Barcelona giai đoạn 2008-2012 dưới sự dẫn dắt của Pep Guardiola mang dáng hình của một triết gia thông tuệ. Bằng chứng là gã khổng lồ xứ Catalonia chơi một thứ bóng đá giàu tư duy và đậm triết lý, được phản ánh qua những pha ban bật nhuần nhuyễn kéo dãn hàng phòng ngự đối phương hay những pha pressing cường độ cao sau mỗi lần mất bóng.

Thế nên, không chỉ là những chiến công hiển hách, những danh hiệu cao quý, giá trị Barcelona của Pep Guardiola mang tới còn là lối chơi minh triết khai sáng tư duy chiến thuật. Barcelona giai đoạn 2008-2012 vĩ đại là ở chỗ đó. Tất nhiên, những hiện tượng thiên văn như vậy chỉ thi thoảng mới xuất hiện trên bầu trời bóng đá.

Đơn cử như thập niên 60 có Grande Inter (Inter Milan) với Catenaccio của HLV Helenio Herrera, thập niên 70 có Hà Lan và Ajax Amsterdam với Total Football của Rinus Michels, thập niên 80 có AC Milan với nghệ thuật phòng ngự khu vực của Arrigo Sacchi.

Bởi lẽ các đội bóng vừa nêu đều cần rất nhiều yếu tố để chơi một thứ bóng đá đi trước thời đại, chẳng hạn nền tảng con người và chiến thuật, ngôi sao kiệt xuất, phát kiến chiến thuật.v.v…

Sau giai đoạn thăng hoa ấy, cùng với sự phát triển và bắt kịp về mặt con người lẫn tư duy của các đối thủ, mọi đội bóng đều phải quay trở về với thực tại trần trụi, với những toan tính tiểu tiết và thực dụng để hướng tới mục tiêu tối thượng là chiến thắng. Barca không phải ngoại lệ, và đến thời Valverde, gã khổng lồ xứ Catalonia đang đã trở thành một con "quái thú" gớm ghiếc.

Nếu không tin, hãy xem lại trận tứ kết lượt đi giữa Barca và Man United trên sân Old Trafford. Barca mở tỷ số ngay những phút đầu trận và sau đó trói chặt đối phương bằng những pha ban chuyền.

Bằng chứng là Barca cầm bóng tới 61% nhưng chỉ tung ra vỏn vẹn 5 pha dứt điểm và tạo cảm giác không muốn ghi bàn. Man United đã chơi hay, đặc biệt ở khâu phòng ngự và presssing, nhưng cần thừa nhận, mọi thứ nằm trong tính toán và kiểm soát của Barca.

Barca cầm nhiều bóng, đơn giản để đối phương không có cơ hội cầm bóng để tấn công. Và Barca không tấn công, vì biết rõ Quỷ đỏ mạnh nhất ở những tình huống phản công. Điều đáng nói, đây không phải lần đầu Barca chơi thứ bóng đá lạnh lùng và tàn độc ấy. Nạn nhân gần nhất không phải cái tên nào xa lạ mà chính là Real Madrid.

Ở chuyến làm khách của đại kình địch trong khuôn khổ lượt về La Liga, thầy trò Valverde cũng chơi một thứ bóng đá đầy toan tính, ghi bàn mở tỷ số, đặt cái ách kiểm soát bằng những đường chuyền lên đối phương và giết dần, giết mòn trận đấu. Chung cuộc, Barca thắng 1-0 và HLV Santiago Solari bị sa thải.

Đi sâu hơn vào mặt chuyên môn, Valverde là vị chiến lược gia phản triết lý Cruyff nhất từng dẫn dắt Barca, mặc dù ông từng là môn đồ của huyền thoại người Hà Lan. Thánh Johan từng phân tích về lối chơi ban bật của Barca cần những tam giác làm đơn vị cơ bản. Vì vậy, 3-4-3 hay 4-3-3 chính là hai sơ đồ phù hợp nhất để áp dụng lối chơi ban bật và kiểm soát bóng vì tạo ra số lượng tam giác vô kể.

Thế nên, trong vòng 20 năm trở lại đây, Barca luôn sử dụng sơ đồ 4-3-3 và nếu có biến thể thì cũng chỉ dùng 3-4-3.

Valverde bẻ chệch dòng lịch sử khi mạnh dạn áp dụng 4-4-2, sơ đồ tạo thành những hình khối vuông làm đơn vị căn bản.

Tất nhiên, vị chiến lược gia này chỉ làm chệch dòng chảy chứ chẳng dại gì ngược dòng lịch sử, thế nên 4-3-3 vẫn là sơ đồ căn bản.

Dù vậy, sự khác biệt so với các triều đại trước là sự xuất hiện của những tiền vệ kiểu chiến binh. Mùa trước là Paulinho, mùa này là Arturo Vidal. Đó là những tiền vệ không giỏi ban bật nhưng cực mạnh về tranh chấp, thể lực lại sung mãn và luôn biết cách chiếm lĩnh không gian. Chính những gương mặt này đã biến Barca thành "quái thú". Và con "quái thú" ấy đã sẵn sàng "ăn ba".