người trốn tránh việc huy động quân, làm giảm đáng kể động lực của công dân phục vụ trong quân đội”, vị tướng chia sẻ.
Bài xã luận thừa nhận một thực tế ảm đạm rằng Ukraine cần nhiều người binh sĩ hơn và cần ngay bây giờ. Vậy thách thức huy động lực lượng của Ukraine đang nghiêm trọng đến mức nào?
Kiev không công khai mục tiêu nhân lực của mình, cũng không tiết lộ chi tiết tổng số người chết và bị thương, mặc dù thương vong của cả hai bên ước tính kể từ tháng 2/2022 lên tới hàng trăm nghìn người.
Sau khi Nga tiến hành chiến dịch quân sự đặc biệt, Ukraine đã áp đặt thiết quân luật, theo đó tất cả nam giới trong độ tuổi từ 18 đến 60 đều phải có trách nhiệm nghĩa vụ quân sự và có thể được điều động ngoại trừ những người không đủ điều kiện thực hiện nghĩa vụ. Đến năm 2023, các quy định về đăng ký quân sự đã được cập nhật để bao gồm cả phụ nữ. Nhưng các biện pháp này đã không còn đủ sức hấp dẫn để tất cả sẵn sàng tham gia.
Thiết quân luật đưa ra những lệnh cấm xuất cảnh hà khắc. Nam giới từ 18 đến 60 tuổi bị cấm xuất cảnh, mặc dù có rất nhiều trường hợp miễn trừ, từ cha mẹ đơn thân có con nhỏ đến vận động viên chuyên nghiệp.
Rất khó nắm chính xác về mức độ người Ukraine hưởng ứng lời kêu gọi phục vụ trong quân đội, nhưng các quan chức đã công khai thừa nhận rằng việc trốn nghĩa vụ quân sự và thực thi các quy định huy động là một vấn đề.
Tại cuộc họp ngày 9/11, người phát ngôn Cơ quan Biên giới Nhà nước Ukraine Andriy Demchenko cho biết, trong 10 tháng qua, 43.000 công dân Ukraine đã bị từ chối xuất cảnh ở biên giới. “Các lý do rất khác nhau, nhưng chủ yếu là vì họ không đủ điều kiện xuất cảnh”, ông nói.
Cuộc chiến đôi khi được đơn giản hóa như một cuộc cạnh tranh công nghiệp. Các nước phương Tây ủng hộ Ukraine đang chạy đua sản xuất đạn dược cho Kiev, trong khi Moskva tăng cường sản xuất đạn pháo trong nước và tìm kiếm nguồn cung cấp mới. Nhiều khi nó cũng trở thành một cuộc đua tuyển quân giữa Ukraine với Nga.
Huy động quân là vấn đề sống còn của Ukraine. Cuộc phản công của Ukrraine đã không mang lại bất kỳ đột phá lớn nào trên chiến trường và sự hỗ trợ của phương Tây có nguy cơ bị dao động, đặc biệt là khi các sự kiện ở Israel và Gaza hồi tháng trước đã chuyển hướng sự chú ý khỏi cuộc xung đột kéo dài ở châu Âu.
“Nếu chiến tranh tiếp tục như hiện giờ, không có cách nào để trốn tránh nghĩa vụ quân sự”, Thiếu tá Viktor Kysil phục vụ trong lữ đoàn “Khartiia” cho biết. Cho đến gần đây, ông vẫn tham gia tuyển quân cho đơn vị của mình.
“Đang thiếu quân nhân, đôi khi là thiếu hụt trầm trọng. Bên cạnh đó, nhiều vị trí quân sự khác nhau đòi hỏi những kỹ năng khác nhau. Một số yêu cầu rèn luyện thể chất, một số yêu cầu kỹ năng trí tuệ. Mọi người thì lại có những kỹ năng khác nhau”, Thiếu tá Viktor nhận xét.
Ông cũng thừa nhận việc phải ra chiến tuyến thật sự nhưng lại nhận mức lương ít ỏi khiến nhiều người nhụt chí. “Khi họ biết rằng mình phải đi ra vùng chiến sự, mong muốn kiếm được 20-30.000 UAH (tương đương 550-830 USD/tháng) hoặc thậm chí 100.000 UAH (2.750 USD) ngay lập tức biến mất”.
Mark Holovei (29 tuổi) làm tình nguyện viên dân sự hỗ trợ quân đội đã hai năm nay nhưng anh không thể nhập ngũ vì vấn đề sức khỏe. Anh cho hay người dân đang dần chủ quan về tình hình.
“Người dân quá chủ quan. Các câu lạc bộ khiêu vũ vẫn hoạt động, taxi đêm vẫn hoạt động. Nếu như không có một cuộc tấn công tên lửa vào thành phố, mọi người có xu hướng quên rằng chúng ta thực sự đang ở giữa cuộc chiến”, Mark bày tỏ.
Đối với những người như Yevhen và Vlad làm trong lĩnh vực công nghệ, họ đều không muốn phải thực hiện nghĩa vụ quân sự.
“Nếu ngày mai tôi nhận được thông báo nhập ngũ, tôi sẽ hỏi ý kiến luật sư để không phải thực hiện. Tôi sẽ giúp ích được gì ở chiến trường nếu không được huấn luyện đầy đủ? Thay vì bị giết trong hai phút, tôi sẽ ở đây làm việc, đóng thuế và hỗ trợ nền kinh tế của quốc gia”, chuyên gia công nghệ thông tin 32 tuổi Yevhen chia sẻ.
Trong khi đó, Vlad, 30 tuổi, nhận xét Ukraine chưa sẵn sàng chiến đấu với Nga: “Chúng tôi không có sức lực, tiền bạc hay vũ khí để làm điều đó. Chúng tôi không hề chuẩn bị cho điều đó chút nào. Tôi không muốn đi chiến đấu. Tôi chưa sẵn sàng về mặt tinh thần cũng như thể chất. Nếu tôi nhận được lệnh nhập ngũ thì công ty sẽ cố gắng thu xếp để tôi ở lại. Với những đồng lương ngoại tệ tôi nhận được, thì điều đó sẽ giúp ích hơn cho quốc gia”.