Tại sao tướng Iran được Syria truy tặng Huân chương Anh hùng: Một thời "hô mưa gọi gió"?

Tướng Souleimani được Syria truy tặng huân chương

Ngày 14/1/2020, hãng tin SANA đưa tin Bộ trưởng quốc phòng Syria Tướng Ali Ayyoub thông qua Bộ trưởng Quốc phòng Iran, Thiếu tướng Amir Hatami truy tặng Tướng Souleimani (người đã thiệt mạng tại Baghdad hôm 8/1) Huân chương Anh hùng của Cộng hòa Arab Syria.

Huân chương nói trên đã được Tổng thống Bashar al-Assad quyết định truy tặng Tướng Souleimani do những đóng góp của ông trong cuộc chiến vẫn đang tiếp diễn tại Syria.

Trong cuộc gặp song phương với người đồng cấp Iran, Bộ trưởng Ayyoub đã ca ngợi sự hy sinh to lớn của Tướng Qassem Souleimani và vai trò bên cạnh người dân Syria trong việc chống khủng bố, và tuyên bố rằng vị tướng Iran "sẽ còn mãi trong tâm trí người dân Syria".

Về phần mình, Bộ trưởng Hatami đã cảm ơn và đánh giá cao các tuyên bố đã được các quan chức cấp cao Syria bày tỏ với chính phủ và người dân Iran về "vị tử đạo" Souleimani.

Ông Hatami khẳng định cuộc chiến (chống khủng bố ở Syria) sẽ vẫn tiếp tục, và nếu không có sự hy sinh của các "anh hùng kháng chiến", bao gồm cả những người trong lực lượng vũ trang Syria, tổ chức khủng bố IS sẽ mở rộng kiểm soát trong khu vực.

Bộ trưởng quốc phòng Iran cũng tái khẳng định việc Iran sẽ "vai kề vai" Syria trong cả giai đoạn chiến tranh chống khủng bố lẫn giai đoạn tái thiết.

Vai trò của Tướng Qassem Souleimani trong chiến tranh Syria?

Chỉ huy quá cố của Lực lượng Quds của Iran, Tướng Qassem Souleimani, là một trong những nhân vật quân sự nổi tiếng nhất trong Chiến tranh Syria. Tuy nhiên, vai trò của ông trong cuộc xung đột thường bị hiểu lầm.

Tướng Soleimani đóng một vai trò quan trọng trong cuộc chiến, đặc biệt là khi các hoạt động quân sự của chính phủ Syria dựa vào các nhóm bán vũ trang Hồi giáo Shia như Liwa Fatemiyoun, Kaitab Hezbollah, Kaitab Al-Imam Ali và lực lượng Hezbollah ở Lebanon.

Tướng Soleimani thường huy động các nhóm vũ trang này trước các chiến dịch quân sự (ví dụ như các chiến dịch Aleppo, đông Homs và Daraa) và thường xuyên tới thăm các chiến trường ở Syria và Iraq.

Khi Tướng Souleimani xuất hiện tại "trận tiền", ông thường được coi là thủ lĩnh của các chiến dịch quân sự, mặc dù không phải lúc nào vị tướng Iran cũng đóng vai trò như vậy.

Theo một sĩ quan Quân đội Arab Syria (SAA) tại biên giới Syria-Lebanon trong giai đoạn 2011-2015, Tướng Souleimani mặc dù không chỉ huy trực tiếp nhưng đã đóng vai trò quan trọng trong các chiến dịch dọc biên giới.

Điều tương tự cũng được các quân nhân Syria miêu tả khi viên tướng Iran xuất hiện ở miền nam Aleppo (cuối năm 2015) và miền bắc Daraa (2014), hai giai đoạn có sự hiện diện lớn của lực lượng bán vũ trang Hồi giáo Shia.

Không có bất kỳ nghi ngờ gì về việc Tướng Souleiman nhận được sự "tôn kính" của các chỉ huy Shia (ở cả Syria lẫn Iraq) liên quan tới tưởng thưởng (của Iran) sau khi thắng lợi, điều này giải thích lý do tại sao họ sẽ cố gắng tiếp cận chỉ huy của Lực lượng Quds Iran trước khi hành quân.

Với vai trò nói trên của Souleimani, các cố vấn quân sự người Iran ở Syria cũng có thể sử dụng ảnh hưởng này để yêu cầu các nhóm bán vũ trang Shia thực hiện các mục tiêu quân sự.

Quan niệm sai lầm của Phương Tây

Truyền thông Phương Tây cho rằng vị tướng quá cố là "chủ mưu" trong các hoạt động quân sự của chính phủ Syria.

Mặc dù chỉ huy lực lượng Quds thường được coi là "người đứng sau" các hoạt động quân sự ở Aleppo và Đông Ghouta, tuy nhiên, điều này không hoàn toàn chính xác.

Ví dụ, Chiến dịch Aleppo năm 2016, tập trung ở phần phía đông của thành phố. Mặc dù Hezbollah Lebanon và dân quân Shia Iraq cũng tham gia chiến dịch nhưng họ không phải là lực lượng chính.

Các đơn vị chủ lực trong chiến dịch là Lực lượng Tiger, Lữ đoàn Chim ưng Sa mạc (nay là Sư đoàn 25 đặc nhiệm), SAA, Vệ binh Cộng hòa Syria, Lực lượng Phòng vệ Quốc gia (NDF) và dân quân Hezbollah Syria nhận lệnh từ các chỉ huy Syria và Nga trong phòng tác chiến chung.

Thực tế là kể từ sau năm 2015, các chiến dịch quân sự của lực lượng chính phủ Syria chủ yếu được các sĩ quan Syria lên kế hoạch và phối hợp với Lực lượng Nga ở Syria.

Tướng Souleimani tại thành cổ Aleppo vào năm 2016 sau khi khu vực được giải phóng. Mặc dù Chiến dịch Aleppo là chiến thắng rất quan trọng trong chiến tranh Syria nhưng viên tướng và các nhóm bán vũ trang Shia thân Iran lại không đóng vai trò chủ chốt.

"Nam chinh Bắc chiến" ở Syria

Thành công của Tướng Souleimani trong việc hợp nhất và tổ chức lực lượng dân quân Shia thân Iran ở Syria có thể thấy rõ trong các hoạt động phối hợp trên chiến trường.

Tuy nhiên, trong khi các chiến dịch Al-Qusayr và Qalamoun của Hezbollah Lebanon đã thành công, thì có vẻ như khi Tướng Souleimani không dựa vào người Lebanon, kết quả lại hoàn toàn trái ngược.

Ví dụ như lần đầu tiên nhóm dân quân Liwa Fatimyoun đóng vai trò tương tự Hezbollah Lebanon trong một chiến dịch ở Syria tại Daraa năm 2014.

Ngay cả khi trước chiến dịch Tướng Souleimani đã xuất hiện (và có thể là chỉ huy trực tiếp) ở phía bắc Daraa nhưng chiến dịch này đã không thành công và kết thúc trong "hoảng loạn và đẫm máu" với thương vong nặng nề.

Chỉ huy lực lượng Quds sau đó đã quay trở lại với lực lượng Hezbollah ở phía tây thủ đô Damascus, nơi lực lượng vũ trang này của Lebanon bao vây thị trấn chiến lược al-Zabadani gần biên giới Syria-Lebanon.

Cuộc bao vây al-Zabadani và Madaya của Hezbollah và Sư đoàn 4 Thiết giáp VBCH Syria đã phải đối mặt với phản ứng dữ dội của quốc tế. Iran và Thổ Nhĩ Kỳ sau đó đã đồng ý ngừng bắn tại khu vực này, cùng với các thị trấn chủ yếu là người Shia là Kafraya và al-Foua ở tỉnh Idlib.

Những năm sau đó (2015-2017), Tướng Souleimani và quân đội Iran đã tập trung vào việc "phá vây" cho các trên thị trấn Shia là al-Zahraa và Nubl ở phía bắc Aleppo và Kafraya và al-Foua ở Idlib.

Cuộc tấn công phá vòng vây đã diễn ra trong vòng 3 năm ở al-Zahraa và Nubl được đánh giá là lần cộng tác "hiếm hoi" giữa người Nga và Iran trong chiến tranh Syria.

Bên cạnh các chiến thắng ở biên giới Syria-Lebanon, việc lực lượng Hezbollah là chủ công giải vây cho al-Zahraa và Nubl năm 2016 là một chiến công của Tướng Souleimani trong chiến tranh Syria.

Sau thành công nói trên, Tướng Souleimani chuyển trọng tâm chú ý sang Kafraya và al-Foua, đang bị tấn công bởi các nhóm phiến quân và khủng bố như Jund al-Aqsa (hiện đã rã ngũ), Jabhat Fateh Al-Sham (nay là Hayyat Tahrir Al-Sham) và Quân đội Syria Tự do (FSA).

Một chiến dịch ở phía nam Aleppo sau đó lại một lần nữa thất bại.

Mặc dù lực lượng Shia có thể chiếm được một số vị trí ở phía đông của cao tốc M5 nhưng thiếu không kích của Nga là nhân tố chính khiến cuộc phản công của Jabhat Fateh Al-Sham thành công trong việc tái chiếm vị trí trọng điểm Tal Al-'Eis.

Sau thất bại tại nam Aleppo, các cố vấn Iran ở Syria đã chuyển sự chú ý sang biên giới Iraq. Các cố vấn Iran và Nga ở Syria một lần nữa đã cộng tác với nhau trong chiến dịch đông Syria (2016-2018), với chiến thắng đã mở đường từ Palmyra đến thành phố biên giới al-Bukamal.

Cho tới thời điểm hiện tại, dưới yêu cầu của Israel và trung gian của Nga, các lực lượng thân Iran ở Syria đã di chuyển căn cứ đến Sân bay quân sự T-4 phía tây Palmyra và al-Bukamal ở tỉnh Deir Ezzor.

Kể từ năm 2018, Tướng Souleimani ít xuất hiện tại Syria vì lực lượng Shia đã chuyển từ chiến trường Syria sang Iraq cùng với việc SAA và quân đội Nga tập trung vào Idlib, Daraa và các khu vực phiến quân kiểm soát tại tỉnh Damascus.

Mặc dù không còn tham chiến, lực lượng Iran và các nhóm bán vũ trang Shia đồng minh ở Syria vẫn đang hứng chịu các cuộc tập kích của máy bay Israel, thế lực đã quyết định tiếp tục không kích họ trong và sau cái chết của Tướng Souleimani đầu tháng 1/2020.