Thành viên một lữ đoàn "bão táp" của Ukraine được huấn luyện chuẩn bị cho chiến dịch phản công. Ảnh: AP
Theo tờ El Pais, những gì gần nhất cũng chỉ có thể được tìm thấy trong sách lịch sử hoặc trong các chuyến du lịch đến thăm Tuyến phòng thủ Siegfried (Siegfried Line) huyền thoại hoặc Gothic Line ở Italy, cả hai đều được quân đội Đức xây dựng trước và trong Thế chiến thứ hai 800 kilomet chiến hào, rãnh chống tăng, "răng rồng" (chướng ngại vật bê tông cốt thép để cản trở xe bọc thép), lô cốt súng máy và boongke, ngày nay đang tạo thành tuyến phòng thủ bảo vệ các khu vực do Nga kiểm soát ở Ukraine.
Kể từ mùa hè năm ngoái, các lực lượng Nga đã xây dựng một hàng rào phòng thủ khổng lồ để ngăn chặn cuộc phản công dự kiến của Ukraine. Trong khi đó, các đồng minh của Kiev tăng tốc cung cấp các phương tiện thiết giáp hạng nặng được thiết kế để vượt qua các biện pháp phòng thủ này.
Lực lượng Vũ trang Ukraine đang đứng trước một chiến dịch quy mô khổng lồ để giành lại các vùng lãnh thổ. Chiến dịch này sẽ cần nhiều binh lính, xe tăng và hỗ trợ trên không hơn đáng kể so với chiến dịch vào mùa hè và mùa thu năm ngoái khi Kiev tiến hành các cuộc phản công thành công nhanh chóng ở các tỉnh Kharkiv và Kherson.
Ảnh vệ tinh chụp hàng rào phòng thủ của Nga, với các lớp như bãi mìn, hào, răng rồng. Nguồn: NYT
Vào thời điểm đó, quân đội Nga đang rút lui và không có thời gian để củng cố các tuyến phòng thủ vững chắc. Các lực lượng Ukraine chỉ cần mở các cuộc tấn công với các đơn vị bộ binh nhỏ được hỗ trợ bởi các phương tiện bọc thép hạng nhẹ sử dụng chiến thuật đánh và chạy để chọc thủng các vị trí của quân Nga là đủ. Chiến lược của Kiev trong các cuộc phản công đó dựa trên học thuyết quân sự của NATO, trao quyền tự chủ cho các chỉ huy tiểu đoàn trên thực địa và kèm theo đó là pháo binh chính xác cao tấn công các tuyến tiếp tế và hậu phương của Nga.
Nhưng lúc này, bức tranh toàn cảnh mà quân đội Ukraine đang phải đối mặt phức tạp hơn nhiều. Trên khắp các khu vực chiếm đóng - ở tiền tuyến cũng như ở các thành phố phía sau - Nga đã dựng lên các hàng rào phòng thủ với quy mô chưa từng thấy ở châu Âu kể từ khi đế chế của Hitler sụp đổ.
Các lớp phòng thủ kiên cố của Nga
Javier Jordán, Giáo sư khoa học chính trị tại Đại học Granada ở Tây Ban Nha và là giám đốc nhóm phân tích quốc phòng Chiến lược Toàn cầu, và Stephen Biddle, Giáo sư tại Đại học Columbia (Mỹ), đã đưa ra so sánh trong một nghiên cứu được công bố vào tháng 11 năm ngoái. Ông Jordán nói: "Không có sự khác biệt về chất trong các cấu trúc phòng thủ này với thời Thế chiến thứ hai".
Các đồ họa dưới đây thể hiện các ví dụ về hoạt động củng cố phòng thủ của các lực lượng Nga:
Quân đội Nga đã đào một hào chống tăng dài hàng km ở hai trang trại Stepove-Ternuvate và dựng lên ba cứ điểm pháo binh cách đó vài km, tạo thành một tuyến phòng thủ cơ bản. Nguồn: El Pais
Thành phố chiến lược Tokmak nằm cách các trang trại Stepove-Ternuvate 20 km về phía Đông Nam. Tại đây, các lực lượng Nga đã xây dựng một hệ thống phức tạp hơn với nhiều tuyến vị trí phòng thủ.
Hình ảnh so sánh tại Tokmak vào tháng 11/2022 và tháng 3/2023, với các lớp hào và răng rồng đã được dựng. Nguồn: El Pais
Tuyến phòng thủ của Nga trải dài từ biên giới Nga với Ukraine tại tỉnh Luhansk ở phía Đông Bắc chạy qua các vùng Donetsk và Zaporizhzhia, theo dòng sông Dnipro khi nó đi qua thành phố Kherson và kết thúc ở cửa ngõ đến Bán đảo Crimea.
Theo ông John Helin, nhà sử học và nhà phân tích quân sự Phần Lan, các lực lượng Nga cũng đã củng cố các đô thị để biến chúng thành các cứ điểm phía sau phòng tuyến, mà các lực lượng Ukraine sẽ phải đánh chiếm từng khu vực một để tránh sót lại các đơn vị quân địch ở hậu phương của chính họ.
Giáo sư Helin cho biết các rào cản phòng thủ do Nga dựng lên tương tự như những chướng ngại vật được triển khai cách đây 80 năm, mặc dù dễ vượt qua hơn. Ví dụ, răng rồng không được đào cắm xuống đất như trong Thế chiến thứ hai mà đặt trên bề mặt và có thể dễ dàng loại bỏ bằng máy xúc. Các boong-ke cũng được thiết kế tương tự, không có móng ngầm hoặc tường kiên cố: chúng được đúc sẵn và chủ yếu được đặt dọc theo các con đường để làm nơi trú ẩn cho các tay súng bắn tỉa.
Minh họa các lớp phòng thủ của Nga, đầu tiên là hào chống tăng, hào và rào thép gai, rồi bãi mìn, bãi răng rồng, hào và thép gai, lô cốt cho tay súng, xe tăng và cuối cùng là boongke. Nguồn: El Pais
Tuy nhiên, tuyến phòng thủ của Nga vẫn "đáng gờm", như tình báo Anh đã lưu ý vào ngày 12/4, đặc biệt là ở mặt trận Zaporizhzhia, nơi có thể dự đoán trước một cuộc phản công của Ukraine nhắm tới mục tiêu là Melitopol và Biển Azov.
Ở Zaporizhzhia và khu vực bị chiếm đóng thuộc tỉnh Kherson, Nga đã xây dựng ba tuyến phòng thủ song song dài 120 km, mỗi tuyến cách nhau khoảng 15 km và tất cả đều theo cùng một hệ thống: tuyến chiến hào đầu tiên có dây thép gai, phía trước rải mìn; rồi đến răng rồng, hào chống tăng, tiếp đó là nhiều hào khác có thêm vị trí cho xe tăng với vai trò pháo binh.
NATO đẩy mạnh chuyển giao phương tiện vượt phòng thủ
Vào ngày 4/4, Tướng Australia, Mick Ryan đã ghi nhận một sự thay đổi đáng kể trong trang thiết bị do các đồng minh NATO cung cấp cho Ukraine. Theo ông, lần đầu tiên kể từ khi cuộc xung đột bắt đầu, các phương tiện chuyển giao đã được thiết kế đặc biệt cho nỗ lực vượt qua các chướng ngại vật chống thiết giáp; các thiết bị bọc thép đã được ưu tiên, cũng như thiết bị dành cho đặc công và kỹ sư, chẳng hạn như chất nổ dẻo C-4 mở đường xuyên các khối bê tông.
Một binh sĩ Nga đứng trước dòng sông Dnipro vào cuối tháng 11/2023. Ảnh: Reuters
Washington đã cung cấp phương tiện chống mìn (MRAP), xe tăng với xẻng kích nổ mìn; xe bánh xích với chất nổ M-58, có thể kích nổ mìn theo chiều ngang và phá hủy răng rồng, và xe bọc thép M-60 với các cầu có thể triển khai để vượt qua các chiến hào và hào chống tăng.
Đức đã gửi phương tiện bắc cầu di động Biber có thể giúp triển khai xe bọc thép và xe rà phá mìn Wisent-1.
Litva thì cung cấp các phương tiện bọc thép chống mìn trên mọi địa hình và Phần Lan cung cấp xe tăng Leopard thích ứng với việc mở đường mở qua các bãi mìn.
Trong khi đó, Hà Lan đã gửi xe chiến đấu Bradley và phao M-3 để đổ bộ đường sông và Pháp cung cấp xe bọc thép chở quân lội nước AMX-10P.
Bản đồ khu vực xung đột ở Ukraine. Nguồn: NYT
Kiev dường như đang cân nhắc phương án thực hiện một cuộc tấn công đổ bộ ở mặt trận phía Nam, băng qua sông Dnipro, một phương án mà hầu hết các nhà phân tích đều coi là một chiến công thực tế bất khả thi: lòng sông Dnipro đoạn qua Kherson dài tới hơn 2 km.
Thống đốc vùng Kherson do Moskva bổ nhiệm, ông Vladimir Saldo, đã tuyên bố Kiev đang tích lũy lực lượng đổ bộ ở bờ phía tây của sông.
Cả hai chuyên gia Jordan và Helin đều lưu ý rằng nỗ lực tấn công vào nhiều đường hào, bãi mìn và chướng ngại vật bằng các tổ súng máy sẽ không hiệu quả nếu không có sự hỗ trợ đầy đủ của pháo binh. Giám đốc Global Strategy nhấn mạnh tinh thần của các binh sĩ phòng thủ cũng là một yếu tố quan trọng.