Một số điểm chưa rõ ràng
Bộ Luật Hình sự sửa đổi năm 2015 sẽ có hiệu lực thi hành từ ngày 1/7/2016 với nhiều điều khoản mới, trong đó, có điều 292 quy định về tội cung cấp dịch vụ trái phép trên mạng máy tính, mạng viễn thông.
Theo điều luật này, người nào cung cấp các dịch vụ như sàn giao dịch thương mại điện tử, trung gian thanh toán điện tử, trò chơi điện tử và các loại dịch vụ khác trên mạng máy tính, mạng viễn thông mà không có giấy phép hoặc không đúng nội dung được cấp phép có khả năng sẽ bị truy tố trách nhiệm hình sự.
Trao đổi với chúng tôi, luật sư Trương Thanh Đức - Trọng tài viên Trung tâm Trọng tài Quốc tế tại Việt Nam đồng thời là thành viên Đoàn luật sư Tp. Hà Nội cho rằng, điều 292 có 2 phần nội dung.
Trong đó, phần thứ nhất được quy định tương đối rõ ràng, cụ thể là các hoạt động tương đối đặc biệt, nhạy cảm, dễ bị lợi dụng, dễ bị lừa đảo, phải được các cơ quan chuyên ngành cấp phép với thủ tục chặt chẽ hơn bình thường, chẳng hạn: sàn vàng, tài khoản, trung gian đa cấp, thanh toán...
Tuy nhiên, điểm e trong khoản 1, Điều 292 mới này thì còn tù mù, chưa hiểu rõ. Ví dụ như có 2 loại sàn giao dịch, thứ nhất là sàn thương mại điện tử thì có giấy phép của Chính phủ hàng chục năm nay và đương nhiên đơn vị nào làm trái sẽ bị xử lý.
"Còn dạng thứ 2, hiện nhiều công ty, trang web của họ thêm chức năng bán hàng thương mại điện tử, có thể giao dịch, đăng ký, thậm chí, dựa vào đó để chuyển khoản, thanh toán rất giống với thương mại điện tử thì nguy cơ bị xử lý hình sự là tương đối lớn.
Bên cạnh đó, những nguy cơ mơ hồ khác liên quan đến cung cấp dịch vụ trên mạng internet và mạng viễn thông thì đúng là không giải thích, hướng dẫn thì ai cũng sẽ sợ", luật sư Đức nêu rõ.
Luật sư Trương Thanh Đức. Ảnh: trang cá nhân.
Trong khi đó, luật sư Trương Quốc Hòe, Trưởng VP Luật sư Interla (Hà Nội) lại cho rằng, những ngành nghề được nhắc đến trong điều 292 mới đều là những ngành nghề kinh doanh có điều kiện, trước khi được phép kinh doanh phải được cơ quan nhà nước có thẩm quyền cấp giấy phép hoạt động.
Như vậy, nếu người kinh doanh thực hiện đúng các quy định mà pháp luật đã quy định thì họ vẫn hoạt động kinh doanh như bình thường.
Điều luật này chỉ điều chỉnh những hành vi kinh doanh các ngành nghề trên mạng internet mà không được cấp phép.
Uber có bị xử lý hình sự?
Đối với ứng dụng Uber đang phát triển mạnh và khi sử dụng phương tiện qua dịch vụ này, người dùng sẽ không trả phí trực tiếp bằng tiền mặt mà thanh toán thông qua thẻ tín dụng cá nhân.
Điều này cho thấy, đây cũng là một dạng hoạt động của sàn thương mại điện tử trên mạng.
Luật sư Đức cho rằng, ứng dụng này cũng giống như Facebook, tức là người cung cấp chính ở nước ngoài còn người tham gia mà ở trong nước là người chạy ôtô thì không xử lý được vì họ không có tội.
"Nếu Uber vào Việt Nam thì chắc chắn sẽ phải làm các thủ tục cần thiết theo quy định. Theo tôi được biết, Uber cũng đã có làm những thủ tục nhất định ở Việt Nam rồi", luật sư Đức thông tin.
Luật sư Đức cũng bày tỏ thêm: "Phải khẳng định, khi vào Việt Nam nếu không có các giấy phép đăng ký cụ thể thì khả năng Uber bị xử lý hình sự là có nhưng vấn đề này chưa rõ ràng.
Ví dụ như là Uber cho đến giờ giải thích có phải là hoạt động cung cấp dịch vụ trên mạng inernet, viễn thông hay không thì vẫn chưa có 1 kết luận nào cả, còn nhiều tranh cãi.
Bởi theo nghĩa rộng thì nó quá rộng, công ty nào cũng có thể gặp phải, ngay kể cả công ty tôi khi cho thêm vào web là liên hệ thế này, thế kia thì cũng là cung cấp.
Ở đây như thế nào là cung cấp dịch vụ trên mạng, viễn thông cần phải giải thích cụ thể...", luật sư Đức nói thêm.
Luật sư Trương Quốc Hòe.
Luật sư Trương Quốc Hòe cũng cho rằng Uber là một hoạt động kinh doanh mang tính toàn cầu, diễn ra trên nhiều quốc gia.Tại Việt Nam, nhu cầu về sử dụng dịch vụ Uber cũng rất cao. Tuy nhiên vấn đề xác định loại hình kinh doanh của Uber đang có rất nhiều tranh cãi.
"Vì vậy, cơ quan nhà nước có thẩm quyền cần phải xác định và cung cấp danh mục, mã số hoạt động kinh doanh cho Uber để có thể quản lý và phát triển hoạt động này một cách phù hợp với thực tế phát triển của xã hội", luật sư Hòe nêu.
Cùng với đó, trao đổi với chúng tôi, một đại diện của Cục thương mại điện tử (Bộ Công thương) cho rằng, Cục đã nhận được các thông tin liên quan đến điều 292 mới của Bộ Luật Hình sự 2015.
Đại diện Cục cũng nhấn mạnh, không chủ trương hình sự hoá các hoạt động kinh doanh; các vi phạm trong lĩnh vực thương mại điện tử.
Và hiện nay, những vi phạm này chỉ dừng lại ở mức xử lý vi phạm hành chính và chỉ điều chỉnh các doanh nghiệp, cá nhân...