Từ trái sang: tướng Milley, Bộ trưởng Austin và tướng McKenzie trong phiên điều trần ngày 28/9. Ảnh: EPA-EFE
Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân Mark Milley, Bộ trưởng Quốc phòng Lloyd Austin và Tư lệnh Bộ Chỉ huy Trung tâm Kenneth McKenzie ngày 28/9 đã có mặt tại Uỷ ban quân vụ Thượng viện để điều trần về việc Mỹ rút quân khỏi Afghanistan.
Tại phiên điều trần, tướng Milley và tướng McKenzie cho biết từng khuyến nghị chính quyền Tổng thống Joe Biden nên duy trì khoảng 2.500 binh sĩ trên bộ ở Afghanistan trong bối cảnh nhiều người lo ngại Taliban vẫn chưa cắt đứt quan hệ với Al-Qaeda.
Tháng 4/2021, Tổng thống Biden ra lệnh rút toàn bộ lực lượng quân đội Mỹ khỏi Afghanistan trước tháng 9/2021, theo thoả thuận đạt được giữa Taliban với cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump.
Theo tướng Milley , Taliban “đã và vẫn đang là một tổ chức khủng bố, và họ chưa cắt đứt quan hệ với Al-Qaeda”. Al-Qaeda đã sử dụng Afghanistan làm căn cứ để thực hiện vụ tấn công khủng bố nước Mỹ ngày 11/9/2001.
“Chúng ta phải xem xét liệu Taliban có thể củng cố quyền lực không, hay sẽ đẩy Afghanistan vào một cuộc nội chiến khác”, tướng Milley nói, đồng thời nhấn mạnh phải tiếp tục bảo vệ người dân Mỹ khỏi các cuộc tấn công khủng bố tiềm tàng từ Afghanistan.
Theo ông Milley, từ tháng 1 đến tháng 4/2021, Tổng thống Biden đã xem xét kỹ lưỡng tình hình và nhận lời khuyên từ Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân, Hội đồng An ninh Quốc gia cùng nhiều người khác.
Tướng McKenzie cũng xác nhận từng "khuyến nghị duy trì 2.500 quân ở Afghanistan", nhưng khẳng định "đó là quan điểm cá nhân của tôi". "Tôi cũng có quan điểm rằng việc rút lui của các lực lượng Mỹ chắc chắn sẽ dẫn đến sự sụp đổ của quân đội Afghanistan và cuối cùng là chính quyền Afghanistan”.
Thượng nghị sĩ Jim Inhofe sau đó đặt câu hỏi, rằng không rõ khuyến nghị của ông Miller có thực sự đến được với Tổng thống Biden hay không. “Thưa ông, tôi đã có mặt khi cuộc thảo luận đó diễn ra và tôi tin tưởng rằng Tổng thống Biden đã lắng nghe tất cả các khuyến nghị một cách chăm chú,” tướng McKenzie trả lời.
Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Lloyd Austin cũng khẳng định: "Tôi biết Tổng thống Biden là một người trung thực và thẳng thắn. Ý kiến của họ đã được tổng thống tiếp nhận và xem xét".
Trong cuộc họp báo hôm 28/9, khi được hỏi về việc các tướng lĩnh đề xuất ông Biden giữ lại 2.500 binh sĩ ở Afghanistan, Thư ký Báo chí Nhà Trắng Jen Psaki cho biết: “Có nhiều quan điểm được đưa ra bởi đội ngũ an ninh quốc gia.
Những rõ ràng khuyến nghị đó không có giá trị về lâu dài, và không khác nào khiêu chiến với Taliban. Tổng thống Biden không muốn làm điều đó, ông ấy không nghĩ rằng đó là lợi ích của người dân Mỹ, hoặc lợi ích của quân đội chúng tôi.”
“Đó là những cuộc thảo luận về một loạt các lựa chọn, về việc đánh giá rủi ro của mỗi phương án. Dù lời khuyên có thế nào thì cuối cùng ông Biden vẫn là người quyết định. Ông ấy là tổng tư lệnh, là tổng thống, ông ấy sẽ đưa ra quyết định về những gì có lợi cho quốc gia.”
Tháng 2/2020, Tổng thống Mỹ thời điểm đó - ông Donald Trump - ký thoả thuận ngừng bắn với Taliban. Trong thoả thuận có điều khoản các lực lượng Mỹ sẽ rút khỏi Afghanistan trước ngày 1/5/2021.
Tuy nhiên, vài tuần trước hạn chót, ông Joe Biden đã gia hạn thời gian rút quân đến ngày 11/9/2021 - dịp tưởng niệm 20 năm vụ tấn công khủng bố ngày 11/9.
Vào thời điểm ông Biden nhậm chức (tháng 1/2021), có khoảng 3.500 lính Mỹ, 5.400 lính NATO và 6.300 nhà thầu ở Afghanistan với nhiệm vụ huấn luyện, cố vấn và hỗ trợ lực lượng an ninh Afghanistan chống khủng bố.
Giữa lúc Mỹ đang rút quân (tháng 8/2021), Taliban tiến công thần tốc và giành quyền kiểm soát gần như toàn bộ đất nước Afghanistan.
Nhóm này tiến vào thủ đô Kabul ngày 15/8. Trong hai tuần sau đó, Mỹ đã sơ tán khoảng 120.000 dân thường Afghanistan, nhiều người trong số họ đã cộng tác với Mỹ trong khoảng thời gian đóng quân kéo dài 20 năm ở Afghanistan.