Cụ thể, Đại tướng Nikolay Malomuzh - cựu Giám đốc Cơ quan tình báo Đối ngoại của Ukraine, đồng thời cũng là một cựu quan chức tình báo Liên Xô - cho biết ông Poroshenko và ông Mikhail Saakashvili, cựu tổng thống Gruzia đồng thời là cựu thống đốc Odessa (Ukraine), đều từng có nguyện vọng trở thành sĩ quan tình báo FSB (như Tổng thống Nga Vladimir Putin).
Theo vị Đại tướng này, kể từ khi mới bắt đầu theo học tại Viện Quan hệ Quốc tế của trường Đại học Quốc gia Kiev, hai ông Poroshenko và Saakashvili đã nằm trong danh sách ứng cử viên tiềm năng cho cơ quan tình báo FSB; và FSB cũng đã duy trì liên lạc với hai ông trong suốt thời gian học tập.
"Bản thân họ cũng có khao khát được làm việc trong cơ quan tình báo. Khi tôi là giảng viên ở Khoa Luật Quốc tế, ông Saakashvili đã tìm đến tôi, và một thời gian sau ông Poroshenko cũng làm như vậy", ông Malomuzh nói.
Theo lời ông Malomuzh, khi đó ông Poroshenko đã thẳng thắn trình bày với ông rằng: "Tôi muốn được làm việc [trong cơ quan tình báo]".
"Chúng tôi đã cân nhắc và xem xét rất kĩ lưỡng biểu hiện của hai ông này trong quá trình học tập. Sau đó thì Liên Xô tan rã, nhưng đến cuối cùng thì ông Poroshenko vẫn bị loại vì không đáp ứng được tiêu chuẩn của bộ máy tổ chức trong cơ quan đặc vụ của Ukraine vào thời điểm đó", ông Malomuzh cho biết.
"Quyết định này là điều gây sốc đối với ông Poroshenko", ông Malomuzh nói.
Trong khi đó, tuy vượt qua mọi bài kiểm tra, nhưng ông Saakashvili lại lựa chọn đi theo sự nghiệp chính trị sau khi trở về Gruzia.
Giải thích về lí do ông Poroshenko bị cho là "không đủ tiêu chuẩn" để trở thành sĩ quan tình báo, Thiếu tướng FSB về hưu Alexander Mikhailov cho biết điều này có thể liên quan tới tính cách của vị Tổng thống đương nhiệm của Ukraine.
Cụ thể, theo ông Mikhailov, việc lựa chọn các ứng viên tiềm năng cho FSB không chỉ dựa vào sức khỏe mà còn phụ thuộc vào các yếu tố tâm lý và tính cách của ứng viên.
Ví dụ, một sĩ quan tình báo cần biết cách tạo dựng lòng tin với người khác bằng sự đồng cảm, nhưng ông Poroshenko lại thiếu phẩm chất này. Ngoài ra, ông Mikhailov cho rằng ông Poroshenko có thể đã bị "đánh trượt" do có những dấu hiệu cho thấy ông này có thể trở thành "một kẻ phản bội" trong tương lai.
Sau khi nhậm chức năm 2014, ông Poroshenko đã ký đạo luật thanh lọc chính quyền. Phát biểu về quyết định này, vị Tổng thống Ukraine cho biết việc áp dụng đạo luật thanh lọc sẽ giúp loại bỏ "các cựu sĩ quan KGB và các lãnh đạo đảng [thân Nga] tại Ukraine".
Đại tướng Nikolay Malomuzh đã công tác trong các cơ quan an ninh nhà nước của Liên Xô và Ukraine kể từ năm 1983, trong các vị trí điều hành và quản lý. Từ năm 2005-2010, ông này là Giám đốc Cơ quan tình báo Đối ngoại của Ukraine.
Đại tướng Nikolay Malomuzh. Ảnh: RIA Novosti.
Sự nghiệp của hai "ứng viên tiềm năng" cho FSB sau khi Liên Xô sụp đổ
Ông Petro Poroshenko tốt nghiệp ngành kinh tế tại viện Quan hệ Quốc tế và Luật Quốc tế của trường Đại học Quốc gia Kiev. Trước khi trở thành Tổng thống Ukraine vào năm 2014, ông Poroshenko đã là một chủ doanh nghiệp thành công, sở hữu khối tài sản hơn 1 tỉ USD.
Mặc dù vậy, ông Poroshenko lại không đạt được thành công lớn trong sự nghiệp chính trị, khi ông này nhiều lần bị cáo buộc tham nhũng và rửa tiền.
Ông Mikhail Saakashvili cũng đã tốt nghiệp loại ưu từ Viện Quan hệ quốc tế của Đại học quốc gia Kiev, sau đó làm Tổng thống Gruzia trong hai nhiệm kỳ từ 2004-2007 và 2008-2014.
Sau khi rời Gruzia vì bị truy tố tội lạm quyền và biển thủ công quỹ, ông Saakashvili đã được ông Poroshenko lựa chọn làm cố vấn chính phủ Ukraine, và trở thành Thống đốc Odessa trong 2 năm 2015-2016.
Tuy nhiên ông Saakashvili đã bị hủy bỏ quốc tịch Ukraine vào năm 2016, và sau đó bị trục xuất khỏi nước này sang Ba Lan vào năm 2018, do hành động thành lập đảng mới và tố cáo chính quyền Kiev tham nhũng.
Ông Poroshenko và ông Saakashvili. Ảnh: RIA Novosti.